Aktualności

ŻYCZENIA ŚWIĄTECZNE 21 12 2021

Szanowni Państwo,

z okazji nadchodzących Świąt Bożego Narodzenia
życzymy Państwu chwil wypełnionych radością i miłością,
niosących spokój i odpoczynek.

Kolejny zaś Nowy Rok niech będzie czasem pokoju
oraz realizacji osobistych i zawodowych zamierzeń.

Dyrekcja Instytutu Ochrony Przyrody PAN

ZMARŁ PROF. DR HAB. ADAM ŁOMNICKI 17 12 2021

Z żalem informujemy, że 15 grudnia 2021 roku zmarł prof. dr hab. Adam Łomnicki, wybitny biolog ewolucyjny i ekolog. Profesor Łomnicki był związany z Instytutem Ochrony Przyrody PAN początkowo jako pracownik Zakładu Ochrony Przyrody PAN, a następnie jako wieloletni przewodniczący Rady Naukowej naszego Instytutu. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności oraz Academia Europea. Był przewodniczącym Komitetu Ekologii PAN oraz Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. Był również pracownikiem i Dyrektorem Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz organizatorem Szkół Matematycznego Modelowania w Biologii oraz Warsztatów Biologii Ewolucyjnej. Autor wielu prac naukowych i podręczników akademickich. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Uroczystości pogrzebowe odbędą się w środę 22 grudnia 2021 roku o godzinie 9:40 w kaplicy na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

SEMINARIUM IB PAN 10 12 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Botaniki Polskiej Akademii Nauk, które odbędzie się 14 grudnia 2021 r. (wtorek) o godzinie 10:00. Podczas seminarium dr Valerii Darmostuk wygłosi referat: "Lichenicolous fungi of the steppe zone of Ukraine"

Link do spotkania:

Seminarium IB PAN 14.12.2021

NOWA PUBLIKACJA 10 12 2021

Rośliny klonalne wyrastają ze zwierzęcych kup!

Strategia reprodukcyjna roślin klonalnych intryguje naukowców i przyrodników od dziesięcioleci. Wiele z tych roślin co roku inwestuje dużo energii w produkcję dużych ilości owoców z nasionami, a mimo to ich siewki rzadko można spotkać w terenie. Wyraźnym tego przykładem jest borówka czarna Vaccinium myrtillus, kluczowy pokarm wielu gatunków zwierząt w umiarkowanych i borealnych regionach Eurazji, która to, jak sugeruje się, potrzebuje tzw. "okien możliwości", aby wykiełkować. Okna te, charakteryzujące się wysoką wilgotnością i zawartością składników odżywczych, są z definicji nieprzewidywalne w czasie i/lub przestrzeni i zawsze występują z bardzo niską częstością. Jednakże, badania nad strategiami rekrutacji roślin klonalnych są zwykle oparte na eksperymentach prowadzonych w kontrolowanych warunkach (np. laboratoryjnych) i rzadko uwzględniają wpływ zwierząt owocożernych. W niniejszej pracy analizowaliśmy czy defekacja przez drapieżniki sprzyja występowaniu takich okien. W tym celu w Tatrach (Polska) znakowaliśmy odchody niedźwiedzia brunatnego, mezodrapieżników (lisa rudego i kuny) oraz ptaków wróblowych, zawierające nasiona borówki i śledziliśmy losy zdeponowanych nasion przez okres do dwóch lat. Stwierdziliśmy, że kiełkowanie jest silnie związane z miejscami, w których wypróżniły się zwierzęta owocożerne: siewki borówki były wykrywane odpowiednio w 100%, 88% i 50% odchodów niedźwiedzia brunatnego, mezodrapieżników i wróblowych. Liczby te były istotnie wyższe od stwierdzonych na powierzchniach kontrolnych zlokalizowanych w sąsiedztwie odchodów. W odchodach niedźwiedzi, poddanych bardziej szczegółowemu badaniu, 16% siewek przeżyło co najmniej rok. Największa liczba siewek związana była z odchodami niedźwiedzi (154,4 ± 237,3 siewek/m²), w szczególności tymi, które zostały zdeponowane w miejscach, gdzie zwierzęta te tworzyły nierówności gleby w pobliżu miejsc odpoczynku (360 ± 277 siewek/m²). Miejsca odpoczynku niedźwiedzi są zwykle w niewielkim stopniu rozkopywane, co ułatwia mobilizację składników pokarmowych i odsłania powierzchnię gleby, stwarzając optymalne warunki do kiełkowania nasion borówki czarnej i innych związanych z nią gatunków. Nasze wyniki pokazują, że rozprzestrzenianie nasion przez zwierzęta ułatwia wielokrotną rekrutację siewek roślin klonalnych w warunkach naturalnych, co sugeruje, że zwierzęta owocożerne muszą być brane pod uwagę przy analizie strategii reprodukcyjnych tych gatunków.

Link do artykułu: https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ecs2.3861

Link do projektu Carpathian Brown Bear: http://www.carpathianbear.pl/en

Link do strony projektu BearConnect: http://www.bearconnect.org

Zdjęcie: Siewka borówki czarnej wyrastająca z odchodów niedźwiedzia brunatnego w miejscu jego odpoczynku w Tatrach. Fot. Nuria Selva

KONKURS OTWARTY NA POST-DOC W PROJEKCIE ECOPOND 03 12 2021

Komisja rekrutacyjna powołana przez Dyrektora Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie ponownie ogłasza konkurs otwarty na stanowisko Post-doc w projekcie nr 2019/34/H/NZ8/00683: Ekologia zbiorników słodkowodnych w kontekście wpływu działalności człowieka i regionu geograficznego – DNA środowiskowe i nie tylko, finansowanym ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 (Fundusze Norweskie) i realizowanym w ramach konkursu GRIEG, którego operatorem jest Narodowe Centrum Nauki (Program pn. Badania Podstawowe).

Więcej w OGŁOSZENIU

NOWA PUBLIKACJA 02 12 2021

Ledwoń M., Flis A., Banach A., Neubauer G., Angelier F. Baseline and stress-induced prolactin and corticosterone concentrations in a species with female offspring desertion – the case of Whiskered Tern Chlidonias hybrida. General and Comparative Endocrinology (2021).

Artykuł jest efektem pracy zespołu badawczego Whiskered Tern Research Team, do którego należy pracownik naszego Instytutu, Adam Flis.

Aby zrozumieć bezpośrednie mechanizmy wpływające na dezercję (opuszczanie) lęgu, zbadaliśmy hormonalne i behawioralne reakcje na stres w okresie odchowu piskląt u dorosłych rybitw białowąsych (Chlidonias hybrida), socjalnie monogamicznego gatunku charakteryzującego się przedłużoną opieką rodzicielską piskląt po opuszczeniu gniazda. W przeciwieństwie do samców, prawie wszystkie samice tego gatunku dezerterują w okresie odchowu piskląt. Ze względu na oczekiwany związek między kortykosteronem, prolaktyną i inwestycją rodziców w opiekę nad pisklętami, postawiliśmy hipotezę, że samce i samice powinny różnić się stężeniem prolaktyny i kortykosteronu.

Dostęp do pełnego artykułu: https://doi.org/10.1016/j.ygcen.2021.113943

STYPENDIUM PREZESA POLSKIEJ AKADEMII NAUK ZA WYBITNE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE 01 12 2021

Jest nam miło poinformować, że mgr inż. Aleksandra Splitt z naszego Instytutu otrzymała stypendium prezesa Polskiej Akademii Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe. Gratulujemy!

https://forumakademickie.pl/…/dziesiecioro-doktorantow-ze-…/

NOWA PUBLIKACJA 29 11 2021

Budowle regulacyjne, liczne w potokach i rzekach karpackich, wywołują szereg negatywnych skutków dla cieków i zamieszkujących je organizmów rzecznych. Paweł Mikuś, Bartłomiej Wyżga i Maciej Liro z naszego Instytutu wraz ze współautorami zbadali zmiany w ekosystemie górskiego potoku Krzczonówka, jakie nastąpiły w wyniku obniżenia zapory przeciwrumowiskowej oraz utworzenia w niższym, głęboko wciętym odcinku potoku kilkunastu sztucznych bystrzy z głazów. Corocznie w latach 2012-2016 w 10 kontrolnych przekrojach potoku prowadziliśmy monitoring fizycznych parametrów siedliskowych oraz ichtiofauny i makrobezkręgowców dennych. W czasie wezbrania z maja 2014 r. rumowisko wypłukane z czaszy obniżonej zapory zostało przechwycone przez sztuczne bystrza, czego efektem było znaczne podniesienie dna potoku i zmniejszenie głębokości koryta. To zdarzenie i spowodowane przez nie zmiany warunków siedliskowych zapoczątkowały systematyczny wzrost bogactwa taksonomicznego makrozoobentosu – w ostatnim roku projektu rewitalizacyjnego było ono istotnie wyższe niż przed zapoczątkowaniem działań rewitalizacyjnych. Liczebność i bogactwo gatunkowe ryb nie zmieniły się istotnie, choć struktura gatunkowa ichtiofauny zmieniła się w kierunku bardziej naturalnej. Pomimo zróżnicowanego wpływu na różne grupy fauny wodnej, przeprowadzone działania rewitalizacyjne umożliwiły poprawę stanu ekosystemu wciętego potoku górskiego.

Praca ukazała się w otwartym dostępie w czasopiśmie Ecological Engineering

Link do artykułu: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0925857421002202?via%3Dihub

Fot. Paweł Mikuś

NOWA PUBLIKACJA 22 11 2021

DOBRZE JEST BYĆ ZJADANYM ZARÓWNO PRZEZ SSAKI, JAK I PTAKI (PRZYNAJMNIEJ JEŚLI JEST SIĘ BORÓWKĄ)

Owocożerność i rozprzestrzenianie nasion przez zwierzęta to procesy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania większości ekosystemów. Zwierzęta różnią się skutecznością jako rozsiewacze nasion, ponieważ 1) rozprzestrzeniają różne ilości nasion, 2) inaczej procedują nasiona w różnych odcinkach układu pokarmowego (jama gębowa, jelita), 3) wypróżniają się na podłoża o różnej podatności na kiełkowanie nasion. Różni rozsiewacze nasion mogą się również wzajemnie uzupełniać, wypróżniając nasiona w różnych siedliskach i okresach czasu. Tematowi temu poświęcono jednak niewiele uwagi.

Alberto Garcia Rodriguez, Danuta Frydryszak, Aida Parres i Nuria Selva z naszego Instytutu wraz z współautorami badali komplementarność usług dyspersji nasion świadczonych przez ptaki i ssaki rozprzestrzeniające nasiona borówki czarnej (Vaccinium myrtillus) w ekosystemie wysokogórskim w Tatrach (Polska). Zbierano odchody ptaków i ssaków zawierające nasiona borówki czarnej w lasach iglastych i na łąkach wysokogórskich. Odchody ptaków identyfikowano w laboratorium za pomocą technik barkodingu DNA, natomiast w przypadku ssaków odchody oznaczano w terenie na podstawie ich wielkości, kształtu i zapachu. Stwierdzono, że co najmniej 13 gatunków ptaków i 3 gatunki ssaków rozsiewały nasiona borówki w Tatrach. Najskuteczniejszymi rozsiewaczami nasion borówki były dwa gatunki ptaków: drozd śpiewak Turdus philomelos i kwiczoł T. pilaris, oraz dwa gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny Ursus arctos i lis rudy Vulpes vulpes. Ptaki i ssaki różniły się pod względem ilości i jakości rozprzestrzeniania nasion: ssaki, a zwłaszcza niedźwiedzie, rozsiewały większość nasion, ale nasiona wypróżniane przez ptaki miały większe prawdopodobieństwo wykiełkowania, ponieważ były wypróżniane w bardziej odpowiednich mikrosiedliskach. Co ciekawe, ptaki i ssaki różniły się także pod względem siedliska i czasu rozprzestrzeniania nasion: ptaki rozsiewały najwięcej nasion w środku sezonu owocowania borówki i w obrębie lasu, podczas gdy rozprzestrzenianie nasion przez ssaki było największe powyżej granicy lasu i pod koniec sezonu owocowania.

Nasze wyniki pokazują, że ptasi i ssaczy rozsiewacze nasion uzupełniają się wzajemnie w ekosystemach wysokogórskich. Ta komplementarność przestrzenno-czasowa, która umożliwia wysianie nasion w różnych miejscach i w ciągu całego sezonu owocowania, maksymalizuje szanse na kiełkowanie nasion borówki i może być kluczowa dla przetrwania populacji, zwłaszcza w kontekście zachodzących obecnie zmian klimatycznych.

Link do artykułu: https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2745.13799

SEMINARIUM IB PAN 10 11 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Botaniki PAN, które odbędzie się 16 listopada 2021 r. (wtorek), o godzinie 10:00. Podczas seminarium dr Błażej Ślązak wygłosi referat: Ekologia chemiczna i farmakognozja aktywnych biologicznie peptydów produkowanych przez rośliny

Link do spotkania: Seminarium IB PAN 16.11.2021

NOWA PUBLIKACJA 09 11 2021

ODCHODY NIEDŹWIEDZIE- BOMBY NASIENNE... NA PRZEKÓR LUDZIOM

Niedźwiedzie brunatne pełnią ważną rolę w rozsiewaniu nasion, ponieważ intensywnie żerują na mięsistych owocach i wypróżniają się z nich w warunkach sprzyjających przeżyciu i kiełkowaniu roślin. Jednak niedźwiedzie są również zwierzętami oportunistycznymi i mogą przestawić swoją dietę na pokarmy pochodzenia ludzkiego, jeśli te stają się obfite, co może potencjalnie zagrozić usługom ekosystemowym świadczonym przez te zwierzęta. Wyniki nowego badania prowadzonego przez członka naszego zespołu Alberto García-Rodríguez pokazują, że niedźwiedzie mogą nadal odgrywać ważną rolę jako rozsiewacze nasion w krajobrazach zmodyfikowanych przez człowieka, jeśli zarządzanie nimi jest odpowiednie. Badacze przeanalizowali za pomocą technik metabarcodingu DNA zawartość ponad 250 odchodów niedźwiedzi brunatnych zebranych w Tatrzańskim Parku Narodowym, obszarze chronionym położonym w silnie antropogenicznym regionie południowej Polski, odwiedzanym co roku przez ponad 3,5 miliona turystów. Pomimo życia wśród ludzi, tatrzańskie niedźwiedzie żywiły się niemal wyłącznie pokarmem naturalnym i wykazywały wyraźną sezonowość żywieniową związaną z fenologią zasobów naturalnych: wiosną i wczesnym latem żywiły się przede wszystkim ziołami, a od połowy lata, aż do hibernacji, roślinami o mięsistych owocach. Dwa gatunki jagód, borówka czarna Vaccinium myrtillus i malina Rubus idaeus, były najczęściej spożywanymi pokarmami w ciągu całego roku. Autorzy sugerują, że działania takie jak efektywna gospodarka odpadami, ścisłe regulacje dotyczące obecności ludzi w miejscach szczególnie istotnych dla niedźwiedzi, brak sztucznego dostarczania pokarmu oraz kontrola zbierania jagód są kluczowe dla zapewnienia roli tych zwierząt w rozsiewaniu nasion w krajobrazach zmodyfikowanych przez człowieka, takich jak Tatrzański Park Narodowy.

Link do artykułu opublikowanego w Biological Conservation: https://doi.org/10.1016/j.biocon.2021.109376

Fot. Nuria Selva

NOWA PUBLIKACJA 08 11 2021

Obce gatunki roślin występują często w bliskim sąsiedztwie pól uprawnych; jednak ich wpływ na plony nie był dotychczas badany doświadczalnie. W naszym eksperymencie wykazaliśmy, że inwazyjne obce niecierpki, gruczołowaty (Impatiens glandulifera) i drobnokwiatowy (I. parviflora), osłabiają zapylanie truskawki (Fragaria × ananassa). Liczebność owadów z grup Syrphidae, Apoidea i Bombini (powszechnych zapylaczy Fragaria × ananassa) znacznie spadała, gdy obce niecierpki znajdowały się w sąsiedztwie truskawek. Tymczasem wiadomo, że dostępność zapylaczy determinuje jakość i wielkość plonów truskawki.

Nawet jeśli zapylacze są liczne, ich skuteczność w zapylaniu może być niższa. Dzieje się tak jeśli odwiedzają powtórnie te same, kwiaty, w których po poprzedniej wizycie nie ma już nektaru. W konsekwencji spada efektywność ich żerowania, jak również zapylana ich roślin żywicielskich. Odkryliśmy, że liczba takich rewizyt trzmieli w tych samych kwiatach wzrasta z temperaturą powietrza. Oznacza to, że globalne ocieplenie może stanowić poważne zagrożenie dla przetrwania kolonii trzmieli. Może to mieć również konsekwencje dla zapylanych przez trzmiele roślin, np. dla truskawek.

Praca ukazała się w czasopismie BMC Plant Biology: https://doi.org/10.1186/s12870-021-03282-1

„POLARNICZKI” 05 11 2021

Od 3 listopada 2021 r. jest dostępna książka pt: ”Polarniczki” autorstwa Dagmary Bożek Wydawnictwa MANDO, w której opisane są historie niesamowitych kobiet polarniczek zdobywczyń podbiegunowego świata. Są wśród nich nasze krakowskie koleżanki Pani dr hab. Agnieszka Pociecha z Instytutu Ochrony Przyrody, Polskiej Akademii Nauk oraz Pani prof. dr hab. Maria Agata Olech z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dzielą się z czytelnikami swoją miłością do śnieżnej krainy pokazując blaski i cienie lodowatego świata.

Polecamy i zachęcamy do lektury.

NOWA PUBLIKACJA 05 11 2021

Murarka Osmia bicornis to jedna z najbardziej znanych pszczół samotnych i jednocześnie jeden z najważniejszych zapylaczy, którego występowanie jest ważne w produkcji rolnej. Prof. Agnieszka Bednarska z naszego Instytutu kierowała zespołem badawczym, który badał wpływ struktury krajobrazu rolniczego, zanieczyszczenia pyłku pestycydami oraz różnorodności pyłku na cechy historii życiowej murarki. Autorzy wystawili 12 gniazd murarki (kokony wraz z rurkami do zasiedlenia) przy polach rzepaku o różnej powierzchni tak, by rzepak reprezentował różny stopień pokrycia obszaru o promieniu 100, 200, 500 i 1000 m wokół gniazda. Dodatkowo, lokalną strukturę krajobrazu wokół każdego gniazda scharakteryzowali używając 14 cech krajobrazu, które następnie zredukowano za pomocą niemetrycznego wielowymiarowego skalowania (nMDS) do dwóch osi: oś nMDS1 charakteryzowała stanowiska przede wszystkim pod kątem ich fragmentacji i obecności dominujących upraw (zboża), a oś druga (nMDS2) uchwyciła dominację naturalnych elementów w krajobrazie. Przeanalizowano wpływy krajobrazu na różnorodność pyłku w gniazdach pszczół oraz jego zanieczyszczenie pestycydami, a następnie określono ich wpływ, jak również wpływ udziału rzepaku wokół gniazda, na parametry historii życiowej pszczół. Różnorodność taksonomiczna pyłku w gniazdach wynosiła od 3 do 12 taksonów, a łącznie w pyłku wykryto pozostałości 34 pestycydów. Co ciekawe, im bardziej różnorodny pyłek zbierany przez pszczoły, tym większe jego skażenie insektycydami, co sugeruje, że nie tylko pyłek roślin uprawnych zawiera pozostałości insektycydów. Różnorodność pyłku w gniazdach miała niewielkie znaczenie dla potomstwa pszczół w badanych obszarach, ale stopień pokrycia obszaru wokół gniazda rzepakiem oraz struktura krajobrazu istotnie wpływały na cechy ich historii życiowej. Im więcej naturalnych elementów krajobrazu wokół gniazda, tym więcej kokonów w gnieździe, jednak kokony te były mniejsze niż te w gniazdach położonych w obszarze zdominowanym bardziej przez infrastrukturę i roślinność wokół tej infrastruktury. Ponadto, masa kokonów pozytywnie zależała od udziału rzepaku wokół gniazd. Z kolei zanieczyszczenie pyłku insektycydami wpływało negatywnie na masę osobników dorosłych, które wygryzły się z kokonów wiosną kolejnego roku.

Praca ukazała się w czasopiśmie Science of the Total Environment https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.151142

NOWA PUBLIKACJA 03 11 2021

Stratification strength and light climate explain variation in chlorophyll a at the continental scale in a European multilake survey in a heatwave summer
Limnology and Oceanography, doi: 10.1002/lno.11963
Donis D., Mantzouki E., McGinnis D. F., ........Wilk-Woźniak E., Krztoń W., Walusiak E. ......Ibelings, B.W.

Skutki zmian klimatycznych są widoczne także w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych. Wyniki długoletnich badań monitoringowych coraz częściej wskazują na wydłużenie się trwania stabilności słupa wody (stratyfikacja termiczna) w głębokich jeziorach i zbiornikach zaporowych. Dalsza możliwość przewidywania w jaki sposób zmiany klimatyczne wpłyną na funkcjonowanie jezior jest możliwa na podstawie badań prowadzonych w ponadprzeciętnie ciepłych okresach. Takim wyjątkowym okresem było lato 2015 r., które zostało sklasyfikowane jako trzecie najcieplejsze lato w Europie (po 2003 i 2010) od 1880 roku. W 2015 r. w okresie letnim przebadano w Europie 230 jezior  położonych w trzech strefach klimatycznych (klimat śródziemnomorski, kontynentalny i borealny). Badane zbiorniki należały do dwóch grup: płytkie (< 6 m głębokości, niestratyfikowane) i głębokie (> 6 m głębokości, stratyfikowane).  W badaniach uwzględniono dane morfometryczne jezior, fizyczne, chemiczne i biologiczne. Dla 70% badanych jezior  stwierdzono anomalię temperatury wynoszącą 1,9ºC +/-3,4ºC. Jednak analizując każdą strefę klimatyczną osobno, stwierdzono dla 96% jezior klimatu kontynentalnego i 87% jezior klimatu borealnego anomalię temperatury wynoszącą odpowiednio 3,8ºC+/-2,6C i 3,7ºC+/-2,9ºC. Z kolei tylko dla 53% jezior śródziemnomorskich stwierdzono anomalię temperatury wynoszącą 1,4ºC +/-1ºC. Dla pozostałych 30% ogółu badanych jezior, w tym: 4% jezior klimatu kontynentalnego, 13% jezior klimatu borealnego i 47% jezior klimatu śródziemnomorskiego wykazano negatywne odchylenie temperatury od średniej długoletniej. Większość jezior strefy klimatu umiarkowanego i borealnego była narażona na wzrost temperatury w przeciwieństwie do jezior klimatu śródziemnomorskiego. W porównaniu z innymi regionami, jeziora klimatu borealnego wykazały również najsilniejszą zależność pomiędzy stwierdzoną anomalią temperatury, a siłą stratyfikacji. Wyniki badań wskazały, że przenikalność światła oraz stratyfikacja były czynnikami najsilniej wpływającymi na zmienność chlorofilu a (biomasa fitoplanktonu). Z kolei azot całkowity był czynnikiem istotnym dla zmienności biomasy fitoplanktonu w jeziorach płytkich położonych w strefie kontynentalnej. Co ciekawe, fosfor całkowity nie pojawił się jako zmienna objaśniająca co oznacza, że przy wysokich zawartościach fosforu całkowitego, światło, które także częściowo wpływa na stratyfikację jest czynnikiem ograniczającym biomasę fitoplanktonu. Czas trwania stratyfikacji termicznej, który ulega wydłużaniu wraz z ocieplaniem się klimatu, ma wpływ na dostępność składników odżywczych oraz przenikalność światła, wywołując złożone sprzężenia zwrotne w ekosystemach wodnych. Wyniki badań wykazały, że czynniki fizyczne takie jak: dostępność światła i długość trwania stratyfikacji termicznej mogą być istotnymi czynnikami wpływającym na zmienność fitoplanktonu, jeśli ekosystemy wodne nie są ograniczone dostępnością związków pokarmowych, zwłaszcza dla jezior klimatu borealnego. Wyniki uzyskanych badań mogą posłużyć do lepszego planowania i wdrażania strategii zarządzania ekosystemami wodnymi i łagodzenia negatywnych skutków zmian klimatu.

Fot. Grzegorz Baś

NOWA PUBLIKACJA 29 10 2021

Powszechnie przyjęte założenie, że każda ważna informacja naukowa jest dostępna w języku angielskim, przyczynia się do niedostatecznego wykorzystania wiedzy dostępnej w innych językach. Można jednak przypuszczać, że nieanglojęzyczne źródła naukowe przynoszą unikalne i cenne informacje, zwłaszcza w dyscyplinach, w których wiedza jest niepełna, oraz dla nowych problemów, gdzie synteza dostępnych faktów jest pilnym wyzwaniem. Jednak taki wkład wiedzy niedostępnej w języku angielskim i zastosowanie nauki rzadko jest określone ilościowo. Dr Joanna Kajzer-Bonk z naszego Instytutu (obecnie Instytut Zoologii UJ) jest współautorką opracowania, w którym wykazano, że badania opublikowane w lokalnych językach dostarczają podstawowej wiedzy dotyczącej ochrony bioróżnorodności na świecie. Spośród przeanalizowanych 419 679 recenzowanych artykułów naukowych w 16 językach, autorzy zidentyfikowali 1234 nieanglojęzyczne publikacje dostarczające dowody na skuteczność interwencji na rzecz ochrony bioróżnorodności, w porównaniu z 4412 anglojęzycznymi badaniami, które spełniały te same kryteria. Takie nieanglojęzyczne prace są publikowane coraz częściej w sześciu z 12 języków, w których była wystarczająca liczba spełniających kryteria badań. Uwzględnienie badań nieanglojęzycznych może wzbogacić informacje anglojęzyczne poprzez rozszerzenie zasięgu geograficznego (tj. liczby komórek siatki 2° × 2° wraz z odpowiednimi badaniami) o 12-25%, zwłaszcza w regionach różnorodnych biotycznie, oraz zasięgu taksonomicznego (tj. liczby gatunków objętych odpowiednimi badaniami) o 5-32%, pomimo, że zazwyczaj opierają się one na mniej solidnie zaplanowanych badaniach. Wyniki pokazują, że synteza badań nieanglojęzycznych jest kluczem do przezwyciężenia powszechnego braku lokalnych, zależnych od kontekstu wyników i ułatwienia ochrony przyrody opartej na danych z całego świata. Autorzy postulują, aby wykorzystywać potencjał naukowych źródeł nieanglojęzycznych do nowej i rygorystycznej oceny w podejmowaniu decyzji dotyczących innych niż ochrona bioróżnorodności globalnych wyzwań. W badaniach uwzględnione zostały polskie prace publikowane między innymi w wydawanym przez nasz Instytut czasopiśmie „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”.

Pełny tekst pracy jest opublikowany w otwartym dostępie w czasopiśmie PLOS Biology: https://doi.org/10.1371/journal.pbio.3001296

NOWA PUBLIKACJA 27 10 2021

Pierwsze w Polsce badania przesiewowe nad występowaniem patogenów zagrażających płazom!

Płazy to jedna z najbardziej zagrożonych grup kręgowców na świecie, głównie ze względu na niszczenie ich siedlisk przez człowieka oraz zagrażające im choroby. Mikroskopijne grzyby z rodzaju Batrachochytrium takie jak B. dendrobatidis (Bd) i B. salamandrivorans (Bsal) a także wirusy z rodzaju Ranavirus (Rv) dziesiątkują populacje płazów na całym świecie. Istnieje pilna potrzeba poznania ich rozmieszczenia i rozpowszechnienia w celu zrozumienia i ograniczenia strat jakie niosą dla bioróżnorodności płazów.
Grupa badaczy pod przewodnictwem naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, do których należy również dr Gemma Palomar z naszego Instytutu, przeprowadziła pierwsze w Polsce badania przesiewowe płazich patogenów. Naukowcy przebadali ponad 1000 płazów pochodzących z populacji naturalnych oraz osobników trzymanych w ogrodach zoologicznych i prywatnych hodowlach, pod kątem obecności patogenów. Wyniki ich badań zostały właśnie opublikowane w czasopiśmie Diseases of Aquatic Organisms. Naukowcy wykryli grzyba Bd na 40% stanowisk i 14,4% płazach z populacji naturalnych,  a także w dwóch hodowlach. Te alarmujące statystyki znajdują się w górnej granicy częstości notowanych w innych krajach Europy Środkowej, przykładowo przekraczają dwukrotnie prewalencję Bd na terenie Niemiec czy Węgier. Spośród wszystkich płazów, największą liczbę infekcji Bd wykryto u żab wodnych (Pelophylax esculentus) i kumaków górskich (Bombina variegata) - odpowiadały one za 75% wszystkich infekcji Bd, co sugeruje dużą rolę tych dwóch gatunków jako rezerwuarów patogenów w środkowoeuropejskich siedliskach słodkowodnych. Wirusy Rv stwierdzono na mniejszej liczbie stanowisk (12%), przy czym infekcje dotyczyły płazów z odległych od siebie miejsc (np. wybrzeże Bałtyku i okolice Zakopanego), świadczące o rozpowszechnienie patogenu. Jak dotąd nie wykryto obecności Bsal na terenie Polski, groźnego grzyba wywołującego spustoszenie wśród zachodnioeuropejskich populacji salamander plamistych.
Niestety uzyskane wyniki należy uznać za konserwatywne oszacowanie występowania badanych patogenów, ponieważ tylko jedna lub kilka prób zostało pobranych w niektórych lokalizacjach. „Wszechobecność Bd i, w mniejszym stopniu, Rv sugeruje, że zmniejszanie się liczebności populacji płazów w regionie może wynikać nie tylko z niekorzystnych dla przyrody zmian w siedliskach, ale może być również związane z wygasłymi lub wciąż trwającymi, ale niewykrytymi, epidemiami” powiedział Maciej Pabijan (UJ), naukowiec koordynujący badania.
Naukowcy powiązali również rozmieszczenie Bd z niższą średnią roczną temperaturą i krajobrazem bogatym w zbiorniki wodne oraz dużym udziałem terenu zurbanizowanego.

“Emerging infectious diseases of amphibians in Poland: distribution and environmental drivers” Diseases of Aquatic Organisms, DOI: https://doi.org/10.3354/dao03631

Kontakt:
Gemma Palomar: gemma.palomar.garcia@gmail.com (IOP PAN)
Maciej Pabijan: maciej.pabijan@uj.edu.pl (UJ)

NOWA PUBLIKACJA 26 10 2021

Uznaje się, że intensyfikacja rolnictwa mająca miejsce w Europie w XX wieku istotnie przyczyniła się do drastycznego spadku liczebności wielu gatunków. W tym samym czasie radykalne zmiany zachodziły również w obrębie wiejskiej zabudowy, której modernizacja mogła mieć istotny, choć nieudokumentowany dotychczas, wpływ na bioróżnorodność. Znaczenie tych dwóch zachodzących równocześnie procesów dla różnorodności ptaków krajobrazu rolniczego w ponad stu polskich wsiach było przedmiotem badań, w których uczestniczyła mgr Dorota Kotowska z naszego Instytutu. Naukowcy wykazali, że liczba ptaków w zmodernizowanych wsiach i otaczających je polach była o ponad połowę mniejsza, niż we wsiach z zachowaną starą zabudową oraz w ich sąsiedztwie, a modernizacja budynków w znacznie większym stopniu przyczyniała się do przewidywanego spadku liczebności ptaków w wioskach i okolicznych terenach uprawnych niż intensyfikacja rolnictwa. Autorzy podkreślają, że zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, którego integralną częścią jest ochrona bioróżnorodności, musi uwzględniać zachowanie ekologicznego znaczenia wsi. Utrzymanie wysokiej dostępności miejsc lęgowych oraz bazy pokarmowej przez ochronę i rozwój architektury przyjaznej ptakom i wspieranie małych gospodarstw może być kluczowe dla zachowania różnorodności ptaków krajobrazu rolniczego.

Praca ukazała się w otwartym dostępie w czasopiśmie Conservation Letters:
https://doi.org/10.1111/conl.12843

ŚWIAT KWIATÓW 26 10 2021

Sklep Świat Kwiatów, który zajmuje się wszelkimi aspektami ogrodnictwa, uprawy i pielęgnacji roślin jest sponsorem działalności Górskiego Ogrodu Botanicznego w Zakopanem. Zachęcamy do odwiedzenia portalu https://sklep.swiatkwiatow.pl, gdzie zarówno początkujący jak i doświadczeni ogrodnicy znajdą ciekawe dla siebie artykuły i porady oraz bazę zdjęć roślin.

NOWA PUBLIKACJA 25 10 2021

Dr hab. Robert Gwiazda, dr hab. Ewa Szarek-Gwiazda oraz mgr Adam Flis z naszego Instytutu opublikowali wyniki badań nad składem pokarmu perkoza dwuczubego (Podiceps cristatus) i nura rdzawoszyjego (Gavia stellata) współwystępujących w środowiskach wodnych w okresie jesiennym. Analizowano zawartość żołądków ptaków (25 perkozów i 38 nurów), które utopiły się w sieciach rybackich w dwóch zbiornikach zaporowych w południowej Polsce: głębokim (Zbiornik Dobczycki) i płytkim (Zbiornik Goczałkowicki). W diecie perkoza dwuczubego stwierdzono pięć gatunków ryb, a w diecie nura rdzawoszyjego dziewięć gatunków ryb. Udział poszczególnych gatunków ryb w diecie różnił się między badanymi gatunkami ptaków. Jazgarz (Gymnocephalus cernua) był najczęstszą ofiarą w diecie perkoza dwuczubego w obu zbiornikach. W diecie nura rdzawoszyjego dominowała płoć (Rutilus rutilus) w zbiorniku głębokim i sandacz (Sander lucioperca) w zbiorniku płytkim. Nur rdzawoszyi zjadał większe ryby niż perkoz dwuczuby w obu zbiornikach. Średnia długość całkowita zjadanych ryb wynosiła odpowiednio 8.9 cm vs 6.0 cm w głębokim zbiorniku i 9.4 vs. 7.8 cm w płytkim zbiorniku. Badane gatunki korzystały z tych samych zasobów pokarmowych, ale wybierały różne gatunki ofiar, co minimalizowało nakładanie się ich diety.

Praca ukazała się w czasopiśmie Waterbirds: https://doi.org/10.1675/063.043.0311

NOWA PUBLIKACJA 22 10 2021

Sztuczne bystrza - struktury stosowane w inżynierii wodnej do imitacji naturalnych bystrzy - mogą być efektywną metodą renaturyzacji rzek i potoków górskich, których koryta pogłębiły się na skutek wcześniejszych regulacji. Badania wykonane pod kierownictwem prof. Bartłomieja Wyżgi z naszego Instytutu w karpackim potoku Krzczonówka pokazały, że sztuczne bystrza spowodowały intensywną depozycję rumowiska transportowanego przez potok w czasie wezbrania. To z kolei spowodowało pozytywne zmiany w jakości hydromorfologicznej cieku i zmniejszyło siły wywierane na dno i brzegi koryta przez przepływy wezbraniowe. Praca ukazała się w otwartym dostępie w czasopiśmie Ecological Engineering

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0925857421001415

NAGRODA PREZESA RADY MINISTRÓW 21 10 2021

Miło jest nam mi poinformować, że Pan dr Adam Ćmiel z naszego Instytutu otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za swoją rozprawę doktorską Uwarunkowania siedliskowe międzygatunkowych różnic w biologii małży z rodziny skójkowatych (Unionidae) – za szeroko interdyscyplinarny i ekologiczny w zakresie ochrony ekosystemów wodnych aspekt prowadzonych badań oraz ich wysoką wartość merytoryczną.

NOWY NUMER „CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ” JESIEŃ, 2021 15 10 2021

Ukazał się kolejny numer kwartalnika "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" jesień, 2021!

Z lektury zeszytu dowiemy się między innymi:

Kiełkowanie i przeżywalność sadzonek borówki jest silnie związana z owocożernością zwierząt – badania przeprowadzone w Tatrzańskim Parku Narodowym potwierdziły, że niedźwiedź brunaty ma istotne znaczenie w rozsiewaniu nasion borówki czarnej; poznamy niektóre aspekty biologii zausznika i przyczyny spadku jego liczebności; zgłębimy różnorodność kształtów ptasich jaj i ich znaczenia dla rozwoju piskląt; poznamy mieszkańców wód podziemnych z krakowskich studni; odkryjemy osobliwości przyrodnicze nowo utworzonego rezerwatu w Małopolsce

Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.

Papierową,_pełną_wersję_bieżącego_oraz_archiwalnych_numerów "Chrońmy_Przyrodę_Ojczystą"_można_nabyć_w_naszym_instytucie: http://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html

Więcej_informacji_o_aktualnym_numerze:_
https://www.iop.krakow.pl/artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=374

Informacje redakcyjne:
http://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html

INFORMACJA O MIĘDZYNARODOWEJ JESIENNEJ SZKOLE - SUBFOSYLNE BEZKRĘGOWCE 12 10 2021

Zachęcamy do udziału w międzynarodowej jesiennej szkole, której współorganizatorem jest Instytut Ochrony Przyrody PAN. Tematyka zajęć będzie dotyczyła subfosylnych bezkręgowców.

Termin 15-17 listopada 2021 r.

Więcej informacji

ZNACZEK Z RYSIEM EUROAZJATYCKIM ZWYCIĘZCĄ KONKURSU EUROPA 2021 12 10 2021

Z przyjemnością informujemy, że znaczek z rysiem euroazjatyckim, zwyciężył i zdobył złoty medal w konkursie EUROPA 2021 na najpiękniejszy znaczek pocztowy! Znaczek na etapie projektowym był konsultowany z Instytutem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. Tematem tegorocznej edycji konkursu były "Zwierzęta zagrożone wyginięciem". Rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło podczas zgromadzenia plenarnego PostEurop 6 października 2021r.

Autor projektu: Bożydar Grozdew
Konsultacja merytoryczna: prof. dr hab. Henryk Okarma, IOP PAN
Znaczek wydany przez Poczta Polska

Gratulujemy!

https://dzieje.pl/…/poczta-polska-znaczek-z-rysiem-euroazja…
https://media.poczta-polska.pl/…/zagrozone-gatunki-nowy-zna…

NOWA PUBLIKACJA 08 10 2021

Rozwojowi ludzkiej cywilizacji od zawsze towarzyszyły miejsca pochówku, którym charakter nadają wierzenia, kultura, a także rośliny ozdobne używane do dekorowania nagrobków. Rośliny te, często są gatunkami pochodzącymi z poza naturalnego obszaru występowania, które mogą zadomowić się w lokalnej florze lub stać się gatunkami inwazyjnymi. Edward Walusiak i Wojciech Krztoń z naszego Instytutu przeprowadzili badania mające na celu określenie, czy cmentarze mogą stać się centrami rozprzestrzeniania obcych gatunków roślin. Badaniami objęte były 32 wiejskie i miejskie cmentarze położone w południowej Polsce oraz ich otoczenia. Tereny przyległe podzielono na trzy grupy ze względu na sposób użytkowania: naturalne, półnaturalne i zaburzone. Przeprowadzone analizy wykazały, że liczba obcych gatunków roślin występujących zarówno na cmentarzu, jak i w jego otoczeniu była wyższa na cmentarzach z otoczeniem zaburzonym niż na cmentarzach z otoczeniem naturalnym. Z badań wynika, że cmentarze mogą być miejscem rozprzestrzeniania się gatunków obcych, wysadzanych na cmentarzach w celach ozdobnych. Jednakże odpowiednia strategia zagospodarowania terenów oraz utrzymanie lub poprawa różnorodności biologicznej zbiorowisk roślinnych przyległych do cmentarzy może zmniejszyć szanse inwazji obcych gatunków roślin.

Link do artykułu: https://www.sciencedirect.com/.../pii/S161886672100385X

Walusiak E., & Krztoń W. (2021). Cemetery fugitives: the role of the land use of the surroundings of burial places in alien plant species invasions. Urban Forestry & Urban Greening, 127358.

SEMINARIUM IB PAN 08 10 2021

Zapraszamy na Seminarium Instytutu Botaniki PAN, które odbędzie się on-line w dniu 12.10.2021 r. (wtorek) o godzinie 10.00.

Referat pt. „CRISPR/Cas, czyli wielka rewolucja w inżynierii genetycznej” wygłosi mgr inż. Miron Gieniec, doktorant Szkoły Doktorskiej Nauk Przyrodniczych i Rolniczych. Mgr inż. Miron Gieniec prowadzi badania w IB PAN, pod opieką prof. dr hab. Zbigniewa Miszalskiego

Link do Seminarium:

Seminarium IB PAN 12.10.2021 r. godzina 10.00

NOWA PUBLIKACJA 04 10 2021

Dr Rafał Martyka z naszego instytutu jest współautorem artykułu prezentującego wyniki kilkuletnich badań nad kojarzeniami poza-partnerskimi u sikory modraszki. Spośród wszystkich testowanych czynników (podobieństwo genetyczne i wiek partnerów socjalnych oraz data rozpoczęcia lęgów), istotnym znaczenie miał tylko wiek partnerów socjalnych, a dokładnie kombinacja wieku samicy i samca. Najmniejsze prawdopodobieństwo występowania potomstwa z poza pary stwierdzono w lęgach starych (doświadczonych) samic skojarzonych ze starymi samcami, zaś największe w lęgach młodych (niedoświadczonych) samic skojarzonych ze starymi samcami. Wyniki tej pracy potwierdzają, że uwzględnianie interakcji wieku samic i samców w badaniach dotyczących wzorców ojcostwa spoza pary ma ważne znaczenie dla pełnego zrozumienia kojarzeń poza-partnerskich. Praca ukazała się w wolnym dostępie w czasopiśmie Ibis. Link:
https://doi.org/10.1111/ibi.13022

NOWA PUBLIKACJA 16 09 2021

Nowa publikacja dotycząca badań nad relacjami ludzi z dzikimi ssakami kopytnymi

W ostatnich latach coraz więcej badań dotyczy wartości natury, oceny korzyści i strat wynikających z korzystania z zasobów naturalnych czy z samego obcowania z dziką przyrodą. Międzynarodowy zespół badaczy, wśród których znalazła się dr Agnieszka Olszańska z naszego Instytutu, dokonał przeglądu badań opublikowanych w latach 2000-2019, dotyczących interakcji ludzi i dzikich ssaków kopytnych, oraz postrzeganych korzyści i strat wynikających z tychże interakcji.

Dzikie ssaki kopytne niemalże od zawsze towarzyszą człowiekowi. Niektóre gatunki udomowiono i obecnie wykorzystywane są jako zwierzęta hodowlane czy pociągowe. Kopytne pozostające w stanie dzikim są obiektami polowań, źródłem pokarmu czy innych materiałów, trofeum czy atrakcją turystyczną.  Ssaki te mogą być również powodem lokalnych konfliktów i strat ekonomicznych, wektorem chorób czy nawet powodem niszczenia zasobów naturalnych. Z uwagi na postępujące zmiany klimatyczne, ekspansywną gospodarkę zasobami naturalnymi, wahania liczebności i zasięgów gatunków czy inne procesy o charakterze globalnym, istotne jest zrozumienie korzyści i strat wynikających ze współistnienia ludzi i dzikich kopytnych. Badacze pod kierunkiem Roberto Pascual-Rico dokonali przeglądu 575 artykułów, a analiza uzyskanych wyników wskazała, że opisywane badania dotyczyły zagadnień takich jak (1) szkody powodowane w lasach Europy i Azji, (2) wpływ roślinożerców na naturalną wegetację, (3) konflikty w obszarach zurbanizowanych w Ameryce Północnej, (4) szkody rolnicze w obszarze śródziemnomorskim, (5) badania społeczne w Afryce i Azji; (6) szkody rolnicze w Ameryce Północnej; (7) dzikie kopytne w północno-zachodnich regionach Ameryki Północnej.

Większość analizowanych prac dotyczyła szkód (np. w uprawach czy produkcji rolnej), czy innego typu oddziaływań powodowanych przez dzikie kopytne (np. kolizje drogowe), postrzeganych jako szkodliwe czy przynoszące straty. Badania w większości dotyczyły obszarów położonych na półkuli północnej, najczęściej opisywano interakcje z przedstawicielami jeleniowatych (Cervidae), świniowatych (Suidae) i wołowatych (Bovidae). Korzyści postrzegane z relacji z dzikimi kopytnymi dotyczyły w większości aspektów niematerialnych (np. polowań rekreacyjnych) czy tych związanych z utrzymaniem czy tworzeniem siedlisk.  Głównymi działaniami podejmowanymi w celu zarządzania populacjami dzikich kopytnych czy zapobiegania szkodom przez nie powodowanym był odstrzał lub stosowanie grodzeń i barier. Okazuje się, że skuteczność tych działań rzadko kiedy była weryfikowana czy monitorowana.

Artykuł dostępny tu https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969721047276#s0005

Roberto Pascual-Rico, Zebensui Morales-Reyes, Natividad Aguilera-Alcalá, Agnieszka Olszańska, Esther Sebastián-González, Robin Naidoo, Marcos Moleón, Jorge Lozano, Francisco Botella, Henrik von Wehrden, Berta Martín-López, José A. Sánchez-Zapata. 2021. Usually hated, sometimes loved: A review of wild ungulates' contributions to people. Science of The Total Environment 801 (2021), 149652, ISSN 0048-9697, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.149652.

NOWA PUBLIKACJA 09 09 2021

“The spatial ecology of conflicts: Unravelling patterns of wildlife damage at multiple scales”

Szkody wyrządzane przez drapieżniki zwierzętom gospodarskim i uprawom rolnym nie występują w równym stopniu w całym krajobrazie, lecz częściej w niektórych jego miejscach. Carlos Bautista, Nuria Selva i Teresa Berezowska-Cnota z naszego Instytutu wraz z współpracownikami zbadali cechy obszarów, w których ule są narażone na atak niedźwiedzi brunatnych na terenie Karpat Północnych. W obszarach ryzykownych - dobrych zarówno dla niedźwiedzi, jak i dla pszczelarstwa - ryzyko szkód spadało ponad trzykrotnie, gdy ule znajdowały się w odległości ponad 300 m od płatów lasu i w pobliżu zabudowań. W połączeniu z działaniami prewencyjnymi, wybór bezpiecznych lokalizacji pasiek i miejsc pracy rolników może znacznie ograniczyć szkody wyrządzane przez dziką zwierzynę. Jest to istotne w kontekście ekspansji zarówno gruntów rolnych, jak i niektórych populacji dużych drapieżników i roślinożerców w niektórych częściach świata.

Odnośnik do artykułu:
Bautista C., Revilla E., Berezowska-Cnota T., Fernández N., Naves J., Selva N. 2021. Spatial ecology of conflicts: Unravelling patterns of wildlife damage at multiple scales. Proc. R. Soc. B 20211394. https://doi.org/10.1098/rspb.2021.1394

Więcej_o_badaniach_można_przeczytać_w_artykule_zamieszczonym_przez_portal_Nauka_w_Polsce https://naukawpolsce.pap.pl/.../news%2C89130%2Cnaukowcy...

oraz na stronie: https://carpathianbear.pl/.../nowa-publikacja-the.../

NOWA PUBLIKACJA 08 09 2021

Murarka ogrodowa (Osmia bicornis, syn. rufa) (Apoidea: Megachilidae) jest głównym zapylaczem upraw i rodzimych roślin dziko rosnących. Mgr inż. Aleksandra Splitt i dr hab. Piotr Skorka z naszego Instytutu są współautorami pracy przeglądowej na temat murarki. W swoim przeglądzie autorzy skupili się na następujących zagadnieniach: taksonomii i morfologii, rozmieszczeniu, proporcji płci, rozmnażaniu i cyklu życiowym, codziennej aktywności, metabolizmie, organizmach towarzyszących, preferencjach pokarmowych, zapylaniu oraz hodowli. Autorzy zidentyfikowali również luki w wiedzy, które mogą być pomocne w podejmowaniu przyszłych badań nad tym gatunkiem. Praca ukazała się w czasopiśmie Journal of Apicultural Research: https://doi.org/10.1080/00218839.2021.1957610

NOWA PUBLIKACJA 06 09 2021

Przedstawiamy prostą metodę kontroli obcej nawłoci, Solidago gigantea. Metoda została przetestowana na obszarze Natura 2000 „Skawiński obszar łąkowy” w południowej Polsce, gdzie S. gigantea zagraża współwystępującym chronionym i rzadkim rodzimym gatunkom. Testy prowadzono przez 40 dni w 2012 i 2013 roku; polegały one na łamaniu łodyg objętych eksperymentem nawłoci. Badano kondycję osobników zdrowych i połamanych oraz presję atakujących je szkodników. Zademonstrowaliśmy, że złamanie łodygi zmniejsza potencjał rozmnażania generatywnego S. gigantea i zwiększa presję ze strony szkodników na osłabione rośliny. Biorąc pod uwagę prostotę i wszechstronność proponowanej metody, łamanie łodyg ma potencjał do wykorzystania przeciwko inwazyjnym nawłociom S. gigantea; dotyczy to szczególnie obszarów wrażliwych ekologicznie i ściśle chronionych. Może być polecana przeciwko roślinom tworzącym gęste, jednogatunkowe płaty. Do tej pory metoda ta nie była stosowana w innych obszarach chronionych ani przeciwko innym gatunkom obcych roślin. Uważamy jednak, że może być również skuteczna w zwalczaniu innych inwazyjnych gatunków obcych z rodzaju Solidago, które tworzą gęste, monospecyficzne płaty w obszarach chronionych, np., S. canadensis lub S. altissima.

Praca_została_opublikowana_w_czasopiśmie_Global_Ecology_and_Conservation_https://doi.org/10.1016/j.gecco.2021.e01785

NOWA PUBLIKACJA 03 09 2021

Kolizje z szybami to jedno z najważniejszych źródeł śmiertelności ptaków, ale zjawisko to jest słabo poznane. Dr Katarzyna Bojarska z naszego Instytutu wraz z Ewa Zyśk-Gorczyńska oraz Michał Żmihorski analizowali jak rozkładają się zderzenia ptaków z szybami przystanków: czy ptaki częściej uderzają w środek szyby, w jej strefy brzegowe, czy też równomiernie? Autorzy przebadali 85 szklanych wiat przystankowych, aby ocenić, które części szklanych powierzchni mają największe ryzyko kolizji. Tylko 3% kolizji miało miejsce w promieniu 10 cm od krawędzi szyby, chociaż ta pokrywa średnio ponad 30% całej powierzchni szyby. Częstotliwość kolizji była nieznacznie wyższą od oczekiwanej wartości w centralnej części szyb (10–70 cm od krawędzi). Jest to pierwsze badanie pokazujące nielosowe ryzyko kolizji ptaków w odniesieniu do pozycji na szklanej powierzchni, co ma duże znacznie praktyczne. Praca ukazała się w czasopiśmie Acta Ornithologica: https://doi.org/10.3161/00016454AO2021.56.1.012

ROZSTRZYGNIĘCIE KONKURSU 24 08 2021

Zgodnie z warunkami Umowy projektu badawczego NCN Preludium Bis-2 (nr UMO-2020/39/O/ST10/03504, oraz stosownie do Regulaminu przyznawania stypendiów naukowych w projektach badawczych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki (załącznik do Uchwały Rady NCN 96/2016 z dnia 27 października 2016 r oraz załącznik do Uchwały Rady NCN nr 99/2020 z dnia 14 września 2020r w sprawie zmiany warunków przeprowadzania konkursu PRELUDIUM BIS, w wyniku spełnienia wymogów określonych w konkursie na stanowisko doktoranta-stypendysty w IOP PAN rozstrzygniętym w dn. 23.08.2021 r. przez Komisję Konkursową, mgr inż. Jolanta Pilch, zostanie zatrudniona w Instytucie Ochrony Przyrody PAN, na stanowisku doktoranta-stypendysty. Warunkiem zatrudnienia mgr inż. Jolanty Pilch na stanowisku doktoranta-stypendysty, jest przyjęcie do Szkoły Doktorskiej.

ZAPROSZENIE NA POKAZ PRACY KOMBAJNU WODNEGO DO ZBIERANIA GLONÓW I SINIC 20 08 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN serdecznie zaprasza na pokaz pracy kombajnu wodnego służącego do zbierania biomasy sinic i glonów z małych akwenów wodnych. Pokaz pracy kombajnu odbędzie się w zawiązku z realizacją zadań w projekcie:

LIFE17ENV/LT/000407 ,,Algae - Economy Based Ecological Service of Aquatic Ecosystems/ Glony - Gospodarka ekologiczna’’

Pokaz odbędzie się w terenie 25 sierpnia oraz on-line 26 sierpnia.

Link do spotkania on-line: https://tinyurl.com/4tj9subp

Więcej informacji znajdziecie Państwo w ZAPROSZENIU.

MAGISTRANT POSZUKIWANY! 17 08 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie poszukuje studenta studiów II stopnia do realizacji tematu pracy magisterskiej w ramach projektu badawczego nr 2020/39/D/ST10/01935 „Makroplastik w rzece górskiej i pogórskiej", finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu SONATA 16.

Imię i nazwisko potencjalnego promotora pomocniczego: dr  Maciej Liro (IOP PAN)

Więcej_informacji:_https://ncn.gov.pl/baza-ofert/?akcja=wyswietl&id=187203

Stypendium w ramach projektu Narodowego Centrum Nauki nr 2020/39/D/ST10/01935 „Makroplastik w rzece górskiej i pogórskiej", finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu SONATA 16.

Czas zatrudnienia: 12 miesięcy z możliwością przedłużenia do 24 miesięcy (początek zatrudnienia nie wcześniej niż od stycznia 2022)

Wysokość i okres pobierania stypendium: ~1000zł/miesiąc (koszty całkowite) przez okres do 20 miesięcy

Więcej w OFERCIE (pdf)

KLAUZULA RODO (pdf)

INFORMACJA O WYNIKACH

Patronat Honorowy Instytutu Ochrony Przyrody PAN nad Green Energy Congress 10 08 2021

Miło nam poinformować, że objęliśmy Patronatem Honorowym Green Energy Congress.

Green Energy Congress, 23 września, Centrum Kongresowe ICE Kraków, formuła hybrydowa

Green Energy Congress to innowacyjne, podzielone na cztery sceny: energetyka, przemysł, społeczeństwo, Top Eco Innovation,  wydarzenie budujące świadomość i trend efektywności ekologicznej. Hybrydowa formuła kongresu umożliwia uczestnictwo live – w Centrum Kongresowym ICE Kraków - i online w wydarzeniu. Na Kongres zaprasza Portal PumpLab

Pierwsza edycja Green Energu Congress skoncentrowana będzie głównie na transformacji polskiego systemu energetycznego na niskoemisyjny. Kongres otworzą przedstawiciele polskich i europejskich instytucji. W wydarzeniu weźmie udział blisko 30 prelegentów, reprezentantów różnych sektorów i punktów widzenia.

Scena Energetyka skumulowana będzie wokół tematów związanych z rozwojem odnawialnych źródeł energii w kontekście aukcji OZE 2021, wpływie zmian w polskiej energetyce na sprzedaż energii, digitalizacji procesów w energetyce. Prelegentami tej sceny są przedstawiciele między innymi: Lotos Petrobaltic, Polkomtel (Plus), Polenergia, Urzędu Regulacji Energetyki.

Scena Przemysł to prelekcje związane z OZE i zielonym potencjałem tkwiącym w przedsiębiorstwach o różnym profilu, między innymi: Efektywna oszczędność energetyczna na różnych poziomach firmy, Odzysk deszczówki w przemyśle, Ekologiczna transformacja ciepłownictwa. Prelegenci z tej sceny to reprezentanci m.in. ELZAB, Hydrogen Poland, Veolia, Instytutu Studiów Energetycznych.

Scena Społeczeństwo to tematy z obszaru zmian #DlaPlanety i oczekiwań społecznych w kwestiach środowiskowych, budowania ekoświadomości konsumenta i ekowizerunku firm, ekorozwiązań dla rodzin - fotowoltaiki, pomp ciepła, rekuperacji.  Prelegentami będą przedstawiciele WWF Polska,  SEEDiA, Centrum UNEP/GRID Warszawa, Implant Warsaw.

Pełna lista prelekcji dostępna jest na stronie Green Energy Congress.

Projektem współtworzącym Kongres Zielonej Energii jest konkurs Top Eco Innovation. Ideą konkursu jest wyłonienie nowych, ciekawych rozwiązań w trzech kategoriach: Produkt, Usługa, Działanie CSR. Projekt przeznaczony jest dla każdego, kto ma pomysł lub rozwiązanie promujące oszczędność ekologiczną. Finał Top Eco Innovation będzie zwieńczeniem Green Energy Congress. Szczegóły na stronie Green Energy Congress.

W wydarzeniu można wziąć udział na żywo – w Centrum Kongresowym ICE w Krakowie – wstęp biletowany, lub online – rejestrując się na darmowej platformie transmitującej wydarzenie live. Wszystkie informacje dla Uczestników dostępne są na stronie wydarzenia Green Energy Congress .

NEKROLOG 03 08 2021

28 lipca 2021 roku odeszła
Pani Profesor Anna Hillbricht-Ilkowska, wieloletnia kierowniczka Zakładu Hydrobiologii Instytutu Ekologii PAN,
wielka postać polskiej limnologii.

http://nekrologi.wyborcza.pl/0,11,,519006,Anna-Hillbricht-Ilkowska-nekrolog.html

NEKROLOG 02 08 2021

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 27 lipca odszedł od nas na wieczny spacer po Puszczy Białowieskiej prof. Tomasz Wesołowski. Pogrzeb będzie miał charakter ściśle rodzinny. Wszystkich, którzy chcieliby uczcić pamięć tego niezwykłego człowieka prosimy o drobne wpłaty na konto Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot, 15 8133 0003 0001 0429 2000 0001 z dopiskiem - na obronę Puszczy Białowieskiej.

Pogrążona w bólu

Rodzina

NOWA PUBLIKACJA 28 07 2021

Rozwój aglomeracji miejskich i intensyfikacja rolnictwa w istotny sposób wpływają na zasoby pokarmowe pszczół, a tym samym na usługi ekosystemowe, takie jak zapylanie. W badaniach prowadzonych przez mgr Aleksandrę Splitt oraz dr hab. Piotr Skórkę z naszego Instytutu, w kooperacji naukowcami z innych ośrodków, sprawdzono jaki pyłek zbiera pszczoła murarka ogrodowa (Osmia bicornis) w różnych siedliskach stanowiących gradient urbanizacji. Badania wykazały, że w środowisku wiejskim zróżnicowanie zbieranego pyłku było znacznie większe niż na obszarach podmiejskich i w centrum miasta. Co ciekawe, pszczoły w środowisku miejskim zbierały głównie pyłek z drzew, podczas gdy pszczoły z terenów podmiejskich i wiejskich zbierały głównie pyłek roślin zielnych i krzewów. Stwierdzono, że badane pszczoły wydają się być oportunistycznie i zbierają pyłek roślin obecnych w środowisku, a liczba taksonów roślin może być czynnikiem ograniczającym ich zasoby pokarmowe. Jedną z głównych rekomendacji płynących z badań jest potrzeba sadzenia i utrzymania rosnących drzew w środowisku miejskim, aby stworzyć korzystne siedliska dla tego pożytecznego owada. Praca ukazała się w czasopiśmie Urban Forestry & Urban Greening: https://www.sciencedirect.com/…/artic…/pii/S1618866721002776

KONKURS NA STANOWISKO DOKTORANT-STYPENDYSTA, PROJEKT PRELUDIUM BIS 20 07 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie zatrudni na stanowisku doktorant-stypendysta, osobę posiadającą stopień magistra w dyscyplinie biologia lub geologia. Kandydat powinien posiadać podstawowe doświadczenie w zagadnieniach rekonstrukcji paleośrodowiska w  oparciu o analizy makroszczątków oraz analizy litologiczne osadów (analizy strat prażenia, analizy granulometryczne osadów mineralnych), jak również podstawową wiedzę dotyczącą datowań radiowęglowych (14C) osadów. Powinien znać podstawy pracy z mikroskopem biologicznym/lupą binokularną i polaryzacyjnym.

Więcej informacji w OGŁOSZENIU.

RUSZYŁA REKRUTACJA DO SZKOŁY DOKTORSKIEJ NAUK PRZYRODNICZYCH I ROLNICZYCH 09 07 2021

Dyrektor Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie ogłosił w dniu 4 lipca 2021 nabór kandydatów na pierwszy rok studiów do Szkoły Doktorskiej Nauk Przyrodniczych i Rolniczych. Szkoła Doktorska prowadzona jest przez cztery Instytuty Polskiej Akademii Nauk, tj. Instytut Botaniki im. W. Szafera (IB PAN, jednostka koordynująca), Instytut Ochrony Przyrody (IOP PAN), Instytut Fizjologii Roślin im. Franciszka Górskiego (IFR PAN) i Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt (ISEZ PAN), oraz Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy (IZ PIB).

Szkoła kształci doktorantów w trzech dyscyplinach naukowych: nauki biologiczne, rolnictwo i ogrodnictwo, zootechnika i rybactwo. Szkoła oferuje 9 miejsc w programie kształcenia w dwóch dyscyplinach naukowych: nauki biologiczne oraz rolnictwo i ogrodnictwo. Kształcenie doktoranta po spełnieniu wszystkich wymaganych warunków merytorycznych i formalnych zakończone jest uzyskaniem stopnia doktora.

Dokumenty można składać do 28 sierpnia 2021. Celem rekrutacji jest wyłonienie najlepszych kandydatów do Szkoły poprzez ocenę m.in. dotychczasowych wyników studiów, doświadczenia i osiągnięć naukowych, czy znajomości tematyki projektu badawczego, do którego będą oni aplikować. Zasady rekrutacji i lista tematów, do których można aplikować, znajdują się na stronie Rekrutacji.

Fot. unsplash.com.

KOLEJNY NUMER KWARTALNIKA "CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ" LATO, 2021! 07 07 2021

Ukazał się kolejny numer kwartalnika "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" zeszyt 2, lato, 2021!

Z lektury zeszytu dowiemy się między innymi o:

-_różnicach w podejściu do ochrony przyrody w Polsce i Australii oraz zastosowaniu australijskich rozwiązań w ochronie przyrody na gruncie polskim

-_historii genetyki konserwatorskiej, jak powstaje zmienność i jakie mogą być konsekwencje jej utraty

-_sukces ochrony przyrody może zapewnić wiedza z zakresu nauk społecznych. Postrzeganie wyzwań ochrony przyro­dy jako zagadnień społecznych wydaje się być pierwszym i niezbędnym krokiem do trafnego zaplanowania działań mających na celu ochronę przyrody

-_Kraków jest postrzegany jako „dzięciołowe eldorado” – występuje tu aż 8 gatunków dzięciołów. Duża ilość martwego drewna w krajobrazie miejskim ma dla dzięciołów kluczowe znaczenie. Od nas zależy czy pozwolimy drzewom naturalnie zamierać i rozkładać się, a co za tym idzie – pełnić rolę siedliska dla tych organizmów, których obecnie w miastach brakuje

-_Czy uda się zachować dziedzictwo geologiczne Księżej Góry na Zakrzówku w Krakowie, zagrożone budową Trasy Pychowickiej i Kanału Krakowskiego?

-_zapraszamy do Górskiego Ogrodu Botanicznego w Zakopanem

"Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.

Papierową, pełną wersję bieżącego oraz archiwalnych numerów "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" można nabyć w naszym instytucie: http://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html

Więcej informacji o aktualnym numerze: https://www.iop.krakow.pl/artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=373

Informacje redakcyjne: http://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html

UWAGA SINICE! 06 07 2021

Lato w pełni i wymarzona pogoda aby spędzić czas na plaży. A tymczasem coraz częściach plaże są zamykane z powodu zakwitów sinic. O co więc chodzi? Więcej o zakwitach sinic mogą Państwo przeczytać również na stronach: https://www.facebook.com/InstytutOchronyPrzyrodyPAN/,
Polska_Akademia_Nauk_https://www.facebook.com/.../a.25201027.../1194131421027464/,
Ekoguru.pl_https://ekoguru.pl/.../kwitnace-sinice-antropopresja-i.../

Fot. Eżbieta Wilk-Woźniak

Zachęcamy także do przeczytania informacji dotyczącego projektu LIFE realizowanego m. in. przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk oraz partnerów litewskich i polskich dotyczącego zbioru sinic i praktycznego wykorzystania ich biomasy.

Strona projektu: https://algaeservice.gamtostyrimai.lt/.../be-kategorijos-pl/

Oznaczanie zbiorników wodnych z zakwitem: https://arcg.is/0jqvCn

Wypełnij ankietę co wiesz na temat zakwitów sinicowych:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeYFc-T2W27xhidhCmCGfIVsocVP745kTw-FNwgsJXQtdet9Q/viewform

Bardzo serdecznie dziękujemy za każde zgłoszenie i udostępnianie informacji o projekcie!

ZGŁOŚ STANOWISKO KOTEWKI (Trapa natans L.) 05 07 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN prowadzi projekt dotyczący rozmieszczenia kotewki orzecha wodnego (Trapa natans L.). W tym celu stworzyliśmy bazę danych, w której gromadzone będą informacje o aktualnym rozmieszczeniu gatunku w Polsce. Prosimy o zaznaczenie miejsca występowania na mapie i przesłania informacji o nim za pośrednictwem następującego formularza: https://www.iop.krakow.pl/kotewka

Z góry dziękujemy za pomoc!

CONFERENCE OF YOUNG ECOLOGISTS AND EVOLUTIONARY BIOLOGISTS 2021 - ZAPROSZENIE 01 07 2021

Serdecznie_zapraszamy_na_międzynarodową_anglojęzyczną konferencję Conference of Young Ecologists and Evolutionary Biologists 2021, organizowaną przez Koło Przyrodników Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego! 

Konferencja odbędzie się online w dniach 3-5 września 2021 na platformie MS Teams. 

W skrócie: 

-  temat: szeroko rozumiana ekologia i biologia ewolucyjna,
- kto może wziąć udział: wszyscy młodzi naukowcy, w tym studenci, absolwenci i doktoranci,
-  jak się zapisać: wystarczy odwiedzić naszą stronę http://cyeeb2021.pl/ 

i przeczytać instrukcję, napisać abstrakt i wysłać uzupełniony formularz rejestracyjny. 

Zapisy na wydarzenie są darmowe.

Jest to 10. edycja konferencji i pierwsza, która skupia się zarówno na biologii ewolucyjnej, jak i ekologii – od poziomu cząsteczek do ekosystemów. Tematy łączące w sobie te dwie dziedziny oraz nauki społeczne czy ochronę przyrody i środowiska również są mile widziane. Uczestnicy mogą zaprezentować swoje własne badania lub pracę przeglądową.
Jeśli nie chcecie prezentować, możecie wziąć udział jako słuchacze. 

Na konferencji wystąpi trzech gości: 

PD Dr. Dina Dechmann - Max Planck Institute of Animal Behavior, Niemcy 
Prof. Wilco C.E.P. Verberk - Uniwersytet im. Radbouda w Nijmegen, Holandia 
Dr hab. Piotr Łukasik - Uniwersytet Jagielloński, Polska. 

Jeśli macie jakiekolwiek pytania, skontaktujcie się z nami (email: cyeeb2021@gmail.com). 
Dołączcie do nas na Facebooku: https://www.facebook.com/cyeeb2021/%20 
wydarzenie: https://fb.me/e/1jqgBnYgT
i Instagramie: https://www.instagram.com/cyeeb_2021/

Z niecierpliwością czekamy na Wasze zgłoszenia! 
Pozdrawiamy, 
Komitet Organizacyjny CYEEB 2021

ZAPROSZENIE NA CYKL SPOTKAŃ PT. „ZACHWYT PIĘKNEM – ZNAWCY SZTUKI I BIOLODZY O DZIEŁACH INSPIROWANYCH PRZYRODĄ” 25 06 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN razem z Muzeum Narodowym w Krakowie zapraszają na cykl spotkań pt. „Zachwyt pięknem – znawcy sztuki i biolodzy o dziełach inspirowanych przyrodą”.

Na pierwsze spotkanie z cyklu zapraszamy w sobotę 26 czerwca br., o godz. 11.00 do ogrodu w Muzeum Dom Józefa Mehoffera (UWAGA: W razie deszczu spotkanie odbędzie się w holu Dawnego Hotelu Cracovia).

Tematem przewodnim spotkania zatytułowanego "Lilia niejedno ma imię" będą rośliny z rodziny liliowatych, które Stanisław Wyspiański, Jan Stanisławski czy Jacek Malczewski przedstawiali w dziełach znajdujących się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Spotkanie będzie podzielone na dwie części: wykładową i warsztatową. Podczas części wykładowej, będzie można posłuchać ciekawostek związanych z prezentowanymi dziełami i Stanisławem Wyspiańskim oraz ciekawostek botanicznych dotyczących tych interesujących roślin, związanych z ich budową, typem kwiatów czy sposobami rozmnażania. Dowiedzą się Państwo również, jakie gatunki lilii występują w Polsce w środowisku naturalnym i gdzie można je spotkać.

W części warsztatowej uczestnicy będą mieli okazję do pokazania swoich artystycznych umiejętności i stworzenia dzieła powiązanego z tematyką spotkania nawiązującą do świata roślin.

Udział bezpłatny.
Liczba miejsc ograniczona.
Wymagana rezerwacja: rezerwacja@mnk.pl / tel. 12 433 57 44

https://mnk.pl/aktualnosci/zachwyt-pieknem-znawcy-sztuki-i-biolodzy-o-dzielach-inspirowanych-przyroda

Obraz: Stanisław Wyspiański, Błogosławiona Salomea. Projekt witraża do kościoła Franciszkanów w Krakowie | 1897, Muzeum Narodowe w Krakowie

NOWA PUBLIKACJA 22 06 2021

High genetic diversity in immunity loci in an expanding population of a highly mobile carnivore, the grey wolf Canis lupus in Central Europe. Diversity and Distributions.
Kloch A, Biedrzycka A, Szewczyk M, Nowak S, Niedźwiedzka N, Kłodawska M, Hájková A, Hulva P, Jędrzejewska B, Mysłajek RW.
https://doi.org/10.1111/ddi.13360

W ciągu ostatniej dekady jesteśmy świadkami, budzącej wiele emocji, ekspansji wilków. W Europie środkowej mamy obecnie trzy różniące się genetycznie populacje wilków. Bałtycką - na wschód od Wisły; Środkowoeuropejską - relatywnie młodą populację na zachód od Wisły i Karpacką. Wszystkie one przeszły przez wąskie gardło liczebnościowe, bądź też doświadczają silnej ekspansji. Oba te zjawiska powinny prowadzić do ograniczenia zmienności genetycznej.
W naszej pracy oszacowaliśmy poziom zmienności genów związanych z odpornością, a więc o znaczeniu adaptacyjnym. Spodziewaliśmy się, że zmienność ta będzie ograniczona ze względu na silne działanie dryfu genetycznego. W badaniach wykorzystaliśmy 3 geny MHC-DLA i 4 geny TLR a ich zmienność porównaliśmy z 13 loci mikrosatelitarnymi, na których zmienność powinny wpływać tylko czynniki demograficzne, w odróżnieniu od doboru naturalnego, który kształtuje zmienność regionów genomu o znaczeniu funkcjonalnym. Uzyskane wyniki nie wskazują na ograniczenie różnorodności badanych genów, pomimo niedawnej, intensywnej ekspansji populacji wilka w Europie Środkowej. Testy badające wpływ doboru naturalnego na zmienność genetyczną, oparte na rozkładzie frekwencji alleli nie wykazały śladów jego działania w obecnej Europejskiej populacji wilka, co wskazuje na silny efekt procesów demograficznych. Wykazaliśmy jednak historyczny efekt działania doboru na poszczególne kodony w badanych genach. Mimo teoretycznych przewidywań, nasze wyniki nie potwierdzają zwiększonej wrażliwości tej populacji na działanie patogenów.

NOWA PUBLIKACJA 22 06 2021

Nowa publikacja o zasięgu globalnym, której współautorem jest dr hab. Tadeusz Fleituch (IOP PAN) zatytułowana: „Wpływ redukcji różnorodności detrytusożerców na rozkład materii organicznej w rzekach jest największy w tropikach”, która została opublikowana w Nature Communications 17 czerwca 2021.

SEMINARIUM ISEZ PAN 17 06 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, które odbędzie się we środę 23 czerwca 2021 r. o godzinie 10:00. Wykład zatytułowany „Rekonstrukcja historii ewolucyjnych późnoplejstoceńskich ssaków z wykorzystaniem kopalnego DNA” przedstawi dr Mateusz Baca (Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski).

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium ISEZ PAN

ZAWIADOMIENIE O OBRONIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ 16 06 2021

Informujemy, że w dniu 29 czerwca 2021 roku o godz. 10:00 w Instytucie Ochrony Przyrody PAN w Krakowie al. A. Mickiewicza 33 odbędzie się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Alberto García-Rodríguez.

Tytuł rozprawy: "Rola niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos w rozprzestrzenianiu nasion: studium przypadku na przykładzie borówki czarnej Vaccinium myrtillus"  ("The role of the brown bear Ursus arctos as seed disperser: a case study withthe bilberry Vaccinium myrtillus")

W obronie można uczestniczyć po zalogowaniu się na stronę: https://tinyurl.com/4mbzp546

Więcej informacji do pobrania tutaj.

SEMINARIUM IOP PAN 16 06 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, które odbędzie się 21 czerwca 2021 roku (poniedziałek) o godzinie 12:00. Naszym prelegentem będzie mgr Alberto García Rodríguez (IOP PAN), który wygłosi referat zatytułowany: „Rola niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos w rozprzestrzenianiu nasion:
studium przypadku na przykładzie borówki czarnej Vaccinium myrtillus''
(„The role of the brown bear Ursus arctos as seed disperser: a case study with the bilberry Vaccinium myrtillus”). Seminarium odbędzie się on-line na platformie Teams.

Jest to prezentacja przed obroną pracy dpktorskiej.

Poniżej znajduje się link do seminarium:

Dołącz do seminarium.

SEMINARIUM IB PAN 11 06 2021

W imieniu Dyrekcji Instytutu Botaniki im. W. Szafera  PAN zapraszamy na Seminarium instytutowe, które odbędzie się w dniu 15.06.2021 r. (wtorek) o godzinie 10:00 w formie zdalnej.

Podczas Seminarium wygłoszony zostanie referat: Filogeografia Campanula serrata (Kit.) Hendrych (Campanulaceae) w Karpatach

Prelegentka: mgr Justyna Nowak

Link do Seminarium: Seminarium IB PAN 15.06.2021

PROJEKT KOORDYNOWANY PRZEZ INSTYTUT OCHRONY PRZYRODY PAN 09 06 2021

Inwazyjne gatunki zagrożeniem dla przyrody – odłowy żółwi ozdobnych z Fosy Miejskiej we Wrocławiu

Oficjalny portal internetowy Wrocławia www.wroclaw.pl pisze o odłowach żółwi ozdobnych (głównie czerwonolicych) które są gatunkiem inwazyjnym w Polsce. Odłowy prowadzone są z terenu Fosy Miejskiej we Wrocławiu od czerwca do października 2021 r. w zakresie częsci projektu „Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną”. Efektem ma być opracowanie wytycznych dla gmin w zakresie skutecznych sposobów humanitarnego usuwania gatunków obcych ze środowiska naturalnego.

Projekt jest koordynowany przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, a odłowy będą miały miejsce w kilku miejscach w Polsce. We Wrocławiu prowadzone są przez członków Towarzystwa Herpetologicznego NATRIX.

Więcej o odłowach obcego żółwia w Polsce, o jego wpływie i zagrożeniu dla naszej przyrody i człowieka, o tym jak możemy postępować z gatunkami obcymi w Polsce tutaj:
https://www.wroclaw.pl/srodowisko/inwazyjne-gatunki-zagrozeniem-dla-przyrody-odlowy-zolwi-ozdobnych-z-fosy-miejskiej  

Linki:
Żółw ozdobny - Informacje o gatunku
Baza obserwacji żółwi

NOWA PUBLIKACJA NAUKOWA PRZYGOTOWANA PRZEZ DOKTORANTÓW 5 INSTYTUTÓW PROWADZĄCYCH STUDIUM DOKTORANCKIE I SZKOŁĘ DOKTORSKĄ 09 06 2021

W ramach kursu „Ekologia i ochrona przyrody” 26 uczestników, doktorantów "Szkoły Doktorskiej Nauk Przyrodniczych i Rolniczych" oraz "Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie", przygotowało publikację, która ukazała się w czasopiśmie "Environmental Science and Pollution"! Kurs prowadzony był przez z-cę dyrektora IOP PAN dr hab. Piotra Skórkę, a uczestnikami byli doktoranci Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Instytutu Botaniki PAN, Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Instytutu Fizjologii Roślin PAN i Instytutu Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy.

Współczesna ochrona środowiska i przyrody mierzy się z wieloma problemami, przy ograniczonych środkach finansowych na ich rozwiązywanie. Kluczowym zatem zagadnieniem jest identyfikacja tych problemów, które są priorytetowe w różnych skalach, aby można je efektywnie rozwiązywać. Przykładowo, zmiany klimatu są problemem o wpływie globalnym, a zanieczyszczenie hałasem wywiera głównie skutki w skali lokalnej. Wykorzystując tzw. skanowanie horyzontu oraz sformalizowaną dyskusję techniką Delphi określono jakie są najważniejsze problemy ochrony w ochronie środowiska i przyrody w Polsce w skali lokalnej i w skali kraju. W badaniu uczestniczyło dwudziestu sześciu uczestników, doktorantów Szkoły Doktorskiej Nauk Przyrodniczych i Rolniczych oraz Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Prace były moderowane przez dr hab. Piotra Skórkę z naszego Instytutu. Każdy z uczestników indywidualnie identyfikował najważniejsze problemy ochrony środowiska i przyrody w dwóch skalach przestrzennych. Każdy problem był następnie odpowiednio oceniany i klasyfikowany do szerszych kategorii podczas wspólnej dyskusji. Dane te wykorzystano w analizie tekstu, analizach przekrojowych i frekwencji, aby odpowiednio porównać kontekst oraz ważność zidentyfikowanych problemów między dwiema skalami przestrzennymi. Łącznie zidentyfikowano 115 problemów w skali lokalnej i 122 w skali krajowej. Wśród nich 30 problemów było identycznych dla obu skal. Ocena ważności była wyższa dla problemów krajowych niż lokalnych, co wynikało jednak z różnych zestawów problemów zidentyfikowanych w obu skalach. Problemy związane z urbanizacją, edukacją i zarządzaniem wiązały się ze skalą lokalną. Problemy związane z polityką, leśnictwem i konsumpcjonizmem były częstsze w skali kraju. Wyniki z przeprowadzonego badania mogą mieć znaczenie dla budowania odpowiedniej polityki ochrony środowiska i przyrody. Rozwiązanie w niej zawarte powinny mieć charakter hierarchiczny i adaptacyjny; mogą zaczynać się od najważniejszych problemów w skali krajowej, ale zachowując odpowiednią elastyczność uwzględniającą lokalne różnice. Praca ta powstała w ramach kursu „Ekologia i ochrona przyrody” i została opublikowana w czasopiśmie Environmental Science and Pollution Research.

Link do artykułu: https://doi.org/10.1007/s11356-021-14741-5

LAUREATKA COLOSS AWARD FOR EXCELLENCE 2021 08 06 2021

Miło jest nam poinformować, że Pani Aleksandra Splitt, doktorantka Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk została jedną z czwórki laureatów COLOSS Award for excellence 2021. Celem konkursu jest wspieranie członków stowarzyszenia COLOSS z krajów rozwijających się lub naukowców na wczesnym etapie kariery, których projekty dobrze wpisują się w zagadnienia związane z poprawą dobrostanu pszczół. COLOSS (Prevention of honey bee COlony LOSSes) jest międzynarodowym stowarzyszeniem non-profit z siedzibą w Bernie (Szwajcaria), którego misją jest ochrona pszczół na poziomie globalnym. Pani Splitt, która jest członkiem COLOSS od 2017 roku, jeszcze w tym roku zrealizuje projekt zatytułowany: “Data Stewardship Makes a  Bee-line for International Scientific Projects”. Data stewardship (zarządzanie danymi) rozwiązuje kluczowe problemy związane z gromadzeniem, przetwarzaniem oraz przechowywaniem danych naukowych.

SEMINARIA INOŚ UJ 26 05 2021

Zapraszamy na seminaria INOŚ Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wystarczy kliknąć w link: click here to access seminar

PROGRAM SEMINARIÓW

SEMINARIUM IB PAN 24 05 2021

W imieniu Dyrekcji Instytutu Botaniki im. W. Szafera  PAN zapraszamy na Seminarium instytutowe, które odbędzie się w dniu 01.06.2021 r. (wtorek) o godzinie 10:00 w formie zdalnej.

Podczas Seminarium wygłoszony zostanie referat: Wpływ obcego gatunku drzewa, dębu czerwonego (Quercus rubra L.), na właściwości fizykochemiczne gleby, zespoły mikroorganizmów glebowych oraz roślinność leśną

Prelegentka: mgr Małgorzata Stanek

Link do Seminarium: Seminarium IB PAN 01.06.2021

O CZIPOWANIU ROPUCHY SZAREJ 18 05 2021

,,Ropucha jest gatunkiem żyjącym nawet do 20 lat, więc zainstalowanie czipów pozwala na wieloletni monitoring poszczególnych osobników. Dzięki instalacji mikrourzadzeń wiemy skąd i na jakie odległości migrują te płazy. To w kwietniu właśnie starają się dotrzeć do siedlisk rozrodczych, żeby odbyć gody i złożyć jaja. Dzięki pilotażowemu badaniu już wiadomo, że są w stanie przepłynąć Wisłę. Ponieważ mikroczipy pozostaną w ropuchach do końca ich życia, można będzie w trakcie migracji sprawdzać ilu i którym osobnikom udało się wrócić do miejsc zimowania.  Chociaż postęp w technologii, takiej jak radiotelemetria czy genetyka dały większą wiedzę na temat ekologii płazów, to ich trasy migracji są nadal słabo poznane. W przypadku ropuchy szarej, gatunku przemieszczającego się nawet do  3 kilometrów, nadal nie poznano dokładnie  procesów związanych z przekraczaniem naturalnych barier.’’

Zapraszamy do wysłuchania audycji radiowej. O czipowaniu ropuchy szarej w Krakowie opowiada dr Katarzyna Kurek.

Link do audycji

https://www.radiokrakow.pl/audycje/pracuja-na-nobla/czipowanie-ropuchy-szarej/

NOWA PUBLIKACJA 06 05 2021

Domniemani zabójcy? Sępy, interesariusze, błędne wyobrażenia i fałszywe wiadomości

Media społecznościowe mogą zagrozić wysiłkom na rzecz ochrony ptasich padlinożerców. Zanim opublikujesz anegdotyczny filmik z tymi rzadkimi ptakami pomyśl dwa razy czy nie wpłynie to negatywnie na odbiór danego gatunku. Sergio Lambertucci, zajmujący się kondorami andyjskimi razem z naukowcami z całego świata, w tym Nurią Selvą z naszego instytutu, są autorami artykułu poruszającego to zagadnienie.

https://doi.org/10.1111/csp2.415

KONKURS W PROJEKCIE ECOPOND 29 04 2021

Komisja rekrutacyjna powołana przez Dyrektora Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie ponownie ogłasza konkurs otwarty na stanowisko Post-doc w projekcie nr 2019/34/H/NZ8/00683: Ekologia zbiorników słodkowodnych w kontekście wpływu działalności człowieka i regionu geograficznego – DNA środowiskowe i nie tylko, finansowanym ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 (Fundusze Norweskie) i realizowanym w ramach konkursu GRIEG, którego operatorem jest Narodowe Centrum Nauki (Program pn. Badania Podstawowe).

Więcej w OGŁOSZENIU

SEMINARIUM ISEZ PAN 29 04 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, które odbędzie się we środę 5 maja 2021 r. o godzinie 10:00. Wykład zatytułowany „Rancho La Brea: moje badania w plejstoceńskich „Pompejach” przedstawi prof. dr hab. Zbigniew Bocheński.

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium ISEZ PAN

NOWA INTERNETOWA BAZA ATLASU PŁAZÓW I GADÓW POLSKI 27 04 2021

Powstała nowa internetowa baza danych Atlasu Płazów i Gadów - IOP PAN.
Każda osoba może w łatwy sposób zgłaszać obserwacje o tych zwierzętach za pomocą formularza internetowego. Podstawą do zaakceptowania podanych informacji są fotografie zwierząt oraz data i miejsce obserwacji.
Zapraszamy do zgłaszania obserwacji! https://www.iop.krakow.pl/plazygady/zglos-obserwacje

Baza danych Atlasu Płazów i Gadów Polski prowadzona przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk powstała jako aktualizacja i uzupełnienie danych zawartych w dwóch wydaniach Atlasu Płazów i Gadów Polski.

Nowo powstała baza służy gromadzeniu informacji o występowaniu i rozmieszczeniu herpetofauny występującej w Polsce. Wszystkie potwierdzone informacje dotyczące obserwacji płazów i gadów będą na bieżąco przetwarzane i obrazowane w formie map rozmieszczenia poszczególnych gatunków. Zbieranie danych rozpoczynamy wiosną 2021 roku, ale interesują nas też wszystkie wcześniejsze stwierdzenia. Zachęcamy do zgłaszania obserwacji nawet wtedy, gdy nie jesteśmy pewni oznaczenia gatunku. Dokona tego za nas zespół ekspertów na podstawie dostarczonej dokumentacji fotograficznej.

Fot. Małgorzata Łaciak

WSPARCIE MERYTORYCZNE 21 04 2021

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk wsparł merytorycznie Pocztę Polską przy przygotowaniu znaczka „Zagrożone gatunki – seria Europa”.

Znaczek przedstawia rysia euroazjatyckiego. Jego emisja odbyła się 21 kwietnia 2021 r.

Więcej:_https://media.poczta-polska.pl/pr/661603/zagrozone-gatunki-nowy-znaczek-poczty-polskiej-serii-europa

SEMINARIUM INOŚ UJ 18 04 2021

Zapraszamy na seminarium Uniwersytetu Jagiellońskiego - INOŚ, które odbędzie się w czwartek 29 kwietnia 2021 r. o godzinie 13:00. Wykład zatytułowany "Host-pathogen coevolution mediates evolution of life history traits and MHC polymorphism in structured populations" przedstawi Dr Maciej Ejsmond.

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium INOŚ UJ

PROGRAM SEMINARIÓW

NOWA PUBLIKACJA 16 04 2021

Ptasi padlinożercy z obszarów antropizowanych są bardziej zestresowani i żyją krócej.

Ingerencja w siedliska i ich dostosowywanie do potrzeb człowieka (antropizacja) jest silnym stresorem dla gatunków, których dotyczy, ostatecznie wpływając na dynamikę populacji. Stresujące warunki życia są zwykle związane z podwyższoną koncentracją hormonów stresu, a także krótszymi telomerami, co z kolei wiąże się z obniżoną ogólną kondycją organizmu i krótszą oczekiwaną długością życia. Pod wodzą dr Laury Gangoso (Doñana Biological Station-CSIC Avda) i z udziałem międzynarodowego zespołu badaczy (w składzie: dr Ainara Cortés-Avizanda, dr Agnieszka Sergiel z naszego Instytutu, Bethany Pudifoot, Francisco Miranda, dr Joaquin Muñoz, Alejandro Delgado-González, dr Marcos Moleón, prof. José Antonio Sánchez-Zapata, dr Eneko Arrondo i prof. José Antonio Donázar), oceniliśmy fizjologiczny ślad antropizacji siedlisk i zagęszczenia u sępów płowych (Gyps fulvus) z dwóch populacji Półwyspu Iberyjskiego. Zbadaliśmy, w jaki sposób takie zmienne jak wskaźnik antropizacji, zagęszczenie osobników w poszczególnych obszarach, płeć i wielkość areału osobniczego, determinują kortykosteron zdeponowany w piórach i długość telomerów. Stwierdziliśmy istotne różnice w obu markerach fizjologicznych między populacjami. Sępy żyjące na północnym, bardziej zmienionym przez człowieka obszarze, miały wyższą koncentracją kortykosteronu w piórach i krótsze telomery. Ujawniliśmy również wyższy poziom kortykosteronu u samic. U obu płci długość telomerów malała wraz z wzrostem zagęszczenia. Wcześniejsze badania prowadzone w tych populacjach wykazały niższą przeżywalność osobników wykorzystujących obszary bardziej zmienione przez człowieka. Niniejsze badania prezentują potencjalne fizjologiczne wyjaśnienie tego zjawiska. Podkreślamy istnienie złożonych i długotrwałych skutków chronicznego stresu związanego zarówno z życiem w zantropizowanych środowiskach, jak i z procesami populacyjnymi dotyczącymi m. in. przestrzennego rozmieszczenia zasobów.

Z wynikami badań opublikowanymi w czasopiśmie Science of the Total Environment można się zapoznać tutaj https://www.sciencedirect.com/…/a…/abs/pii/S0048969721019902

KOLEKCJA IOP PAN W REPOZYTORIUM RCIN 16 04 2021

Instytut Ochrony Przyrody PAN zaprasza do korzystania z zasobów cyfrowych w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych RCIN w otwartym dostępie.

Repozytorium realizowane jest w projekcie „Otwarte Zasoby w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych” [OZwRCIN]
(w_ramach_Programu_Operacyjnego_Polska_Cyfrowa_POPC_ze_środków_Unii_Europejskiej_–_https://rcin.org.pl/dlibra/text?id=Projekty)

Kolekcja Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w RCIN zawiera zdigitalizowane publikacje papierowe (wybrane) - naukowe i popularnonaukowe - wydawnictwa IOP PAN takie jak: czasopisma, książki, mapy.

Tematyka publikacji dotyczy szeroko pojętej ochrony przyrody. Zbiory wybrane do udostępniania mają szerokie znaczenie dla różnych dziedzin nauki i dotyczą: prezentacji stanu różnorodności biologicznej Polski; głównych nurtów badawczych w ochronie przyrody; kierunków zmian zachodzących w środowiskach biotycznych i abiotycznych; określania sposobu gospodarowania dla zachowania różnorodności biologicznej i gatunkowej; określania stanu zagrożenia świata roślin i zwierząt na terenie Polski; wydzielania grup gatunków i ekosystemów o wysokich priorytetach ochronnych; określenia zasobów puli genowej roślin i zwierząt; zmienności genetycznej roślin i zwierząt; tworzenia podstaw dla wytyczania polityki gospodarczej państwa w kwestiach związanych z ochroną dziedzictwa narodowego, jakim jest środowisko; propagowania czynnych działań ochronnych, jak: restytucja, wsiedlanie (reintrodukcja) gatunków, ograniczanie rozprzestrzeniania się gatunków obcych czy renaturalizacja siedlisk; działalności edukacyjnej upowszechniającej problematykę ukazującą zagrożenia różnorodności biologicznej i metody jej ochrony oraz kształtującej odpowiedni stosunek do przyrody; wyznaczania obszarów szczególnie cennych dla zachowania różnorodności biologicznej zarówno w skali kraju, jak i regionów granicznych – współpraca międzynarodowa.

Dostęp do materiałów jest bezpłatny i ogólnodostępny.

Więcej_informacji_o_projekcie:
https://www.iop.krakow.pl/otwarte_zasoby_w_repozytorium_cyfrowym_instytutow_naukowych_1_692.html

Zapraszamy do obejrznia filmu: Prezentacja Projektu OZwRCIN. Kolekcja IOP PAN

Film: © Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk 2021

NOWY NUMER „CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ”! 15 04 2021

Ukazał się kolejny numer kwartalnika "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" wiosna, 2021!

Z lektury zeszytu dowiemy się między innymi o:

- ciekawostkach i najnowszych informacjach dotyczących wędrówek bocianów białych

- czym są bory chrobotkowe i jak je ratować

- ile i jakie gatunki karasi istnieją współcześnie

- różnorodności krajowej fauny zapylaczy i ich znaczeniu

- jak się ma „ptasiarstwo” do ornitologii tepeutycznej – zaproszenie do lektury książki

Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.

Papierową, pełną wersję bieżącego oraz archiwalnych numerów "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" można nabyć w naszym instytucie: http://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html

Więcej informacji o aktualnym numerze:
https://www.iop.krakow.pl/artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=372

Informacje_redakcyjne:_http://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html

NOWA PUBLIKACJA 14 04 2021

Zapraszamy do lektury nowej publikacji „Population size and spatial distribution of the white stork Ciconia ciconia in Poland in 1958 with insights into long-term trends in regional and global population”, The European Zoological Journal, 2021, 88: 525–539.   

Bocian biały należy do najlepiej i najdłużej badanych gatunków dzikich zwierząt, nadaje się więc szczególnie dobrze do oceny zmian parametrów biologicznych w czasie. Gniazda zakłada w obrębie siedzib ludzkich, jest więc względnie łatwym obiektem badań, a dzięki wielowiekowemu powiązaniu z człowiekiem jest w wielu krajach darzony wyjątkową sympatią, zaś w Polsce wręcz traktowany jako część dziedzictwa  narodowego i ikona krajobrazu wiejskiego. Dzięki tym cechom już u początków nowoczesnej ornitologii podejmowano próby oszacowania wielkości populacji bociana oraz powiązania jej dynamiki z potencjalnymi zmiennymi modyfikującymi: przemianami obszarów rolnych, agrotechniki, klimatu. Pierwszy ogólnopolski spis gniazd bocianich odbył się w 1958 r., niestety jego wyników właściwie nigdy nie podsumowano. Zachowały się jednak wielkie i unikatowe materiały ankietowe dotyczące występowania bociana w Polsce, nadsyłane wówczas przez nauczycieli szkół gromadzkich, do których kierowano ankiety bocianie w 1958 r.

Prezentowany artykuł opiera się na przejrzeniu sporej części tych materiałów (28 losowych powiatów) oraz opracowaniu ich z wykorzystaniem nowoczesnych technik analitycznych. Jego celem było retrospektywne oszacowanie wielkości krajowej populacji bociana białego w 1958 r. i jej zmian przestrzennych, a także długoterminowych zmian liczebności w Polsce i całym geograficznym zasięgu. Uzyskane wyniki wskazują, że szacowana wielkość krajowej populacji w 1958 r. wynosiła 46100 par lęgowych, była największa w świecie i zbliżona do stanu obecnego. Rozmieszczenie na mapie Polski było nierównomierne i znane z późniejszych liczeń, z zagęszczeniami wzrastającymi wzdłuż osi SW-NE. Nierównomierne były także zmiany liczebności, z najsilniejszymi jednostkowymi spadkami w centralnej i południowo-wschodniej Polsce, co wiązano z transformacją obszarów rolnych. Interesującym wynikiem było wykazanie fluktuacji liczebności w ostatnich 60 latach, zwłaszcza silnego spadku w dekadach 1960 i 1970. Wynik ten przeczy tezom utrwalonym w bocianim piśmiennictwie o stabilnej lub nawet wzrostowej populacji bociana w kluczowej środkowoeuropejskiej ostoi. Odwrotnie, populacja ta miała wyraźny trend spadkowy (1,88% rocznie w latach 1958-1974), odpowiadający spadkom znanym z Zachodniej Europy. Z kolei obecne tendencje w demografii bociana są rozbieżne w Polsce – gdzie raczej notuje się trend spadkowy – i w populacji światowej, która wyraźnie wzrasta. Różnice te rzucają nowe światło na aktualną pozycję polskiej populacji bociana na tle populacji światowej, a także dynamiczne zmiany zasięgu i liczebności notowane w ostatnich dekadach.

Podsumowując, omawiana publikacja ukazuje demografię ważnego, dzikiego gatunku ptaka w różnych skalach przestrzennych oraz wydłuża wiedzę o stanie jego krajowej populacji w Polsce. Wydaje się, że zyskała przychylność recenzentów i redakcji The European Zoological Journal dzięki połączeniu kilku obszarów badawczych (biologia populacyjna, ekologia historyczna, nauka obywatelska), dużej przestrzennej i czasowej skali badań, a także dzięki kluczowej roli, jaką Polska pełni w utrzymaniu światowej populacji bociana białego.

Link do artykułu: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24750263.2021.1898685

SEMINARIUM ID PAN 14 04 2021

Instytut Dendrologii PAN  serdecznie zaprasza do wzięcia udziału w seminarium online za pośrednictwem platformy TEAMS

pt. Mexican Sunflower (Tithonia diversifolia) invasion - an evidence from a typical tropical savannah landscape.

Seminarium odbędzie się 19.04.2021 r. (poniedziałek) o godzinie 9.00. Prelegentem będzie doktorant Instytutu Dendrologii PAN (uczestnik Poznańskiej Szkoły Doktorskiej IPAN) MSc Quadri Agbolade Anibaba.

Link to wydarzenia

SEMINARIUM ISEZ PAN 07 04 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, które odbędzie się w czwartek 15 kwietnia 2021 r. o godzinie 10:00.

Wykład zatytułowany "Większy jest lepszy: paradoks zapylania roślin inwazyjnych" przedstawi dr hab. Dawid Moroń.

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium ISEZ PAN

SEMINARIUM IB PAN 07 04 2021

W imieniu Dyrekcji Instytutu Botaniki PAN zapraszamy na Seminarium, które odbędzie się w dniu 13.04.2021 r. (wtorek) o godzinie 10:00 w formie zdalnej.

Podczas Seminarium wygłoszony zostanie referat: "O różnicach metabolizmu C3-CAM i potencjalnym zróżnicowaniu produkcji etylenu"

Prelegent: Prof. dr hab. Zbigniew Miszalski

Link do seminarium: Seminarium IB PAN 13.04.2021

ŻYCZENIA WIELKANOCNE 01 04 2021

Z okazji zbliżających się świąt Wielkiej Nocy życzymy,
wielu radosnych chwil,
aby odnaleźli Państwo w bliskich osobach siłę,
a w wiosennej aurze radość.

Niech będą one okazją do odpoczynku
oraz wyrażania uczuć poprzez serdeczne słowa
kierowane do krewnych, przyjaciół, znajomych.

Dyrekcja Instytutu Ochrony Przyrody PAN

KONKURS W PROJEKCIE ECOPOND ROZSTRZYGNIĘTY 31 03 2021

Mamy przyjemność ogłosić, że konkurs otwarty na stanowisko Post-doc w projekcie ECOPOND nr 2019/34/H/NZ8/00683: Ekologia zbiorników słodkowodnych w kontekście wpływu działalności człowieka i regionu geograficznego – DNA środowiskowe i nie tylko, finansowanym ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 (Fundusze Norweskie), i realizowanym w ramach konkursu GRIEG, którego operatorem jest Narodowe Centrum Nauki (w ramach Programu pn. Badania Podstawowe) został rozstrzygnięty.

Laureatką konkursu została dr Hyeun-Ji Lee.

W maju 2021 pani Lee rozpocznie pracę w IOP PAN na stanowisku adiunkta. Bardzo cieszymy się  mogąc powitać dr Hyeun-Ji Lee w zespole ECOPOND. Życzymy jej, by praca w projekcie była owocna i stanowiła źródło satysfakcji.

NOWA PUBLIKACJA 29 03 2021

Nowa publikacja o zasięgu globalnym pracownika IOP PAN dr hab. Tadeusza Fleitucha pt. „Szerokość geograficzna determinuje wpływ różnorodności roślin na procesy dekompozycji w rzekach”, opublikowana w prestiżowym Science Advances 26 marca 2021.

Eksperyment przeprowadzony przez ponad 40 zespołów badawczych na całym świecie pokazuje znaczenie różnorodności roślin nadbrzeżnych dla rozkładu ściółki liściowej w ekosystemach rzecznych. Ten efekt różnorodności jest silniejszy w rzekach tropikalnych, niż na wyższych szerokościach geograficznych.

Rozkład detrytusu roślinnego jest kluczowym procesem w ekosystemach wód płynących i odgrywa istotną rolę w wymianie węgla między biosferą a atmosferą, co oznacza możliwość wpływu przemian w tych środowiskach na klimat. Badania potwierdziły, że różnorodność roślin strefy łęgowej ma istotny wpływ na procesy rozkładu martwej materii organicznej, pokazując, że wysoka funkcjonalna różnorodność detrytusu (np. twardość, zawartość składników odżywczych, obecność toksyn) stymuluje rozkład w większym stopniu na niskich szerokościach geograficznych (strefa tropikalna), niż w chłodniejszym klimacie (np. strefa umiarkowana), gdzie konsumenci wykorzystują różnorodne zasoby mniej efektywnie, niż w tropikach. Wyniki wskazują, że funkcjonowanie ekosystemów rzecznych może być szczególnie podatne na różne praktyki leśne, które są szkodliwe dla naturalnych lasów tropikalnych.

Link do publikacji https://advances.sciencemag.org/content/7/13/eabe7860

SUKCES DOKTORANTKI IOP PAN 26 03 2021

Niezwykle miło jest nam poinformować, że Pani Aleksandra Splitt_(https://www.researchgate.net/profile/Aleksandra-Splitt) – doktorantka Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w ramach Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (prowadzonego przez Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN), zatrudniona na stanowisku asystenta w Zakładzie Pszczelnictwa, Instytutu Ogrodnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego – została wybrana do Programu Grantowego Fundacji Kościuszkowskiej. Pani Splitt otrzyma finansowanie 3-miesięcznego pobytu w roku akademickim 2021/2022 na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis w celu realizacji projektu zatytułowanego: „On bees' trail in the urban jungle”. Projekt ten poszerzy wiedzę na temat wpływu urbanizacji na populacje dzikich pszczół. Pani Splitt będzie poszukiwała miejsc, w których pszczoły zakładają gniazda w mieście i postara się stworzyć katalog, który w przyszłości może posłużyć w celu lepszego planowania zagospodarowania przestrzeni miejskiej w sposób przyjazny dla owadów zapylających.

Nagroda została przyznana dzięki hojnym datkom osób, które podzielają misję Fundacji Kościuszkowskiej (https://kfpoland.org/Exchange-to-U-S-PL), jaką jest wspieranie porozumienia między Stanami Zjednoczonymi a Polską. Fundacja Kościuszkowska powstała w 1925 roku i od prawie stu lat przyznaje stypendia naukowcom z Polski i USA, upamiętniając postać Tadeusza Kościuszki - wybitnego generała, powstańca, bohatera dwóch narodów. W ramach stypendium polscy naukowcy, wykładowcy, specjaliści i artyści mogą prowadzić badania oraz realizować projekty w najlepszych instytucjach w Stanach Zjednoczonych.

Warto zauważyć, że to kolejny sukces Pani Aleksandry Splitt. Niedawno informowaliśmy o tym, że Pani Splitt otrzymała również stypendium w Programie Fulbright Junior Research Award na realizację projektu zatytułowanego “Cross-continent study on pollinating solitary bees along the urbanization gradient”. Zaplanowane badania dotyczyć będą wybranych aspektów biologii gatunku pszczół z rodzaju Osmia w Polsce i USA.

SEMINARIUM IOP PAN 25 03 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, które odbędzie się 29 marca 2021 roku (poniedziałek) o godzinie 12:00. Naszą prelegentką będzie dr Joanna Kajzer-Bonk (IOP PAN), która wygłosi referat zatytułowany: "Antropogeniczny wpływ na ekologię zagrożonych motyli". Seminarium odbędzie się on-line na platformie Teams.

Poniżej znajduje się link do seminarium:

Dołącz do seminarium.

NEKROLOG 19 03 2021

Z przykrością informujemy, że dnia 19 marca zmarła dr Anna Koczur.

Pogrzeb odbędzie się we wtorek, 23 marca br.,
na Cmentarzu Batowickim w Krakowie o godzinie 10:20.

Link_do_klepsydry:_https://nekrolog.eklepsydra.pl/ords/f?p=EKLEPSYDRA:ELEKTRONICZNE:::::POWIADOMIENIE:X4UGR9W8CA2M

SEMINARIUM ISEZ PAN 18 03 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, które odbędzie się w czwartek 25 marca 2021 r. o godzinie 10:00. Wykład zatytułowany “Historia badań nad rodzajem Rhabdomastix Skuse, 1890 z uwzględnieniem najnowszych danych” przedstawi dr Wiktoria Jordan-Stasiło (Uniwersytet Rzeszowski).

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium ISEZ PAN

NOWA PUBLIKACJA 12 03 2021

Jednym z najważniejszych problemów ochrony przyrody jest ochrona bioróżnorodności w środowisku rolniczym. Szczególnie dobrym wskaźnikiem stanu bioróżnorodności jest liczebność ptaków polnych, która silnie maleje z roku na rok. Ochrona ptaków polnych jest jednak kosztowna, gdyż zwykle wymaga zmian w użytkowaniu gruntów rolnych (np. programy rolno-środowiskowo-klimatyczne i rolnictwo ekologiczne). Również większość badań dotyczących wpływu zmian krajobrazu na bioróżnorodność ptaków wykorzystuje wielkopowierzchniowe dane przestrzenne (np. Corine Land Cover, rozdrobnienie gruntów, zróżnicowanie upraw) lub udział struktur liniowych (pobocza dróg, rowy odwadniające, aleje drzew). Podejście to nie uwzględnia istnienia i potencjalnej roli pojedynczych, często bardzo małych, naturalnych lub wytworzonych przez człowieka elementów punktowych powszechnych w krajobrazie rolniczym (takich jak np. drzewa, krzewy, słupy, sterty obornika, stosy słomy), mogących stanowić komponent siedliska ptaków. Elementy te są często pomijane w badaniach ze względu na małe wymiary, efemeryczność, brak łatwo dostępnych danych i trudności w oszacowaniu ich liczby. Mgr inż. Sylwia Pustkowiak, dr Magdalena Lenda oraz dr hab. Piotr Skórka z naszego Instytutu są współautorami badań opublikowanych w ,,Biological Reviews'', w których opisali potencjalny wpływ pojedynczych elementów w krajobrazie rolniczym na rozmieszczenie ptaków i ich biologię. W pracy zidentyfikowano listę pojedynczych elementów punktowych, które są potencjalnie ważne dla ptaków polnych, jako miejsce gniazdowania, żerowania czy schronienie. Bazując na przeglądzie literatury oraz ankietowaniu ornitologów, oceniono relatywną rolę, jaką mogą pełnić poszczególne typy elementów dla populacji ptaków. W pracy zwrócono uwagę na ogromny potencjał pojedynczych elementów w ochronie bioróżnorodności, gdyż ich utrzymanie lub zmiana ich liczby jest łatwa i tania do wprowadzenia w praktyce. Niemniej, wobec zidentyfikowanych licznych braków danych i dowodów istnieje konieczność przeprowadzenia empirycznych badań nad znaczeniem i wykorzystaniem punktowych elementów w ochronie ptaków w środowisku rolniczym.

Link do artykułu: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/brv.12707

PROJEKT LIFE17 - WSPÓŁPRACA Z SIECIĄ BADAWCZĄ ŁUKASIEWICZ-INSTYTUT LOTNICTWA 11 03 2021

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk rozpoczął współpracę z Siecią Badawczą Łukasiewicz-Instytut Lotnictwa przy pozyskiwaniu, przetwarzaniu i wizualizowaniu danych na potrzeby projektu LIFE17 ENV/LT/000407 AlgaeService for LIFE „Algae - Economy Based Ecological Service of Aquatic Ecosystems/Glony - Gospodarka ekologiczna".

Projekt obejmuje zebranie biomasy sinic i makroglonów w różnych zbiornikach wodnych (Morze Bałtyckie - Zatoka Kurońska, rzeki, jeziora, stawy, starorzecza) i użycie jej do wytworzenia produktów wysokiej jakości. Projekt AlgaeService for LIFE prowadzony jest na terenie dwóch krajów: Polski i Litwy przez międzynarodowy zespół naukowców i pracowników firm z sektora przemysłu.

Zakład Teledetekcji Łukasiewicz-Instytutu Lotnictwa wspiera IOP PAN w zakresie pozyskiwania naziemnych charakterystyk spektralnych, zobrazowań z niskiego pułapu lotniczego z wykorzystaniem BSP oraz zobrazowań satelitarnych z serii Sentinel-2. Badania prowadzone są na 3 powierzchniach badawczych, które stanowią zbiorniki wodne: Kraków-Podkamycze, Starorzecze Wisły - Koło Tynieckie (Kraków) oraz Jezioro Paprocańskie w Tychach.

Operacje lotnicze z wykorzystaniem BSP w rejonie zbiornika Kraków-Podkamycze były obarczone wieloma trudnościami ze względu na konieczność integracji z systemem PansaUTM oraz ciągły kontakt z wieżą kontroli (TWR). Powierzchnie te położone były w strefie CTR <6km (od terenu lotniska), przez co operatorzy wykonywali operacje w strefie wzmożonego pasażerskiego i wojskowego ruchu lotniczego.

Oprócz procesu pozyskania danych, przeprowadzono szereg prac związanych z analizami statystycznymi, analizami teledetekcyjnymi czy klasyfikacjami z wykorzystaniem uczenia maszynowego (ML). Ponadto, proces zakończono wizualizacją danych wielospektralnych w postaci mapy klasyfikacji dystrybucji zgrupowań sinic.

Współpraca przewidziana jest na lata 2020-2023.

W kolejnych etapach pracy przewiduje się prowadzenie cyklicznego monitoringu na ww. zbiornikach wodnych oraz kontynuację prac związanych z klasyfikacją biomasy sinic w oparciu o dane teledetekcyjne.

Projekt jest finansowany ze środków programu LIFE Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW.

Fot. Marcin Spiralski

SEMINARIUM IOP PAN 11 03 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, które odbędzie się 15 marca 2021 r. (poniedziałek) o godzinie 10:00.

Naszym prelegentem jest PhD Shawan Chowdhury z University of Queensland (Fuller Lab), który wygłosi referat pt. „Butterfly movement and their conservation in protected areas”. Seminarium odbędzie się on-line na platformie Teams.

Seminarium odbędzie się w języku angielskim.

Poniżej link do seminarium:                                                                                                                  

Dołącz do seminarium

Streszczenie:
Populacje owadów, w tym motyli, zmniejszają się na całym świecie i stają się one pilnym priorytetem ochrony w wielu regionach. Zrozumienie, które gatunki motyli migrują, ma kluczowe znaczenie dla planowania ich ochrony, ponieważ działania w zakresie zarządzania migrantami muszą być koordynowane w czasie i przestrzeni. Jednak chociaż wydaje się, że migracja jest szeroko rozpowszechniona wśród motyli, jej rozpowszechnienie, a także taksonomiczne i geograficzne rozmieszczenie są słabo poznane. Podczas tego seminarium będę mówił o trendach i postępach w badaniu migracji motyli, globalnych lukach w badaniach migracji motyli, sezonowej dynamice migracji motyli, szybkim rozszerzaniu zasięgu i ochronie motyli na obszarach chronionych.

Przeczytaj wstępnie:
1. https://doi.org/10.1111/ddi.13200
2. https://doi.org/10.1016/j.gecco.2021.e01484
3. https://doi.org/10.22541/au.160674308.88970816/v1

Zarys informacji o PhD Shawana Chowdhury:
Shawan Chowdhury jest doktorantem w School of Biological Sciences na Uniwersytecie Queensland. W ramach pracy doktorskiej koncentruje się na „Przemieszczaniu się owadów i ich ochronie na obszarach chronionych”. Jedne z Jego głównych zainteresowań obejmują ochronę i przemieszczanie się owadów, łączność obszarów chronionych, reakcje fenologiczne na zmianę klimatu i biogeografię ewolucyjną.

Więcej o PhD Shawan Chowdhury na Jego stonie: https://shawanchowdhury.wordpress.com

"NAJLEPSZY ARTYKUŁ" CZASOPISMA "TOXINS" 10 03 2021

Z przyjemnością informujemy, że artykuł "Temperature Effects Explain Continental Scale Distribution of Cyanobacterial Toxins", którego współautorami są naukowcy z naszego instytutu został uznany w 2020 za "Najlepszy Artykuł" czasopisma "Toxins"! Publikacja jest efektem współpracy naukowców z ośrodków w całej Europie.

Link do publikacji: https://www.mdpi.com/2072-6651/10/4/156/htm

ZAWIADOMIENIE O OBRONIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ 08 03 2021

Informujemy, że w dniu 16 marca 2021 roku o godz. 10⁰⁰ w Instytucie Ochrony Przyrody PAN w Krakowie al. A. Mickiewicza 33 odbędzie się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Anny Lipińskiej.

Tytuł rozprawy: „Wpływ siedliska na dynamikę populacji poczwarówki jajowatej Vertigo moulinsiana w dolinie Nidy”

W obronie można uczestniczyć po zalogowaniu się na stronę: https://tinyurl.com/39krp9d 

Więcej informacji do pobrania tutaj.

LAUREATKA KONKURSU FULBRIGHT JUNIOR RESEARCH AWARD 2021-22 04 03 2021

Szanowni Państwo,

Jest nam niezmiernie miło poinformować, że doktorantka z naszego Instytutu, mgr Aleksandra Splitt została laureatką konkursu Fulbright Junior Research Award 2021-22 i odbędzie 4 miesięczny staż w Department of Entomology University of California (https://williamslab.ucdavis.edu/publications/).

Fulbright Junior Research Award to stypendia dla osób przygotowujących rozprawę doktorską w polskich instytucjach naukowych, przeznaczone na realizację własnego projektu badawczego w USA powiązanego z tematyką przygotowywanej rozprawy doktorskiej. Celem stypendium, trwającego od 4 do 10 miesięcy, jest realizacja własnego projektu badawczego w amerykańskiej uczelni, instytucie badawczym non-profit lub organizacji pozarządowej w USA, powiązanego z tematyką przygotowywanej rozprawy doktorskiej. 

Nabór wniosków do programu trwał do 22 maja 2020 r. W konkursie wzięło udział 29 wnioskodawców. W wyniku procedury konkursowej obejmującej ocenę merytoryczną projektu przygotowaną przez 3 niezależnych ekspertów oraz rozmowę kwalifikacyjną z kandydatami, których wnioski otrzymały najwyższe noty, Rada Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta nominowała do stypendium 10 kandydatów. Nominację otrzymali:

1. Weronika Dzięgielewska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
2. Monika Fluks, Uniwersytet Warszawski
3. Katarzyna Ginszt, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
4. Weronika Kamińska, Uniwersytet Gdański
5. Maciej Kolanowski, Uniwersytet Warszawski
6. Wojciech Milej, Uniwersytet Warszawski
7. Aleksandra Splitt, Instytut Ogrodnictwa, Instytut Ochrony Przyrody PAN
8. Ewa Sułek, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
9. Sonia Tomczak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
10. Adam Wincukiewicz, Uniwersytet Warszawski

Gratulujemy!

SEMINARIUM IOP PAN 03 03 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN, które odbędzie się 8. marca 2021 roku o godzinie 12:00 w formie zdalnej.

Mgr Anna Lipińska przedstawi prezentację zatytułowaną: ,,Wpływ siedliska na dynamikę populacji poczwarówki jajowatej Vertigo moulinsiana w dolinie Nidy".

Jest to prezentacja przed obroną.

Seminarium odbędzie się on-line na platformie Teams. Link do seminarium znajduje się poniżej:

Dołącz do seminarium

SEMINARIA INOŚ UJ 02 03 2021

Zapraszamy na seminaria INOŚ Uniwersytetu Jagiellońskiego. Najbliższe seminarium 18 marca 2021 r.

Wystarczy kliknąć w link: click here to access seminar:

PROGRAM SEMINARIÓW

SEMINARIUM IB PAN 02 03 2021

Zapraszamy na Seminarium Instytutu Botaniki PAN, które odbędzie się w dniu 09.03.2021 r. o godzinie 10:00 w formie zdalnej.

Podczas Seminarium wygłoszony zostanie referat:

"Rozwojowe i fizjologiczne mechanizmy aborcji kwiatów kształtujące plon nasion gryki zwyczajnej (Fagopyrum esculentum Moench.)" 

Prelegentka: mgr Marta Hornyak 

Link do seminarium:

Seminarium IB PAN 09.03.2021

KONKURS W PROJEKCIE ECOPOND 02 03 2021

Przedłużenie terminu przesyłania zgłoszeń w konkursie na stanowisko post-doc w projekcie

Komisja rekrutacyjna powołana przez Dyrektora Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie ogłasza konkurs otwarty na stanowisko Post-doc w projekcie nr 2019/34/H/NZ8/00683: Ekologia zbiorników słodkowodnych w kontekście wpływu działalności człowieka i regionu geograficznego – DNA środowiskowe i nie tylko, finansowanym ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 (Fundusze Norweskie), i realizowanym w ramach konkursu GRIEG, którego operatorem jest Narodowe Centrum Nauki (w ramach Programu pn. Badania Podstawowe).

Więcej w OGŁOSZENIU

NOWA PUBLIKACJA 05 02 2021

"Brown bear communication hubs: patterns and correlates of tree rubbing and pedal marking at a long-term marking site"

Centra komunikacyjne niedźwiedzi

Niedźwiedzie brunatne mają swoje centra komunikacyjne! Drzewa do czochrania i prowadzące do nich ścieżki są częścią złożonego systemu. Więcej o komunikowaniu się niedźwiedzi można przeczytać w publikacji Eloy Revilla i współautorów, w tym Agnieszki Sergiel i Nurii Selvy z naszego Instytutu, opublikowanej w czasopiśmie PeerJ. Zachęcamy również do obejrzenia krótkiego materiału wideo zarejestrowanego przez Damiana Ramosa, jednego z współautorów badania.

Link do artykułu: https://doi.org/10.7717/peerj.10447
Link do filmu: https://dfzljdn9uc3pi.cloudfront.net/…/video_bear_marking.m…

SEMINARIUM IB PAN 04 02 2021

Szanowani Państwo, 

Zapraszamy na Seminarium Instytutu Botaniki PAN, które odbędzie się we wtorek 9 lutego o godzinie 10.00 w formie zdalnej.

Referat pt. "Oddziaływanie wysokich dawek kadmu na halofit Mesembryanthemum crystallinum L., w zależności od typu metabolizmu fotosyntetycznego" wygłosi mgr Adriana Kaczmarczyk 

Link do Seminarium:

Seminarium IB PAN 09.02.2021

SEMINARIUM ISEZ PAN 03 02 2021

Szanowni Państwo,

zapraszamy na seminarium Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, które odbędzie się we środę 10 lutego 2021 r. o godzinie 10:00. Wykład zatytułowany "Zanieczyszczenie środowiska a ptaki” przedstawi dr hab. Łukasz Binkowski (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie).

Link do spotkania online w aplikacji Microsoft Teams:

Seminarium ISEZ PAN 10.02.2021

Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do wzięcia udziału w naszym seminarium.

OFERTA PRACY W PROJEKCIE LIFE17 NAT/PL/000018 30 04 2019 27 01 2021

Oferta pracy dla pracownika technicznego do realizacji projektu LIFE17 NAT/PL/000018

Poszukujemy osoby, która będzie zatrudniona w realizacji projektu LIFE4DELTA „Renaturalisation of inland delta of Nida River/Renaturyzacja śródlądowej delty rzeki Nidy".

Więcej informacji w OFERCIE

NOWA PUBLIKACJA 27 01 2021

Zapraszamy do lektury pierwszej publikacji związanej z projektem ECOPOND. Jednym ze współautorów jest Annette Taugbøl – PI w projekcie ECOPOND (reprezentująca NINA, Norwegia) i lider WP2 projektu.

Annette Taugbøl, Kim Magnus Bærum, Børre K. Dervo, Frode Fossøy, ''The first detection of the fungal pathogen batrachochytrium dendrobatidis in Norway with no evidence of population declines for great crested and smooth newts based on modeling on traditional trapping data'' Environmental DNA. 2021;00:1–9. doi.org/10.1002/edn3.180

W niniejszej pracy przebadaliśmy eDNA z licznych przefiltrowanych próbek wody z rejonu Oslofjorden, wykorzystując to jako metodę wykrywania populacji traszki grzebieniastej i traszki zwyczajnej i ich ewentualnych liczebności. Dodatkowo badaliśmy próbki pod kątem obecności inwazyjnych grzybów patogennych (Batrachytrium dendrobatidis, dalej zwane Bd), które stanowią przyczynę spadku liczebności populacji i wymierania rozmaitych gatunków płazów. Wykryliśmy Bd w pięciu zbiornikach wodnych po wschodniej stronie fiordu, jednak porównując wyniki z danymi uzyskanymi przy wcześniejszych, sięgających 2013 roku poborach próbek w tym obszarze, nie znaleźliśmy dowodów na spadek liczebności populacji w zainfekowanych stawach. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być rozmaite. Wyjaśnienie może stanowić fakt, że traszki nie są podatne na negatywne działanie infekcji Bd. Możliwe jest również, że grzyb nie występował w stawach przez wystarczająco długi czas, a jego stężenia są jeszcze zbyt niskie, aby mogły wywołać znaczące negatywne konsekwencje.

Patogeniczny grzyb Batrachochytrium dendrobatidis (Bd) powoduje chytridiomikozę u płazów na całym świecie, często prowadząc do spadku liczebności populacji i wymierania gatunków. W niniejszej pracy prezentujemy pierwszy przypadek wykrycia Bd w Norwegii, zdiagnozowany dzięki metodzie badania środowiskowego DNA (eDNA) w próbkach wody. W genetycznym badaniu prób wody pobranych z 31 stawów w południowo-wschodniej Norwegii pod kątem występowania Bd, traszki grzebieniastej (Triturus cristatus) i traszki zwyczajnej (Lissotriton vulgaris), wykryliśmy Bd w pięciu różnych lokalizacjach. Ponowne pobranie próbek w odstępie czasowymi w jednej z lokalizacji wykazało, że termin pobierania próbek miał duży wpływ na poziom stężenia eDNA Bd w wodzie, które wzrastało od maja do czerwca. W tym samym okresie stężenie eDNA traszki grzebieniastej spadło. Od 2012 r. traszki w badanych stawach były odławiane tradycyjną metodą – przy użyciu pułapek, w celu oszacowania liczebności populacji. Konstruując model uwzględniający dane z odłowów traszek oraz obecności lub braku w badanych zbiornikach Bd, nie znaleźliśmy oznak spadku populacji w stawach Bd-dodatnich. Może to sugerować, że do zakażenia doszło stosunkowo niedawno, przez co Bd nie zdążył się jeszcze rozprzestrzenić wśród zwierząt i nie minęło dość czasu, by negatywnie wpłynął na traszki, lub też, że oba badane gatunki traszek są odporne na zakażenie. Niniejsze opracowanie dodatkowo podkreśla skuteczność eDNA jako narzędzia do wczesnego wykrywania gatunków inwazyjnych.

Badania naukowe prowadzące do osiągnięcia tych wyników zostały sfinansowane ze środków Environment Agency, the County Governor of Oslo and Akershus (ID 17010567) oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014 – 2021, Projekt nr 2019/34/H/NZ8/00683 (ECOPOND).

Link do całego artykułu: onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/edn3.180

SEMINARIUM IOP PAN 27 01 2021

Zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN w najbliższy poniedziałek, 1 lutego o godz. 12:00 br.

Dr Andrzej Antoł (IOP PAN) przedstawi prezentację zatytułowaną "Interakcje między tolerancją hipoksji i niskiej wilgotności u lądowych równonogów".

Seminarium odbędzie się online na platformie Teams, link do seminarium:

Join the seminar

Wszystkich serdecznie zapraszamy!

NOWA PUBLIKACJA 26 01 2021

Nowa publikacja dr hab. Tadeusza Fleitucha pracownika IOP PAN pt. „Rozszerzenie oceny ekologicznej poprzez włączenie mikroorganizmów do rutynowego biomonitoringu ekosystemów słodkowodnych” w Water Research 2021 vol. 191, marzec, 116767

Bioindykacja stała się nieodzowną częścią monitorowania jakości wody w większości krajów świata,  na podstawie obecności i liczebności taksonów bioindykatorów, głównie wielokomórkowych eukariontów, używanych do wskaźników biotycznych. Natomiast drobnoustroje (bakterie, archeony i protisty) są rzadko wykorzystywane jako bioindykatory w rutynowych ocenach.

Zastosowanie metod molekularnych ujawniło aktualnie nieoczekiwaną różnorodność w obrębie znanych grup funkcyjnych i nowych szlaków metabolicznych, które są szczególnie ważne w cyklu energetycznym i odżywczym. W różnych siedliskach zespoły drobnoustrojów reagują na eutrofizację, metale oraz naturalne lub antropogeniczne zanieczyszczenia organiczne poprzez zmiany ich różnorodności i funkcji. W tym przeglądzie oceniliśmy wspólne trendy w tych zmianach, dokumentując, że mają one wartość jako bioindykatory i mogą być wykorzystywane nie tylko do monitorowania, ale także do poprawy naszego zrozumienia głównych procesów w środowiskach wód płynących i stojących. Obecna wiedza daje solidne podstawy do wykorzystywania taksonów drobnoustrojów, struktur i różnorodności grup organizmów, a także genów funkcjonalnych w nowatorskich programach monitorowania. Te miary zespołów drobnoustrojów można również połączyć w wskaźniki biotyczne, poprawiając rozdzielczość poszczególnych bioindykatorów.

W tym artykule oceniamy poszczególne metody molekularne, uzupełnione zaawansowaną analizą bioinformatyczną, ponieważ są one najbardziej obiecujące pod względem szczegółowej wartości bioindykacji. Uważamy, że dynamika zespołów drobnoustrojów jest brakującym ogniwem, ważnym dla naszego zrozumienia szybkich zmian w strukturze i funkcji ekosystemów wodnych oraz, że należy się nią zająć w przyszłym monitorowaniu środowiska ekosystemów słodkowodnych.

Link do artykułu: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135420313002?via%3Dihub

Graficzny abstrakt: https://ars.els-cdn.com/content/image/1-s2.0-S0043135420313002-fx1.jpg

NOWY NUMER „CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ” ZIMA, 2020! 21 01 2021

Ukazał się kolejny numer czasopisma "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" zima, 2020!

Z lektury zeszytu dowiemy się m.in. o:

- gospodarowaniu na torfowiskach

- wypasie kulturowym

- owadach prostoskrzydłych

- czynnej ochronie błotniaków stawowych

- przyczynach śmiertelności ptaków

- skamieniałościach śladowych

Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.

Papierową, pełną wersję bieżącego oraz archiwalnych numerów "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" można nabyć w naszym instytucie: https://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html

Więcej informacji o aktualnym numerze: https://www.iop.krakow.pl/artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=370

Informacje redakcyjne: http://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html

KONKURS W PROJEKCIE ECOPOND 18 01 2021

Komisja rekrutacyjna powołana przez Dyrektora Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie ogłasza konkurs otwarty na stanowisko Post-doc w projekcie nr 2019/34/H/NZ8/00683: Ekologia zbiorników słodkowodnych w kontekście wpływu działalności człowieka i regionu geograficznego – DNA środowiskowe i nie tylko, finansowanym ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 (Fundusze Norweskie), i realizowanym w ramach konkursu GRIEG, którego operatorem jest Narodowe Centrum Nauki (w ramach Programu pn. Badania Podstawowe).

Więcej w OGŁOSZENIU

NOWA PUBLIKACJA 14 01 2021

“The role of the brown bear Ursus arctos as a legitimate megafaunal seed disperser”

Niedźwiedzie brunatne są łasuchami znającymi się na ogrodnictwie.

Niedźwiedzie brunatne lubią jedzenie bogate w cukier, takie jak na przykład owoce, czego nauczyły nas już misie Yogi i BooBoo. Jednak nadal mamy stosunkowo mało informacji o tym, czy zjadanie owoców przez niedźwiedzie może być dla roślin korzystne. Międzynarodowa grupa naukowców, której przewodniczył Alberto García-Rodríguez z naszego Instytutu zebrała informacje na temat liczby gatunków roślin owocujących oraz ich znaczenia w diecie niedźwiedzi brunatnych z 96 populacji z Europy, Azji i Ameryki Północnej. Badacze przeanalizowali również wpływ zjadania owoców przez niedźwiedzia brunatnego na kiełkowanie nasion 11 różnych gatunków roślin powszechnie występujących w diecie niedźwiedzi Europy Środkowej. Stwierdzili oni, że niedźwiedzie brunatne spożywają owoce ponad stu różnych gatunków roślin na całym świecie i że owoce stanowią jedną czwartą ich rocznej diety. Większość nasion po przejściu przez układ pokarmowy niedźwiedzia nie jest uszkodzona i może kiełkować. Ponadto, niektóre zachowania niedźwiedzi, takie jak kopanie, mogą stwarzać idealne warunki do kiełkowania nasion. Na obszarach umiarkowanych i północnych inne duże zwierzęta owocożerne nie występują lub są rzadkie, dlatego niedźwiedzie brunatne odgrywają prawdopodobnie istotną rolę w dynamice populacji roślin, ponieważ są odpowiedzialne za większość zdarzeń rozsiewania nasion na duże odległości.

Link do artykułu: www.nature.com/articles/s41598-020-80440-9
Link do strony internetowej projektu BearConnect: www.bearconnect.org

Fot. Adam Wajrak

SEMINARIA INOŚ UJ 05 01 2021

Zapraszamy na seminaria INOŚ Uniwersytetu Jagiellońskiego. Najbliższe seminarium w czwartek (7 stycznia 2020 r.), o godz. 13:00.

Wystarczy kliknąć w link: click here to access seminar:

MSc Jaya Sravanthi Mokkapati:

Toxicokinetics and toxicity of plant protection products in the solitary red mason bee, O. bicornis
Terrestrial Ecosystems and Ecotoxicology group IES JU

PROGRAM SEMINARIÓW