Nawłocie późna

Solidago gigantea i kanadyjska S. canadensis to północnoamerykańskie inwazyjne gatunki obce, które introdukowane zostały do Europy, znacznej części Azji, Australii i Nowej Zelandii. Wkraczając na nowe obszary rośliny te całkowicie zmieniają strukturę i funkcjonowanie rodzimych ekosystemów, stanowiąc poważne zagrożenie dla lokalnej przyrody. Porastając duże powierzchnie zwartymi i trudnymi do wytępienia łanami, lokalnie wywołują również starty gospodarcze. Obecnie zalicza się je do 100 najbardziej inwazyjnych obcych gatunków roślin Europy. Do Polski nawłocie sprowadzone zostały w XIX w. jako rośliny ozdobne. W krótkim czasie rozprzestrzeniły się na obszar niemal całego kraju, lokalnie tworząc bardzo zwarte, zagęszczone i wielkopowierzchniowe skupiska. W ciągu dwóch ostatnich dekad inwazja ta przybrała charakter masowy, czego domniemaną przyczyną może być zaniechanie uprawy ziemi po 1990 r. lub/i zmiany klimatyczne prowadzące do łagodniejszych zim. Celem projektu jest wskazanie czynników determinujących inwazję obcych nawłoci w polskiej części Karpat Zachodnich. Teren badań rozciąga się pomiędzy Krakowem a Zakopanem i, zgodnie z podziałem Kondrackiego, obejmuje 6 mezoregionów karpackich: Pogórze Wiśnickie, Beskid Wyspowy, Gorce, Kotlinę Orawsko-Nowotarską, Pogórze Spisko-Gubałowskie i Rów Podtatrzański. Przez obszar ten przebiega aktualna granica zwartego zasięgu inwazji. Na dystansie ok. 70 km z północy na południe, inwazja przechodzi ze skali masowej na Pogórzu Wiśnickim do pojedynczych, nielicznych kęp w Rowie Podtatrzańskim. Jednocześnie osobniki pozostające w uprawach w przydomowych ogródkach występują na wyższych wysokościach niż osobniki „dzikorosnące”.

W połączeniu z dynamicznym charakterem inwazji w skali całej Polski, taki wzorzec rozmieszczenia nawłoci na badanym obszarze stwarza doskonałą okazję do zbadania czynników sprzyjających i powstrzymujących rozprzestrzenianie się tych gatunków. Możliwe będzie także określenie czy czynniki te działają stabilizująco w dłuższej skali czasowej, czy też aktualny wzorzec rozmieszczenia tych nawłoci jest jedynie chwilowym etapem w procesie ich inwazji. W trakcie realizacji projektu w terenie zebrane zostaną informacje o rozmieszczeniu nawłoci oraz parametrach czynników, które mogą na nie wpływać. Dane o tych parametrach uzyskane również zostaną z cyfrowych map zawierających m. in. informacje o użytkowaniu przestrzeni, gleb, klimatu i sozologii. Zebrane w ten sposób dane poddane zostaną analizie przy wykorzystaniu programów GIS, a następnie zaawansowanym analizom statystycznym. Planowany okres realizacji projektu to 36 miesięcy.