
Niedostępna w sprzedaży
Studia Naturae
Tom 47 Rok 2001
Zbigniew Jakubiec
Niedźwiedź brunatny Ursus arctos L. w polskiej części Karpat
Wydawca: Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków
ISSN: 0081-6760
Format: B5
Oprawa: miękka
Liczba stron: 108
Język: polski, aabstrakty PL, EN
W latach 1945-1999 niedźwiedź w polskiej części Karpat znacznie zwiększył swoją liczebność i zasiedlony areał. W jego obrębie wyróżnia się obecnie pięć ostoi: Beskid Żywiecki, Tatry, Beskid Sądecki, Beskid Niski i Bieszczady; stwierdza się również krótko- i dalekodystansowe migracje poza rejon Karpat. Warunki bytowania niedźwiedzia w poszczególnych ostojach różnią się znacznie, na co wpływa jakość środowisk i antropopresja. Dokonano waloryzacji przestrzennej poszczególnych ostoi, przedstawiono wybrane parametry biologii (skład pokarmu, znakowanie drzew, gawrowanie, interakcje niedźwiedź-wilk, niedźwiedź-kopytne i inne) i ekologii (dynamika liczebności, rozród, śmiertelność) niedźwiedzia w polskich Karpatach. Omówiono również układ niedźwiedź – człowiek (szkody wyrządzane przez niedźwiedzie i ich agresywne zachowania oraz presja człowieka).
W polskiej części Karpat niedźwiedź podlega silnej antropopresji, co wyraża się ograniczeniem dostępnej przestrzeni, stosunkowo niską efektywnością rozrodu, dominacją czynników antropogennych wśród przyczyn śmierci, a przede wszystkim coraz liczniejszymi przypadkami synantropizacji osobników. Zjawisko to obserwuje się przede wszystkim w Tatrach. Gatunek jest objęty w Polsce ochroną prawną, ale trwałe zabezpieczenie jego bytu wymaga dalszych starań. Przedstawiony program ochrony niedźwiedzia zakłada: (1) zabezpieczenie odpowiednio dużych obszarów leśnych, poprzez utworzenie tzw. rezerwatów-ostoi, (2) ograniczenie penetracji ludzi i zakładanie stref spokoju oraz (3) zabezpieczenie bazy pokarmowej.