W NUMERZE:

prof. Jerzy Karg wspomnienie

50 lat wyprawy do Antarktyki

rezerwaty przyrody w woj. małopolskim

powiększmy Bieszczadzki Park Narodowy

bocian biały w pow. karkonoskim

Serdecznie polecamy i zachęcamy do zapoznania się z najnowszym numerem kwartalnika „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” wiosna 2025! Wszystkie treści czasopisma udostępniamy online.

50 lat od samodzielnej polskiej wyprawy naukowej do Antarktyki
Statek r/v Profesor Siedlecki w 1975 roku był jednym z najnowszych statków badawczych na świecie. Prof. Rakusa-Suszczewski, biorący udział w wyprawie oraz pomysłodawca i aktywny działacz na rzecz budowy statku i wyruszenia na wody Antarktyki, niezwykle ciekawie opisuje etap przygotowań i sam pomysł wyprawy, która w kolejnych latach przyniosła obfite połowy ryb na arktycznych wodach i środki finansowe państwa na wieloletnie badania w programie międzynarodowym BIOMASS oraz budowę stacji antarktycznej im. Henryka Arctowskiego PAN.

Rezerwaty przyrody w woj. małopolskim
Czy potrzebne są nowe rezerwaty przyrody w województwie małopolskim? Prowadzona od 2016 roku akacja „Rezerwaty przyrody – czas na comeback!” zaowocowała wydaną w 2024 roku książką „Rezerwaty przyrody w województwie małopolskim: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość”. Zawiera ona propozycje 100 rezerwatów przyrody wartych powołania w województwie małopolskim, różnorodnych pod względem wielkości  i reprezentowanych siedlisk – od niewielkich, kilkuhektarowych do większych, obejmujących nawet niemal 700 ha. Proponowane są w większości rezerwaty nieleśne. Gdyby rocznie powołać kilka nowych rezerwatów, w ciągu dwóch dekad udałoby się utworzyć większość z proponowanych 100 rezerwatów w województwie. Wymaga to jednak wspólnego wysiłku przyrodników z grup pozarządowych i grona naukowców przy sporządzaniu projektów obiektów. Duże znacznie dla powstawania nowych rezerwatów mają dążenia lokalnych społeczności i organizacji społecznych. Ich wysiłki doprowadziły do powołania w styczniu 2025 roku (po pięciu latach starań) rezerwatu „Kleszczowskie Wąwowy”, a w grudniu 2024 roku ustanowiono w województwie małopolskim 4 nowe rezerwaty, zgłoszone przez RDLP w Krakowie.

O pełne płuca Bieszczadzkiego Parku Narodowego, czyli powiększmy Bieszczadzki PN
Czy rzeczywiście w dzisiejszym świecie „nie ma miejsca dla dzikich zwierząt” – jak głosi tytuł filmu Bernharda Grzimka? Duże zwierzęta wymagają zasobów i dużej przestrzeni do życia, której niczym nie da się zastąpić, a na terenach gęsto zaludnionych takie obszary są wartością deficytową. Duże i mobilne zwierzęta stanowią typ fauny, która w szczególności jest narażona na eksterminację. Stosunkowo bogate zespoły dużej i średnio dużej europejskiej fauny, głównie leśnej, utrzymują się jeszcze w parkach narodowych, ale w przypadku dużych i mobilnych zwierząt konieczne jest utrzymanie odpowiednio obszernej i zasobnej w pokarm ostoi. Bieszczadzki Park Narodowy jest obecnie za ciasny, aby zagwarantować długoterminowe przetrwanie i rozwój regionalnej dużej fauny, ale ma szansę stać się jednym z największych w Europie. Obecnie powierzchnia Parku stanowi zaledwie 14% obszaru Bieszczadów Zachodnich, ale już 2–3-krotne powiększenie Parku znacznie wzmocniłoby ochroniarską rolę i pojemność faunistyczną Parku. W granicach powiększonego Parku powinny się znaleźć dolina górnego Sanu oraz lesiste pasmo Otrytu. Potrzeba pilnych działań, aby ochrona megafauny i Puszczy Karpackiej była możliwa, póki jeszcze możliwości takiej ochrony w Bieszczadach istnieją. Artykuł przeprowadza Czytelnika przez krytykę stanu i zaniedbań w polskiej ochronie przyrody oraz przedstawia argumenty powołania do życia powiększonego Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

Bocian biały w powiecie karkonoskim
Artykuł jest podsumowaniem stanu populacji bociana białego powiecie karkonoskim w 2024 roku oraz ukazuje zmiany, które zaszły przez ponad sto lat obserwowania gatunku w tym powiecie. W 2024 roku odnotowano najwyższą liczbę 9 par lęgowych w historii badań gatunku w powiecie. Pary odchowały 27 młodych. Najwyżej położone w Karkonoszach gniazdo znajduje się Kostrzycy na wysokości 447 m n.p.m.

Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.

Papierową, pełną wersję bieżącego oraz archiwalnych numerów "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" można nabyć w naszym instytucie: http://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html.
Jesteśmy także dostępni w prenumeracie u kolporterów prasy.

Informacje redakcyjne: http://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html

Zapraszamy do przeglądania interaktywnej wersji Pdf https://publuu.com/flip-book/23446/1918564