Miłośnicy przyrody
Nie ma chyba osób, które nie potrafiłyby docenić walorów przebywania na łonie natury. Są wśród nich tacy, którzy są w sposób szczególny zainteresowani obserwowaniem przyrody i wyczuleni na grożące jej niebezpieczeństwa. Część z nich jest zrzeszona w różnego rodzaju organizacjach, klubach i towarzystwach (np. botanicznych, entomologicznych, ornitologicznych). Dzięki częstym wizytom w terenie rzeszy wykwalifikowanych i dobrze zorganizowanych amatorów możliwe jest zbieranie bardzo dużej ilości cennych informacji. Dzięki rozwojowi narzędzi internetowych informacje takie mogą być w prosty sposób rozpowszechniane (np. przy wykorzystaniu list dyskusyjnych) i gromadzone w centralnych bazach danych, a następnie wykorzystywane m. in. przy opracowywaniu atlasów rozmieszczenia gatunków.
Pojawianie się i rozprzestrzenianie się obcych gatunków jest jednym z najbardziej dynamicznych procesów w przyrodzie, a monitorowanie tego zjawiska powinno być działaniem priorytetowym. Wczesne wykrycie inwazji groźnego obcego gatunku umożliwia m. in. podjęcie działań mających na celu zapobieżenie jego dalszej ekspansji. W naszym kraju skutecznie działają służby fitosanitarne i weterynaryjne wyspecjalizowane w monitoringu organizmów zagrażających roślinom uprawnym i zwierzętom hodowlanym. Nie ma natomiast struktur zajmujących się kompleksowym monitoringiem gatunków obcych, które mogą stanowić zagrożenie dla rodzimej przyrody. Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia, rolę taką z powodzeniem mogą pełnić amatorzy prowadzący obserwacje terenowe. Z pewnością potencjał obserwatorów przyrody w tym zakresie nie jest jeszcze w pełni wykorzystany. Jedną z przyczyn może być fakt, że część osób traktuje stwierdzenia egzotycznych gatunków, np. ptaków, które zbiegły z hodowli, jako obserwacje niewarte odnotowania. Należy podkreślić, że wobec słabego rozpoznania rozmieszczenia większości obcych gatunków w Polsce, wszystkie ich stwierdzenie są bardzo cenne i warto je gromadzić i udostępniać. W Polsce istnieją internetowe listy dyskusyjne, na które można przesyłać informacje o poczynionych przez siebie obserwacjach przyrodniczych. Część z nich ma charakter ogólny, inne zajmują się określonymi grupami gatunków). Wszystkie informacje o obcych gatunkach, niezależnie od ich przynależności taksonomicznej, można przekazywać do Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, na adres ias@iop.krakow.pl lub telefonicznie na numer 609 440 104.
Jednym z głównych celów, jakie stawiają sobie miłośnicy przyrody, jest jej ochrona. Jednak w kontekście inwazji biologicznych dochodzi na tym polu do nieporozumień, które dla przyrody mogą przynosić skutki odwrotne od pierwotnych intencji. Zdarza się na przykład, że działania mające na celu kontrolę obcych gatunków, czyli ochronę rodzimej przyrody, są przez jej obrońców uznawane za nieuprawniony na nią atak. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy obiektem kontroli jest zwierzę budzące powszechną sympatię, takie jak szop pracz Procyon lotor czy kaczka sterniczka jamajska Oxyura jamaicensis. Część wątpliwości będących źródłem takiej postawy została wyjaśniona w działach Co to są gatunki obce i Często zadawane pytania. W dużym skrócie można je sprowadzić do stwierdzenia, że choć faktem jest, że to ludzie są odpowiedzialni za problem inwazji biologicznych, a zwalczane dotkliwe konsekwencje zwalczania ponoszą „niczemu niewinne” rośliny i zwierzęta, to ochronę rodzimej przyrody powinniśmy traktować jako cel nadrzędny.
