Hoduję/sprzedaję egzotyczne zwierzęta
Hodowla zwierząt stanowi bardzo popularny rodzaj działalności hobbystycznej, natomiast handel tymi zwierzętami i związanymi z nimi produktami jest bardzo ważną gałęzią gospodarki (10 mld € rocznego obrotu w krajach UE). Duża część hodowanych zwierząt to gatunki obce, z których wiele ma specyficzne wymagania co do diety, warunków przetrzymywania i pielęgnacji. Choć niektóre z nich hodowane są w klatkach i zagrodach na wolnym powietrzu, to większość tych gatunków nie jest w stanie przetrwać w środowisku przyrodniczym bez pomocy człowieka. Zresztą osoby hodujące zwierzęta z reguły są do nich przywiązane i dbają o to, żeby ich pupile nie byli narażeni na trudne warunki panujące w dzikiej przyrodzie.
Niestety zdarzają się przypadki zaniedbań czy niefrasobliwości, skutkujące ucieczkami hodowanych zwierząt. Co więcej, są osoby, które celowo uwalniają hodowane przez siebie obce gatunki. Czynią to z chęci „wzbogacenia” naszej przyrody o zwierzęta, które w niej nie występują, lub z chęci „zwrócenia im wolności”. Jednak nie zdają sobie sprawy z tego, że szlachetne z pozoru uwolnienie zwierzęcia jest najczęściej równoznaczne z wydaniem na nie wyroku śmierci: wskutek nieprzystosowania do lokalnych warunków łatwo padają one ofiarą złych warunków pogodowych, drapieżników, głodu lub chorób.
Należy również bezwzględnie pamiętać o tym, że wsiedlenie obcego gatunku zwierzęcia do środowiska przyrodniczego jest wykroczeniem przeciwko obowiązującym przepisom prawnym, grożącym karą aresztu albo grzywny. Przepisy te zostały wprowadzone w celu ochrony rodzimej flory i fauny. Bowiem choć w większości przypadków hodowane zwierzęta nie są w stanie samodzielnie przetrwać, to dla bardzo niewielkiego odsetka gatunków znalezienie się w środowisku naturalnym stanowi okazję do prawdziwej eksplozji liczebności i zajmowanego areału, co może prowadzić do zagrożeń dla naszej przyrody i do strat gospodarczych.
Zakazy w stosunku do inwazyjnych gatunków obcych zostały określone w ustawie z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych. Listę gatunków obcych zwierząt, których dotyczą zakazy handlu i posiadania, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów.
Informacje dotyczące wniosków o zezwolenie na odstępstwa od zakazów dotyczących zwierząt należących do inwazyjnych gatunków obcych można znaleźć pod następującym odnośnikiem.
Frakcja zwierząt podlegających tym restrykcjom jest niewielka, bowiem ocenia się, że w Europie w gospodarstwach domowych hoduje się niemal 10 000 gatunków zwierząt, m. in. pajęczaki, owady, skorupiaki, mięczaki, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki, a większość jest gatunkami obcymi. Potencjalne zagrożenie wynikające z obecności w Europie tak dużej liczby obcych gatunków sprawiło, że w ramach prac Konwencji Berneńskiej został opracowany Europejski kodeks postępowania w sprawie zwierząt domowych i inwazyjnych gatunków obcych. Zawarto w nim propozycje mające na celu zmniejszenie tego zagrożenia.
Kluczowym elementem jest podniesienie poziomu świadomości inwazjach biologicznych, ponieważ wiedza na ten temat jest bardzo słaba zarówno wśród hodowców zwierząt domowych jak i osób zajmujących się handlem tymi zwierzętami. Chodzi tu zarówno o promowanie rzetelnych informacji o negatywnych oddziaływaniach, jakie obce gatunki zwierząt mogą mieć dla rodzimej flory i fauny, jak i o prawnych uwarunkowaniach prowadzenia hodowli i sankcjach związanych z wykroczeniami przeciwko tym przepisom (np. przeciwko zakazowi ich uwalniania). Bardzo ważną rolę w propagowaniu tych informacji mogą odegrać sklepy zoologiczne, a doskonałą okazją jest moment zakupu zwierzęcia.
Dzięki poprawieniu stanu wiedzy o gatunkach obcych łatwiej będzie zmienić te zachowania hodowców i sprzedawców, które niosą ze sobą największe ryzyko, a jednocześnie promowanie tych zachowań, które służą ograniczeniu tego ryzyka. Podstawowym przejawem współpracy ze strony pracowników sklepów zoologicznych jest rezygnacja z oferowania do sprzedaży najbardziej inwazyjnych gatunków obcych. Natomiast podstawowym przejawem współpracy ze strony hodowców jest przestrzeganie zasady, że hodowane zwierzę nigdy nie może zostać wypuszczone na wolność, ponieważ z reguły jest to dla niego równoznaczne z wyrokiem śmierci. Jeśli posiadane zwierzę z jakiegoś powodu nie może być już dłużej hodowane, to należy bezwzględnie znaleźć alternatywę inną niż jego uwolnienie. Może to być np. jego przekazanie do innego hodowcy, azylu dla zwierząt, sklepu zoologicznego lub zoo. Znalezienie nowego właściciela nie zawsze jest zadaniem łatwym, bowiem np. sklepy i ogrody zoologiczne często niechętnie przyjmują oddawane osobniki z obawy przed ich nielegalnym pochodzeniem lub możliwością przeniesienia przez nie groźnych chorób lub pasożytów. Bardzo pożądane jest wykazanie w tym względzie maksimum dobrej woli ze strony pracowników sklepów zoologicznych i ogrodów zoologicznych.
Należy również zapewnić takie warunki przetrzymywania zwierząt i stosować takie sposoby obchodzenia się z nimi, które minimalizują ryzyko przypadkowej ucieczki z hodowli na wolność. Dotyczy to zwierząt hodowanych w akwariach, terrariach i klatkach w domu, a w szczególnym stopniu tych, które hodowane są w oczkach wodnych, klatkach, wolierach i zagrodach na wolnym powietrzu. Konstrukcja miejsc przetrzymywania zwierząt musi uniemożliwiać zarówno samodzielne wydostanie się zwierzęcia, jak i jego ucieczkę w wyniku uszkodzeń przez czynniki zewnętrzne, takie jak silna wichura czy podkop zrobiony przez dzikie zwierzęta próbujące dostać się do wnętrza zagrody. U niektórych grup zwierząt możliwe jest czasowe bądź trwałe zmniejszenie mobilności, utrudniające ucieczkę. Na przykład obce gatunki hodowanych ptaków można pozbawić zdolności do lotu poprzez obcinanie lotek lub kopiowanie (obcięcie końca skrzydła u pisklęcia).
Najpoważniejszą konsekwencją ucieczki jest założenie przez uciekinierów trwałej dzikiej populacji, która będzie się rozmnażać, zwiększać liczebność i zajmowany areał i negatywnie oddziaływać na rodzimą przyrodę. Ryzyko, że ucieczka doprowadzi do powstania rozradzającej się dzikiej populacji jest mniejsze, jeżeli hodowane osobniki są wysterylizowane, albo jeżeli hodowane są tylko osobniki jednej płci.
Należy również pamiętać o tym, że do uwolnienia zwierzęcia może dojść w sposób nieświadomy w czasie prowadzenia prac porządkowych w hodowli. Dla przykładu, czyszcząc akwarium czy terrarium lub zmieniając jego wystrój, wraz z usuwanymi elementami wnętrza (np. wodą czy roślinami), możemy nieświadomie pozbyć się larw czy jaj złożonych przez hodowane przez nas gatunki, a nawet gatunki, z których występowania w naszej hodowli w ogóle nie zdajemy sobie sprawy. Dlatego wszelkie prace porządkowe należy prowadzić z bardzo dużą ostrożnością. Nigdy nie należy usuwać wody z akwarium do jakiegokolwiek zbiornika wodnego lub w jego pobliżu, lecz wyłącznie do sieci kanalizacyjnej. Rośliny, wyściółkę i inne zmieniane elementy wyposażenia, należy usuwać do mocnych plastikowych worków, które następnie należy szczelnie zamknąć i wyrzucić do zamykanych pojemników na śmieci.
