O projekcie
Od dnia 1 października 2009 roku realizowany jest w Instytucie Ochrony Przyrody PAN w Krakowie Projekt Ochrona górskich populacji roślin poprzez bank genów, hodowlę i przygotowanie do wprowadzenia na stanowiska naturalne nr POIS.05.01.00-00-152/09-00. Całkowita kwota wydatków w ramach Projektu wynosi 2 941 726,60 PLN. Kwota ta jest w 85% finansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, działanie 5.1.2, priorytet V, zgodnie z umową dofinansowania z dnia 6 września 2010 roku (wysokość dofinansowania: 2 566 656,60 PLN). W 15% Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zgodnie z umową o współfinansowanie z dnia 17 września 2010 roku, nr: 482/2010/Wn-06/OP-PO-PS/D (wysokość dofinansowania: 375 070 PLN). Termin zakończenia Projektu, pierwotnie przewidziany na 30 września 2013 roku, został przesunięty do 30 września 2014 roku, w związku z wystąpieniem w trakcie trwania Projektu okoliczności, które utrudniały realizację zaplanowanych zadań i stwarzały ryzyko nieosiągnięcia zamierzonych celów.
Zasadniczym celem Projektu jest skuteczna ochrona ex situ najbardziej zagrożonych górskich populacji roślin. Działaniami Projektu objętych zostało 17 gatunków roślin z terenu Tatr i ich najbliższego sąsiedztwa. Są to gatunki górskie oraz gatunki związane z terenami podmokłymi i torfowiskami. Początkowo proponowano objąć działaniami Projektu 16 gatunków, z których w trakcie trwających prac projektowych, w związku z nieodnalezieniem lub złym stanem populacji roślin, zdecydowano się wyłączyć 4 gatunki: skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus, starzec włosisty Hieracium piliferum, storzan bezlistny Epipogium aphyllum, przymiotno alpejskie Erigeron alpinus subsp. intermedius. W zamian objęto działaniami ochronnymi 5 innych gatunków roślin, wcześniej nieuwzględnionych, ale równie ważnych z punktu widzenia ochrony flory Tatr. Ostatecznie do projektu włączono następujące gatunki: rozrzutka alpejska Woodsia alpina, rozrzutka brunatna Woodsia ilvensis, bagnica torfowa Scheuchzeria palustris, wełnianka delikatna Eriophorum gracile, turzyca pchla Carex pulicaris, sit trójłuskowy Juncus triglumis, malina moroszka Rubus chamaemorus, sasanka słowacka Pulsatilla slavica, głodek karyntyjski Draba siliquosa, traganek zwisłokwiatowy Astragalus penduliflorus, saussurea wielkogłowa Saussurea pygmaea, zimoziół północny Linnaea borealis, starzec cienisty Senecio umbrosus, języczka syberyjska Ligularia sibirica, warzucha tatrzańska Cochlearia tatrae, zarzyczka górska Cortusa matthioli i sybaldia rozesłana Sibbaldia procumbens. Lista ta jest efektem szczegółowych konsultacji ze znawcami flory tatrzańskiej i specjalistami ochrony roślin Tatr.
Wszystkie gatunki roślin, będące w tym Projekcie przedmiotem ochrony, należą w Polsce do grup gatunków krytycznie zagrożonych (CR), zagrożonych wymarciem (EN), narażonych na wyginięcie (VU) lub krytycznie zagrożonych (CR) w Karpatach. Jeden z gatunków (skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus), wstępnie zaplanowany w Projekcie do reintrodukcji, jest już w skali polskich Karpat gatunkiem wymarłym (EX) i w związku z tym gatunek ten nie został uwzględniony w Projekcie.
Cztery spośród gatunków roślin włączonych do Projektu (bagnica torfowa Scheuchzeria palustris, turzyca pchla Carex pulicaris, wełnianka delikatna Eriophorum gracile, malina moroszka Rubus chamaemorus) są roślinami torfowiskowymi. Torfowiska Orawsko-Nowotarskie, w wyniku osuszania oraz eksploatacji torfu, ulegają ciągłej degradacji. Konsekwencją tego jest obniżenie poziomu wód przypowierzchniowych i zarastanie powierzchni torfowisk przez sosnę. Doprowadza to do bardzo niekorzystnych zmian siedlisk, a w wyniku tego do poważnego zagrożenia lokalnych populacji tych gatunków. Kolejne cztery gatunki (rozrzutka brunatna Woodsia ilvensis, sasanka słowacka Pulsatilla slavica, głodek karyntyjski Draba siliquosa i traganek zwisłokwiatowy Astragalus penduliflorus) mają w skali kraju tylko jedno lub zostały po 2000 roku potwierdzone tylko na jednym stanowisku. Kilka następnych gatunków, m.in.: zimoziół północny Linnaea borealis, rozrzutka alpejska Woodsia alpina, zarzyczka górska Cortusa matthioli, sybaldia rozesłana Sibbaldia procumbens, warzucha tatrzańska Cochlearia tatrae, języczka syberyjska Ligularia sibirica czy sit trójłuskowy Juncus triglumis, należy do roślin znanych z dwóch lub kilku stanowisk, z których większość z nich zagrożona jest wyginięciem. Gatunkami, których największym zagrożeniem jest rzadkość populacji i ich zbyt mała liczebność są: rozrzutka alpejska Woodsia alpina, rozrzutka brunatna Woodsia ilvensis, sasanka słowacka Pulsatilla slavica, traganek zwisłokwiatowy Astragalus penduliflorus, zimoziół północny Linnaea borealis i saussurea wielkogłowa Saussurea pygmaea. Starzec cienisty Senecio umbrosus należy w Polsce do gatunków wymarłych (EW). Był znany z jednego stanowiska w Szerokim Żlebie Doliny Chochołowskiej w Tatrach Zachodnich. W 1993 roku został przeniesiony do Ogrodu Botanicznego przy Tatrzańskiej Stacji Terenowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN.