Phytophthora alni subsp. alni Brasier & Kirk – Phytophthora alni podgat. alni – Phytophthora alni subsp. alni
Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.
Status
Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce
Nie przeprowadzono dotychczas szczegółowej oceny statusu w Polsce
Inwazyjny gatunek obcy
Phytophthora alni subsp. alni poraża zarówno młode siewki jak i kilku-kilkunastoletnie drzewa olszy. Objawy chorobowe na młodych siewkach to przejaśnienia liści wierzchołkowych lub/i zgnilizna podstawy pędu, natomiast na porażonych drzewach można obserwować małe, rzadkie i często żółte listowie, wczesne i nadmierne owocowanie, tworzenie małych, nietypowych szyszek oraz rdzawe lub smoliste wysięki na pniach.
Ogólna charakterystyka
Wygląd i biologia
Phytophthora alni subsp. alni to jeden z trzech podgatunków Phytophthora alni. Budowa morfologiczna zoosporangiów (organów rozmnażania bezpłciowego) i gametangiów (organów rozmnażania płciowego) jest podobna do morfologii tych organów u Phytophthora cambivora. Phytophthora alni subsp. alni jest sprawcą zgnilizny podstawy pnia olszy. Za nagły rozwój choroby odpowiedzialne są zoosporangia. Samce i samice nie różnią się wyglądem. Phytophthora alni subsp. alni to organizm homotaliczny (jednoplechowy), co oznacza, że organy rozmnażania płciowego (plemnie, lęgnie) tworzą się na tej samej plesze. Pasożyt. Poraża kilka gatunków olszy, w Polsce przede wszystkim olszę czarną (Alnus glutinosa). Przy niewielkich wahaniach temperatury i w obecności wody uwalniają się z nich zoospory (zarodniki pływkowe) - główne jednostki infekcyjne. W wyniku stykania się z cząsteczkami gleby i korzeniami, zarodniki kiełkują w strzępkę kiełkową, która infekuje zdrowe tkanki korzeni lub/i szyjki korzeniowej. Phytophthora alni subsp. alni izoluje się z nekrotycznych tkanek na standardowe pożywki mikrobiologiczne. Phytophthora alni subsp. alni tworzy na pożywce CA (Carrot Agar) kolonie nieregularne w zarysie, obszarami wolno i szybko rosnącymi. Strzępki są gładkie, jednolite, bez zgrubień i guzków, rozgałęzione prawie pod kątem prostym o średnicy 6-15 µm.
Siedliska w zasięgu rodzimym
Lasy - na siewkach jak i kilkunastoletnich olchach. Gatunek ten często izoluje się z drzewostanów okresowo podtapianych wodą, bądź rosnących wzdłuż rzek i strumieni
Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę
Sposoby wykorzystywania przez człowieka
- Sposób wykorzystania gatunku jest trudny do zaklasyfikowania
Występowanie
Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski
Phytophthora alni subsp. alni po raz pierwszy stwierdzono w Wielkiej Brytanii i niemal w tym samym czasie pojawiło się ono także we Francji, a potem w Austrii. Duże szkody powstały w Niemczech na skutek handlu zakażonymi sadzonkami i ich wysadzeniem wzdłuż brzegów rzek w celu ich umocnienia. Choroba olszy powodowana przez Phytophthora alni subsp. alni szybko rozprzestrzeniła się w dół rzek, powodując zamieranie olszy rosnących w najbliższym sąsiedztwie wody.
Mapa występowania
Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.
Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl
Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji
Dane na temat sposobu dyspersji po introdukcji do Polski sa niepewne W Polsce w latach 2003-2004 Phytophthora alni subsp. alni wyizolowano z kilkunastu stanowisk nadrzecznych i leśnych, zwłaszcza w południowo-wschodniej części kraju, ale także nad Odrą i północnej części Polski. Patogen ten może rozprzestrzeniać się z siewkami olszy, z prądem wody, poprzez szyszki opadające na ziemię, a także może być roznoszony przez ptaki brodzące w wodzie, opony pojazdów i narzędzia do pielęgnacji roślin.
Literatura
- Pieczul K., Sadowska K., Danielewicz J., Gawlak M., Rzepecka D., Kałuski T. 2019. Ekspresowa Analiza Zagrożenia Agrofagiem: Phytophthora x alni (Brasier i S.A. Kirk) Husson, Ioos i Marçais Instytut Ochrony Roślin PIB Centrum Badań Organizmów Kwarantannowych, Inwazyjnych i Genetycznie Zmodyfikowanych link
- Trzewik A., Orlikowska T., Orlikowski L.B. 2009. Identyfikacja i wykrywanie Phytophora alni na olszy Progress in Plant Protection 49: 746-750. link
Rodzaj organizmu: Mikroorganizm
Typ: Myxomycota
Klasa/Gromada: Phycomycota
Rząd: Peronosporales
Rodzina: Pythiaceae
