Pseudorasbora parva (Schlegel, 1842) – Czebaczek amurski – Stone moroco

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz.U. 2022 poz. 2649), czebaczek amurski jest w inwazyjnym gatunkiem obcym stwarzającym zagrożenie dla Unii i rozprzestrzenionym na szeroką skalę.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Ciało wydłużone, z boków lekko ścieśnione, pokrojem przypominają kiełbie z rodzaju Gobio. Głowa nieduża, nieco spłaszczona w przedniej części. Pysk wyraźnie górny. Płetwy grzbietowa i odbytowa krótkie, płetwa ogonowa duża i głęboko wcięta, a oba płaty mają zbliżone rozmiary. Płetwy brzuszne osadzone są nieco do przodu w stosunku do płetwy grzbietowej. Gardło pokryte łuskami. Linia boczna biegnie środkiem boków. Duże łuski cykloidalne. Maksymalna długość ciała wynosi 15 cm. Samce i samice różnią się wyglądem – zaznacza się to wyraźnie w okresie tarła. U samców na głowie pojawia się wysypka tarłowa. Największe zgrupowanie ostrych brodawek występuje w przedniej części głowy w pobliżu otworów nosowych oraz nad i pod okiem. Niedużą liczbę brodawek obserwuje się też na wardze dolnej. W tym czasie samce ciemnieją, ich płetwy stają się czarne, a wieczko skrzelowe przyjmuje odcień fioletowy. Samice w tym okresie są jaśniejsze od samców. Gatunek wszystkożerny. Bentofag, wykorzystujący w niewielkim stopniu również pokarm roślinny. Młodociane stadia (wylęg, narybek) odżywiają się fito- i zooplanktonem (Chyoboridae, Bominidae, Copepoda, Rotatoria). Starsze osobniki najczęściej zjadają larwy widelnic Plecoptera, chruścików Trichoptera, muchówek ochotkowatych Chironomidae oraz niektóre skorupiaki Crustacea. Gatunek ten w niewielkim stopniu wykorzystuje pokarm roślinny. W warunkach stawowych pokarm tego gatunku w dużym stopniu pokrywa się z pokarmem gatunków hodowlanych- głównie karpia. Tarło od maja do czerwca. Ikra i potomstwo są strzeżone przez samca.

Siedliska w zasięgu rodzimym

Żyje głównie w płytkich jeziorach, starorzeczach, stawach karpiowych, kanałach irygacyjnych, rowach oraz wolno płynących odcinkach rzek nizinnych. Preferuje partie akwenów mocno porośnięte roślinnością zanurzoną i wynurzoną. Gatunek indyferentny, limno-stagnofilny.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Powierzchniowe wody stojące (płytkie jeziora, starorzecza, stawy karpiowe) i płynące (kanały irygacyjne, rowy, wolno płynące odcinki nizinnych rzek)

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Po raz pierwszy został stwierdzony w 1961 r. w południowej Rumunii (w gospodarstwie rybackim Nucet - dorzecze Dimbovity) i w Albanii .W ciągu 40 lat rozprzestrzenił się na obszar prawie całej Europy, północnej Afryki (Algieria, Maroko), Bliskiego Wschodu (Turcja, Iran), środkowej Azji (Kazachstan, Uzbekistan), a nawet Oceanii (Fidżi) - głównie przypadkowo wraz z materiałem zarybieniowym innych gatunków ryb. W kilku przypadkach został wprowadzony celowo jako ryba paszowa lub akwaryjna .

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie regionalne: spotykane w większości gospodarstw karpiowych na obszarze Polski i w wodach otwartych w ich sąsiedztwie

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

około roku 1994

Sposoby transportu

Celowe sprowadzenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

Celowo sprowadzony w celu uprawy, produkcji biomasy, hodowli, akwakultury

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

Ucieczka z uprawy lub hodowli

Literatura

Kapusta A., Bogacka-Kapusta E., Czarnecki B. 2008. The significance of stone moroko, Pseudorasbora parva (Temmick and Schlegel), in the small-sized fish assemblages in the littoral zone of the heated Lake Licheńskie Archives of Polish Fisheries 16: 49-62. Inland Fisheries Institute in Olsztyn link
Kotusz J. Kusznierz J. Popiołek M., Witkowski 1999. Ichthyofauna of the upper Odra River basin (Polish part). Rocz. Nauk. PZW link
Kotusz J. Witkowski A. 1998. Morphometrics of Pseudorasbora parva (Schlegel, 1842) (Cyprynidae, Gobioninae), a species introduced into the Polish waters. Acta Ichthyologica et Piscatoria 28: 3-14. link
Witkowski A. 1991. Czebaczek amurski (Pseudorasbora parva) - kolejny zawleczony gatunek w naszej ichtiofaunie. Komunikaty Rybackie 4: 23-25.
Witkowski A. 1991. Pseudorasbora parva (Schlegel, 1842) (Cyprinidae, Gobioninae) nowy gatunek dla polskiej ichtiofauny. Przegląd Zoologiczny 35: 317-325.

Rodzaj organizmu: Ryba

Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Actinopterygii
Rząd: Cypriniformes
Rodzina: Cyprinidae

Synonimy łacińskie: Leuciscus parvus Schlegel, 1842

Synonimy angielskie: Chinese rasbora; False rasbora; Stone moroko; Topmouth gudgeon