Proterorhinus semilunaris (Pallas, 1814) – Babka marmurkowa

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Ubarwienie w zależności od podłoża od jasnego rudo-brązowego do żółto-brązowego. Na bokach ciała ukośnie przebiegające pasy o nieregularnych, ale ostro odgraniczonych brzegach, zanikające poniżej linii nabocznej. Na pierwszej płetwie grzbietowej 2-3 ciemne podłużne linie, na drugiej grzbietowej, odbytowej, ogonowej i płetwach piersiowych szereg mniej wyraźnych ciemnych linii. Głowa spłaszczona bocznie wyższa niż szersza. Cechą charakterystyczną gatunku są nozdrza wyciągnięte w rurki sięgające za górna wargę. Ciało pokryte łuska cykloidalną, w tym również wierzch głowy, odmiennie niż u babki łysej. Druga płetwa grzbietowa i odbytowa równo wysokie na całej długości, w odróżnieniu od babki szczuplej. Płetwy brzuszne zrośnięte w charakterystyczny lejek. Samce i samice różnią się wyglądem – w okresie rozrodu samce ciemnieją od barwy szarawej do prawie czarnej, tak, że wzór barwny na ciele staje się zdecydowanie mniej widoczny. Płetwy wydłużają się. Pierwsza płetwa grzbietowa z pomarańczowo-żółtym obrzeżeniem. Gatunek drapieżny - w miejscach naturalnego zasięgu żywi się głównie drobnymi skorupiakami (Amphipoda, Cumaceea, Isopoda, Ostracoda) i wieloszczetami. Brak danych o ich diecie w wodach Polski. Żyją około dwóch lat. Dojrzałość płciowa osiągają w drugim roku życia, przy długości 5,5 cm. Tarło odbywa się w kilku rzutach (zwykle trzech) i trwa od 3 do 4 miesięcy. Zwykle rozpoczyna się w kwietniu lub maju. Liczba jaj na samice waha się od 324 do 1045, średnio 638. Jaja są relatywnie duże (1,4 – 1,5 mm), składane w pustych muszlach, pod kamieniami, korzeniami, w zagłębieniach łodzi i innych obiektów pływających itp. W gnieździe może znajdować się ikra więcej niż jednej samicy. Strzeże jej samiec. Behawior rozrodczy jest mało poznany. W okresie rozrodu obie płcie mogą emitować dźwięki o niskiej częstotliwości.

Siedliska w zasięgu rodzimym

Gatunek euryhalinowy, występuje zarówno wodach słodkich (jeziora, rzeki, zbiorniki zaporowe), estuariach, jak i w zatokach morskich o znacznym zasoleniu. Żyje przy dnie, zwykle w płytkich wodach, choć w zbiornikach zaporowych stwierdzany do głębokości 4 m. Spotykany na różnych rodzajach podłoża, piaszczystym, mulistym, porośniętym roślinnością lub kamienistym.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

W Dunaju oraz wielu nowo zasiedlonych rzekach europejskich, często występuje przy brzegach umocnionych rumowiskiem kamiennym. W Polsce dotychczas notowany był Wiśle i Bugu właśnie z takich siedlisk, jak również miejsc o podłożu piaszczystym.

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Rozszerzanie zasięgu tego gatunku obserwowano wcześniej w Dnieprze, gdzie do 1970 roku występował jedynie w jego dolnym biegu. Około roku 1985 zasiedlił Zbiornik Kijowski (Ukraina), a następnie w 2007 odnotowano jego obecność na Białorusi w górnym i środkowym biegu Prypeci.

Ogólny opis introdukcji

Po raz pierwszy stwierdzona w kwietniu 2008 roku w Wiśle na wysokości Płocka (cofka Zbiornika Włocławskiego). W kolejnych miesiącach znaleziono ją również w innych miejscach zbiornika a także w Bugu koło Terespola. Można więc wnioskować, że jest to kolejny ponto-kaspijski gatunek ryby, który przybył do Polski wykorzystując tzw. centralny kanał inwazji tj. Dniepr – Prypeć – Kanał Królewski – Bug – Wisła.

Literatura

• Grabowska J., Pietraszewski D., Ondrackova M. 2008. Tubenose goby Proterorhinus marmoratus (Pallas, 1814) jointed three other Ponto-Caspian gobies in the Vistula River (Poland) Aquatic Invasions 3: 250-254.

Opracowanie: Joanna Grabowska

Rodzaj organizmu: Ryba

Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Actinopterygii
Rząd: Perciformes
Rodzina: Gobiidae

Synonimy łacińskie: Proterorhinus marmoratus (Pallas, 1814)