Trialeurodes vaporariorum (Westwood 1856) – Mączlik szklarniowy – Greenhouse whitefly

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg utrzymuje się na stałym poziomie

Potencjalnie inwazyjny gatunek obcy

W wyniku żerowania mączlika następuje wygłodzenie rośliny, co może spowodować zahamowanie wzrostu, więdnięcie oraz deformacje liści. Duża ilość spadzi, na której rozwijają się grzyby sadzakowe może spowodować spowolnienie procesów fotosyntezy i transpiracji, co prowadzi do spadku plonu. Próg zagrożenia przekroczony jest przy żerowaniu trzech osobników na 1 cm2 liścia. Im młodsza jest faza rozwojowa rośliny tym większe są straty w plonie. Dodatkowa szkodliwość wynika ze możliwości przenoszenia wirusów groźnych dla rozwoju roślin.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Skrzydła i ciało mają barwę jasnożółtą. Ciało jest pokryte białym woskowym nalotem; oczy ciemnoczerwone. Czułki mają w przybliżeniu 1/3 długości ciała. Jaja żółto-zielone długości ok. 0,1 mm. Larwy mają owalny pokrój ciała, lecz jedynie u pierwszego stadium widać czułki oraz odnóża służące do przemieszczania się. W trzecim stadium (około 0,5 mm długości) na powierzchni ciała pojawia się warstwa białego wosku. Pod koniec czwartego stadium larwa przekształca się w poczwarkę - puparium - która pokrywa się warstwą białego woskowego puchu (nalotu), równocześnie wytwarzając 5 - 8 par długich, woskowatych wyrostków. Długość ciała wynosi 0,11 - 0,13 cm. Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 5 mm. Samce i samice różnią się wyglądem – samice są nieco większe od samców. Gatunek roślinożerny. Larwy i osobniki dorosłe żywią się sokiem pobieranym z tkanki liści. Mączlika odnotowano na ok. 250 gatunkach roślin żywicielskich, należących do 84 różnych rodzin. Samica składa jaja na dolnej stronie liści, często w skupieniach, które tworzą na gładkich liściach charakterystyczne łuki. Na owłosionych liściach jaja są rozrzucone nieregularnie. Są składane po 4-7 sztuk na dzień w lecie. W pozostałych sezonach zwykle po 2 jaja dziennie. Po wylęgu larwy migrują się na niewielkie odległości i osiadają w miejscu żerowania. Tam przechodzą dalsze stadia rozwojowe, aż do przeobrażenia w postać dorosłą. W szklarniach rozwój tego gatunku przebiega w sposób ciągły - do ośmiu pokoleń w ciągu roku. Rozwój od stadium jaja do imago w zależności od gatunku rośliny żywicielskiej i temperatury trwa - od trzech do pięciu tygodni. Optymalna temperatura to 23-25°C. Gdy temperatura w pomieszczeniu podniesie się do 30°C owad opuszcza go i zasiedla rośliny uprawne i chwasty. W końcu sierpnia można zaobserwować przeloty powrotne do pomieszczeń. W Polsce największą płodność i żywotność tego gatunku obserwuje się na bakłażanie, preferuje on ponadto ogórki, pomidory, fuksje, tytoń, gerbery i malwy. Rzadziej spotykany jest na złocieniach, azaliach, pelargoniach, paprociach i in. Wszystkie stadia rozwojowe żyją na dolnej stronie liści, a postaci imaginalnie zasiedlają liście wierzchołkowe i tam samice składają jaja, natomiast stadia larwalne bytują w niższych partiach roślin i tam się przepoczwarczają. W trakcie żerowania mączliki wydalają znaczne ilości spadzi, która osadza się na liściach i owocach; rozwijają się na niej grzyby sadzaki, które ograniczają i utrudniają roślinom prawidłową asymilację.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Szklarnie

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Gatunek ten został zawleczony do Londynu w 1848 r. ze storczykami z tropikalnych puszcz brazylijskich. Szybko rozprzestrzenił się w strefach międzyzwrotnikowych wszystkich kontynentów , gdzie żyje w wolnej przyrodzie. W strefach klimatu umiarkowanego zimą występuje w uprawach szklarniowych, a od niedawna także w uprawach pod folią. W Niemczech stwierdzony był już w 1850 r., natomiast w pobliżu polskiej granicy dopiero w 1941 r. (Czechy).

Literatura

• Górski R. 2008. Przydatność drapieżnego roztocza Amblyseius swirskii (Athias-Henriot) w biologicznym zwalczaniu mączlika szklarniowego (Trialeurodes vaporariorum Westwood) w uprawie gerbery. Progress in Plant Protection 1290-1293. link
• Mapa Bioróżnorodności [online] 2015. Krajowa Sieć Informacji o Bioróżnorodności link
• Szeligiewicz H. 1979. Katalog fauny Polski. Mączliki Aleyrododea. 19.

Rodzaj organizmu: Owad

Typ: Arthropoda
Klasa/Gromada: Insecta
Rząd: Hemiptera
Rodzina: Aleyrodidae