Lasius neglectus van Loon, Boomsma et Andrasfalvy – Mrówka anatolijska – Invasive garden ant

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Trend liczebności i zasięgu nie jest znany

Lasius neglectus został oficjalnie wykazany z terenu Warszawy w roku 1999 (Czechowska i Czechowski 1999), ale jego obecność była obserwowana już kilka lat wcześniej (Pisarski). Do chwili obecnej jest to jedyne stanowisko mrówki anatolijskiej na terenie naszego kraju. Największa populacja znajduje się obecnie na terenie Parku Kultury, mniejsze populacje znajdują się w okolicach Starego Miasta jak i samego centrum.

Inwazyjny gatunek obcy

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Długość ciała królowej wynosi: 5,5 - 6 mm, samców: około. 2,5 mm a robotnic: 2,5 - 3,5 mm. Samce i samice różnią się wyglądem. Samice są najmniejsze wielkością wśród europejskich gatunków z rodzaju Lasius. Posiadają stosunkowo krótkie skrzydła i są niezdolna do lotu. Niezwykle rzadko spotykane poza gniazdem ze względu na brak lotów godowych i zapłodnienie odbywające się wewnątrz gniazda. Robotnice są jasno-brązowe. Gatunek wszystkożerny, związany ze spadzią produkowaną przez mszyce. Lasius neglectus w zasięgu introdukowanym występuje głównie na terenie dużych ośrodków miejskich. Preferuje dobrze nasłonecznione parki, ale także pojedyncze drzewa wzdłuż ruchliwych ulic w centrum miast. Jest to gatunek ciepłolubny, w klimacie umiarkowanym aktywność rozpoczyna stosunkowo późno (koniec kwietnia, początek maja) z szczytem aktywności przypadającym na miesiące letnie. Wyjątkowa mobilność oraz liczebność osobników furażujących w tym czasie pozwala na łatwe wyróżnienie tego gatunku wśród rodzimych mrówek. Poza niespotykaną aktywnością kolejną cechą ułatwiającą Lasius neglectus konkurowanie z krajowymi gatunkami jest niski współczynnik agresji wewnątrzgatunkowej. Osłabienie agresji pomiędzy sąsiadującymi gniazdami umożliwiło powstanie struktur o charakterze ponadkolonijnym (kolonii polikalicznych, superkolonii) mogących zajmować ogromne terytoria (jak np. w Budapeszce, Debreczynie czy Sevie). Dodatkowym atutem tego inwazyjnego gatunku jest paradoksalnie niewielki rozmiar ciała robotnic. Małe rozmiary umożliwiają gwałtowny wzrost kolonii na nowo zajętych terenach. Jest to taktyka wspólna dla wielu gatunków inwazyjnych; populacja, wykorzystując określoną ilość zasobów i energii, może wytworzyć dużą liczbę małych robotnic lub małą liczbę dużych robotnic. Duża liczba robotnic sprawia, że gatunek inwazyjny może skutecznie konkurować z gatunkami lokalnymi o dostęp do zasobów środowiska (pokarmu, potencjalnych miejsc gniazdowania), pozwala również na utrzymanie zwiększonej liczby „zwiadowców” poszukujących nowych źródeł pokarmu.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Ogrody botaniczne; zakrzaczenia; rabaty ozdobne i nasłonecznione obszary o stosunkowo luźnym zadrzewieniu w parkach miejskich

Występowanie

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji

Gatunek jest przypadkowo rozprzestrzenianiany przez człowieka

Literatura

  • Cremer S., Ugelvig L.V., Drijfhout F.P., Schlick-Steiner B.C., Steiner F.M., Seifert B., Hughes D.P., Schulz A., Petersen K.S., Konrad H., Stauffer C., Kiran K., Espadaler X., D’ettorre P., 2008. The evolution of invasiveness in garden ants Public Library of Science ONE 3: e3838. link
  • Cremer S., Ugelvig L.V., Lommen S.T.E., Petersen K.S., Pedersen J.S. 2006. Attack of the invasive garden ant: aggression behaviour of Lasius neglectus (Hymenoptera: Formicidae) against native Lasius species in Spain. Myrmecologische Nachrichten 9: 13-19. link
  • Czechowski W., Czechowska W. 2003. Further record of Lasius neglectus Van Loon, Boomsma et Adrasfalvy (Hymenoptera: Formicide) for Warsaw, with a key to Polish species of the subgenus Lasius s.str. Fragmenta Faunstica 46: 195-202.
  • Espadaler X., Rey S. 2001. Biological constraints and colony founding in the polygynous invasive ant Lasius neglectus (Hymenoptera, Formicidae) Insectes Sociaux 48: 159-164.. link
  • Espadaler X., Tartally A., Schultz R., Seifert B., Nagy C 2007. Regional trends and preliminary results on the local expansion rate in the invasive garden ant, Lasius neglectus (Hymenoptera, Formicidae) Insectes Sociaux 54: 293-301. link
  • Nagy C., Tartally A., Vilisics F., Merkl O., Szita É., Szél G., Podlussány A., Rédei D., Csősz S., Pozsgai G., Orosz A., Szövényi G., Markó V. 2009. Effects of the invasive garden ant, Lasius neglectus van Loon, Boomsma & Andrásfalvy, 1990 (Hymenoptera: Formicidae), on arthropod assemblages: pattern analyses in the type supercolony Myrmecological News 12: 171-181. link
  • Rey S., Espadaler X 2004. Area-wide management of the invasive garden ant Lasius neglectus (Hymenoptera: Formicidae) in Northeast Spain Journal of Agricultural and Urban Entomology 21: 99-112. link
  • Schultz R., Busch T. 2009. The northernmost record of the invasive garden ant, Lasius neglectus (Hymenoptera: Formicidae) Myrmecological News 12: 183-186. link
  • Steiner F.M., Arthofer W., Schlick-Steiner B.C., Croizer R.H., Stauffer C. 2007. Eleven microsatellite loci in the sociobiologically enigmatic ant, Lasius austriacus (Hymenoptera: Formicidae) Molecular Ecology Notes 7: 498-500. link
  • Tartally A. 2000. Notes on the coexistence of the supercolonial Lasius neglectus Van Loon, Boomsma et Andrásfalvy 1990 (Hymenoptera: Formicidae) with other ant species Tiscia 32: 43-46.
  • Tartally A., Hornung E., Espadaler X 2004. The joint introduction of Platyarthrus schoblii (Isopoda: Oniscidea) and Lasius neglectus (Hymenoptera: Formicidae) into Hungary Myrmecologische Nachrichten 6: 61-66. link

Opracowanie: Wojciech Czechowski, Piotr Ślipiński

Rodzaj organizmu: Owad

Typ: Arthropoda
Klasa/Gromada: Insecta
Rząd: Hymenoptera
Rodzina: Formicidae