Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852) – Rak sygnałowy – American crayfish

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz.U. 2022 poz. 2649), rak sygnałowy jest w inwazyjnym gatunkiem obcym stwarzającym zagrożenie dla Unii i rozprzestrzenionym na szeroką skalę.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Głowotułów twardy, gładki bez kolców i guzków. Ostro zakończone rostrum ma gładkie, nieząbkowane żeberko środkowe jego boki są równoległe. Za każdym okiem para listew zaocznych. Pierwsza z nich wydłużona, zakończona ostrym kolcem druga krótsza, często w postaci lekko wydłużonego guzka. Szczypce duże, masywne, u samców zewnętrzna krawędź nieruchomego palca szczypców łukowato wygięta. Powierzchnia szczypców posiada bardzo drobne wgłębienia jest bardziej matowa niż powierzchnia głowotułowia. Wewnętrzne krawędzie zamkniętych szczypiec nie przylegają do siebie. Na wewnętrznej krawędzi nieruchomego palca szczypców dwa wyraźnie widoczne guzki rozstawione mniej więcej w 1/4 i 3/4 jej długości, pomiędzy nimi wyraźne łukowate wykrojenie krawędzi wewnętrznej. Na wewnętrznej krawędzi kciuka jeden guzek mniej więcej w 1/3 jej długości. Boki odwłoka nie mają kolców. U samców gonopodium bez wyrostka. Barwa strony grzbietowej zmienna, od ciemnozielonej przez brązową do ciemnobrunatnej, najczęściej z wiśniowym odcieniem. Barwa strony brzusznej od szarobiałej do ciemnoszarej. Spodnia część szczypiec od jaskrawoczerwonej do ciemnopurpurowej, wyraźnie różni się kolorem od reszty brzusznej części ciała. Średnia długość ciała wynosi 16 cm. Maksymalny ciężar ciała: 200 g. Gatunek wszystkożerny – żywi się pokarmem pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Dojrzałość płciową może osiągać już w drugim roku życia. Okres godowy w Polsce zaczyna się z końcem września, składanie jaj w październiku. Samica może złożyć ponad 540 jaj, płodność jest dodatnio skorelowana z wiekiem i wielkością samicy. Czas wylęgu, w zależności od temperatury wody, następuje od marca do lipca, natomiast w kraju zazwyczaj od końca maja do połowy czerwca. Wykazuje dużą skłonność do migracji oraz kolonizacji nowych terenów. Potrafi pokonywać przeszkody omijając je drogą lądową.

Siedliska w zasięgu rodzimym

Żyje w różnego rodzaju zbiornikach i ciekach wodnych, od dużych jezior po stawy oraz od małych strumyków po wielkie rzeki. Preferuje miejsca o twardym dnie, szczególnie takim, które umożliwia znalezienie gotowych kryjówek lub kopanie nor. Znosi zasolenie wody do 21‰ oraz temperaturę wody do 33°C.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Powierzchniowe wody stojące

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

W 1959 roku zdecydowano o wprowadzeniu raka sygnałowego do jeziora w południowej Szwecji, Motywem tych introdukcji była próba znalezienia gatunku raka słodkowodnego, który byłby w stanie "zastąpić" w Szwecji raka szlachetnego, wyniszczonego w około 95% przez "dżumę raczą. Raki te rozprowadzono do co najmniej 2700 stanowisk na terenie Szwecji oraz introdukowano do wód 20 innych krajów m in Polski.

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Literatura

• Śmietana P. 2012. Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852). W: Z. Głowaciński, H. Okarma, J. Pawłowski, W. Solarz (red.). Gatunki obce w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków link
• Śmietana P.,Bonk M., Solarz W. 2018. Ankieta oceny stopnia inwazyjności Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852) w Polsce, na podstawie protokołu Harmonia+PL – procedura oceny ryzyka negatywnego oddziaływania inwazyjnych i potencjalnie inwazyjnych gatunków obcych w Polsce Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska link

Rodzaj organizmu: Skorupiak

Typ: Arthropoda
Klasa/Gromada: Malacostraca
Rząd: Decapoda
Rodzina: Cambaridae