Arion lusitanicus Mabille, 1868 – Ślinik luzytański – Iberian slug

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

W Europie pojawia się na różnych uprawach polnych i ogrodowych, czyniąc dotkliwe szkody.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Otwór oddechowy znajduje się w przedniej części płaszcza. Powierzchnia płaszcza ziarnista, dalsza część ciała z dużymi, ostrymi zmarszczkami. Kolor ciała czarny, czerwony, brązowy, rzadziej żółty. Osobniki młode często dużo jaśniejsze, nawet białawe. Podeszwa biaława, śluz bezbarwny. Maksymalna długość ciała wynosi 14 cm. Samce i samice nie różnią się wyglądem. Kojarzenia hermafrodytycznych osobników kończą się zapłodnieniem krzyżowym. Gatunek roślinożerny – chętnie zjada uprawiane warzywa, młode ślimaki odżywiają się kiełkami i młodymi roślinami, dorosłe są niemal wszystkożerne. Okres godowy w kraju rozpoczyna się w trzeciej dekadzie lipca i trwa 2-2,5 miesiąca, w zależności od temperatury powietrza. Poniżej 10°C aktywność ślimaków maleje. Jaja składane są na powierzchni ziemi, pod kamieniami, kłodami, w kompoście i podobnych miejscach. Jeden osobnik może złożyć ponad 400 jaj w kilku złogach. Jaja – okrągłe lub owalne, białe, o wymiarach 3,1-4,2 mm i 2,8-3,5 mm. Wylęg w zależności od temperatury następuje po ok. 30 - 45 dniach; w temp. 20°C po ok. 30 dniach, w niższej - później. Optymalna temperatura do rozwoju jaj to 15-17°C. Część jaj zimuje i młode wylęgają się wiosną lub jeszcze w zimą, gdy temp. wzrośnie do 4°C. Na wiosnę pojawiają się też osobniki większe, pochodzące z jaj złożonych w sierpniu poprzedniego roku. W drugiej połowie maja populację składa się głównie z osobników niedojrzałych i nielicznych dorosłych. Największe zagęszczenie dorosłych przypada na pierwszą połowę sierpnia i utrzymuje się do końca września. W październiku pojawiają się młode osobniki z jaj złożonych w sierpniu. Ich liczba stopniowo wzrasta aż do połowy listopada. Gatunek jest aktywny nocą, dzień spędza w ukryciu pod roślinnością, w wilgotnym i ciemnym miejscu, gdzie może występować w dużych zagęszczeniach (w niektórych ogrodach zbierano 20-100 osobników/dzień).

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Grunty orne i ogrody produkcyjne - plantacje kapusty, sałaty, fasoli, truskawek, malin, kwiatów oraz bylin

Mechanizmy wpływu

• Roślinożerność Dorosłe osobniki powodują znaczące szkody w uprawach rolnych.

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Arion lusitanicus rozprzestrzenia się z Półwyspu Iberyjskiego od ponad 30 lat. Jest obecny na obszarze całej Francji, Szwajcarii i Wysp Brytyjskich oraz Niemiec. W Austrii pierwszy raz został znaleziony w 1900 roku, ale liczniej zaczął się rozprzestrzeniać w latach 70. Jako zawleczony synantrop występuje w Szwecji od 1975, w Holandii od 1989, w Norwegii od 1988 a w Danii od 1991. W Finlandii pierwszy raz stwierdzony został w 1990 roku na Wyspach Alandzkich, a w 1994 roku był już spotykany w kontynentalnej części tego kraju. W 1996 roku został zawleczony na Wyspy Owcze, prawdopodobnie z Danii, gdzie występuje w ogrodach i na uprawach ziemniaków. W latach 2003-2004 dotarł na Islandię. W Republice Czeskiej pierwszy raz odnotowany w 1991 roku . Podawany jest też z dwóch stanowisk na Węgrzech z Chorwacji, Słowenii z północnej części Włoch, kilku stanowisk w północno-zachodniej Bułgarii i z Sofii oraz z północnej Algierii.

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie lokalne: stwierdzony w uprawach w dawnym województwie rzeszowskim, Arion lusitanicus został po raz pierwszy stwierdzony w Polsce w latach 1987-88 w rejonie Albigowej, na terenie Zakładu Doświadczalnego Instytutu Sadownictwa ale jego pojawienie się u nas brano pod uwagę już wcześniej. Początkowo znajdywany był w okolicy Albigowej i Markowej na wschód od Rzeszowa, a od 1990 roku zaczął się w szybkim tempie rozprzestrzeniać. W 1991 roku występował już w Rzeszowie na trzech stanowiskach (na cmentarzu i na terenie ogrodów działkowych), w 1995 roku zaobserwowano go tam na kolejnych stanowiskach, a następnie został znaleziony w bardzo licznych populacjach w okolicy Rzeszowa i Łańcuta. Do 2006 roku rozprzestrzenił się w Małopolsce i w woj. opolskim. Jego liczebność i intensywność ekspansji różnią się w kolejnych latach w zależności od warunków meteorologicznych. W 2006 roku ślimaków tych było niewiele z uwagi na długą i chłodną wiosnę oraz upały i suszę w lecie

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

po roku 1985

Sposoby transportu

• Celowe sprowadzenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

• Celowo sprowadzony w celu uprawy, produkcji biomasy, hodowli, akwakultury

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

• Ucieczka z uprawy lub hodowli

Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji

Gatunek rozprzestrzenia się samodzielnie, bez udziału człowieka Rozprzestrzenia się zarówno biernie z rozsadami i płodami rolnymi, ale również sam migruje wzdłuż rowów i cieków wodnych.

Literatura

• Dankowska E., Sionek R. 1999. Działanie preparatu Anty-Ślimak Spiess 04 Gb w ograniczaniu liczebności ślimaka luzytańskiego (Arion lusitanicus Mabille 1868) Rocz. AR Pozn. Ogrod. 28: 43-48.
• Jan Kozłowski, Tomasz Kałuski 2009. Preferences of Deroceras reticulatum (o. F. Müller), Arion lusitanicus mabille and Arion rufus (Linnaeus) for various weed and herb species and winter oilseed rape (ii group plants) Folia Malacologica 12. link
• Keller M., Kollman J., Edwards P. J. 1999. Palatability of weeds from different European origins to the slugs Deroceras reticulatum Muller and Arion lusitanicus Mabille Acta Oecologica 20: 109-118. link
• Kozłowski J., Kornobis S. 1995. Arion lusitanicus Mabille. (Gastropoda: Arionidae) w Polsce oraz nowe stanowisko Arion rufus (Linnaeus, 1758). Przeglad Zoologiczny 39: 79-82.
• Sionek R., Kozłowski J. 1999. Species composition and abundance dynamics of slugs (Gastropoda Terrestria Nuda) in urban conditions Folia Malacologica 7: 115-122. link

Rodzaj organizmu: Mięczak lądowy

Typ: Mollusca
Klasa/Gromada: Gastropoda
Rząd: Stylommatophora
Rodzina: Arionidae

Synonimy łacińskie: Arion vulgaris (Moquin-Tandon, 1855)

Synonimy polskie: Ślimak lusytjański

Synonimy angielskie: Lusitanian slug; Spanish slug