Potamopyrgus antipodarum Gray, 1853 – Wodożytka Jenkinsa – New Zealand mudsnail
Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.
Status
Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce
Występuje obecnie w środowisku
Rozmnaża(ł) się w środowisku
Liczebność lub/i zasięg zwiększają się
Inwazyjny gatunek obcy
Ogólna charakterystyka
Wygląd i biologia
Muszla jajowato-stożkowata o kształcie dość zmiennym: od szczupłego wieżyczkowatego do silnie rozdętego. Barwa muszli od jasno- do ciemnobrązowej. W pełni rozwinięta muszla ma 5-6 skrętów narastających szybko i równomiernie. Otwór muszli jest zamknięty cienkim wieczkiem. Kształt otworu eliptyczny lub jajowaty o połączonych brzegach, w górnej części zwykle zaostrzony. Powierzchnia muszli jest gładka lub ornamentowana z krawędzią wzdłuż środka skrętów, a nawet periostrakalnymi kolcami. Wysokość muszli wodożytki w wodach Nowej Zelandii wynosi od 4 do 11,5 mm (najczęściej 6 - 6,5 mm), a poza rodzimym zasięgiem 5 - 6 mm. Gatunek roślinożerny – żywi się głównie detrytusem. Zjada również zielone glony, okrzemki oraz bakterie z błony powierzchniowej. Opadłe liście z drzew, szczególnie miękkie i częściowo rozłożone, mogą również stanowić pokarm wodożytki.
Siedliska w zasięgu rodzimym
Żyje w nizinnych rzekach, kamienistych strumieniach górskich, jeziorach i źródłach, w wodach o różnej koncentracji wapnia, na twardym lub miękkim podłożu i wśród roślinności wodnej, gdzie tworzy populacje dwurodzicielskie (z przewagą samic) o diploidalnej liczbie chromosomów (34) lub partenogenetyczne. Zamieszkuje wody słodkie i słonawe do 26,4‰, ale aktywność rozrodczą wykazuje w wodach, których zasolenie nie przekracza 17,5‰. W ujściach rzek do morza toleruje zasolenie 17-24‰. Zasięg pionowy jej występowania może sięgać do 25 m głębokości.
Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę
Siedliska w zasięgu wtórnym
Powierzchniowe wody stojące
Występowanie
Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski
W Europie obecność tego gatunku odnotowano pierwszy raz przy ujściu Tamizy około 1859 roku. Na kontynencie europejskim pojawił się w 1887 roku w Zatoce Wismarskiej, a w wodach śródlądowych w 1916 roku. Ekspansja tego gatunku w kierunku wschodnim w pierwszej połowie XX wieku biegła wzdłuż wybrzeży Morza Północnego i Bałtyku. Obecnie występuje prawie w całej Europie.
Mapa występowania
Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.
Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl
Opis rozmieszczenia
Rozmieszczenie regionalne: stwierdzony w zbiornikach Pobrzeza Bałtyku, Pojezierza Pomorskiego (Jez. Drawskie, rzeka Graba - dopływ Drawy), Pojezierza Mazurskiego, Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej oraz Górnego Śląska
Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja
po roku 1900
Sposoby transportu
- Przypadkowe zawleczenie do Polski
Przyczyny sprowadzenia
- Przypadkowo zawleczony w wodach balastowych
Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego
- Przypadkowe zawleczenie na/w środkach transportu (pasażer na gapę)
Literatura
- Piechocki A. 1972. Mięczaki (Mollusca), Ślimaki (Gastropoda) Fauna słodkowodna Polski 7: 1-187.
- T. Brzeziński, A. Kołodziejczyk 2001. Distribution of Potamopyrgus antipodarum (Gray, 1843) in waters of the Wigry National Park (NE Poland) and the effect of selected habitat factors on its occurrence. Folia Malacologica 9: 125-135. link
Rodzaj organizmu: Mięczak wodny
Typ: Mollusca
Klasa/Gromada: Gastropoda
Rząd: Mesogastropoda
Rodzina: Hydrobiidae
Synonimy łacińskie: Hydrobia jenkinsi E.A. Smith, 1889; Potamopyrgus jenkinsi (E.A. Smith, 1889)
Synonimy polskie: Wodożytka nowozelandzka
Synonimy angielskie: Jenkin's spire shell
