Neovison vison (Schreber, 1777) – Norka amerykańska – American mink

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Ubarwienie zazwyczaj ciemnobrązowe, prawie czarne z brązowym odcieniem, często z rozmaicie rozmieszczonymi niewielkimi białymi plamami na podbródku, gardle lub brzuchu, a czasem również na łapach. Kilka procent populacji stanowią osobniki ubarwione popielato w różnych odcieniach. W warunkach fermowych wyhodowano ponad 70 odmian barwnych. Gęsta, wodoodporna sierść to jedno z przystosowań do ziemno-wodnego trybu życia. Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy, samice są mniejsze i połowę lżejsze od samców. Gatunek drapieżny - żywi się bardzo różnorodnym pokarmem: rybami, płazami, drobnymi ssakami, ptakami, skorupiakami i owadami. Doskonale pływa i nurkuje, na lądzie szybko biega, wspina się po drzewach. Norka aktywna jest o różnych porach, najbardziej jednak o zmierzchu i nocą. W zasobnych siedliskach osiąga zagęszczenie do 20 osobników na 10 km cieku wodnego. Terytorium samca zazwyczaj pokrywa się z areałami kilku samic, a w zasobnych w pokarm siedliskach może także zachodzić na terytoria innych samców. W kwietniu-maju samica rodzi 1-6 młodych, które do jesieni pozostają z matką, a wiosną mogą przystępować do rozrodu.

Siedliska w zasięgu rodzimym

Zasiedla różnorodne środowiska, preferuje przy tym sąsiedztwo wszelkiego cieków i zbiorników wodnych: rzek, kanałów melioracyjnych, jezior, stawów i wybrzeży morskich, pojawia się też wśród osad ludzkich. Na kryjówkę wybiera dziuple, nory, zajęte lub opuszczone żeremia bobrów, stosy kamieni, zazwyczaj położone w pobliżu wody.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Powierzchniowe wody stojące (jeziora, stawów, wybrzeża morskie) i płynące (rzeki, kanały melioracyjne), budynki w miastach i na wsiach

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Gatunek rozpoczął kolonizację Europy od Skandynawii, Wysp Brytyjskich i Rosji. Ponadto w latach 1933-1977 na terenie byłego ZSRR rozpoczęto aklimatyzację i wypuszczono na wolność około 21 300 osobników norki. W latach 50. XX w. na Białorusi introdukowano 865 norek amerykańskich, a ich liczebność pod koniec lat 80. szacowano już na 56 000. W roku 1926, w Niemczech, pojawiły się pierwsze europejskie hodowle Mustela vison. Na Białorusi, na 11 stanowiskach wsiedlono 895 osobników.

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie regionalne: występuje w całej północnej części kraju. Południowa granica zasięgu przebiega mniej więcej wzdłuż linii: środkowa Odra - Barycz - środkowa Wisła - Wieprz - środkowy Bug.

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

w roku 1928

Sposoby transportu

  • Samodzielne rozprzestrzenienienie spoza obszaru Polski
  • Celowe sprowadzenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

  • Samodzielne rozprzestrzenienie do Polski po wcześniejszym wprowadzeniu zagranicą
  • Celowo sprowadzony w celu hodowli zwierząt futerkowych
  • Celowo sprowadzony do hodowli zwierząt towarzyszących (domowych, akwarystycznych, terrarystycznych)

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

  • Rozprzestrzenianie po wcześniejszym wprowadzeniu na innym obszarze
  • Ucieczka z uprawy lub hodowli
  • Ucieczka lub celowe wsiedlenie z uprawy lub hodowli

Literatura

  • Andrzej Zalewski, Aleksandra Michalska-Parda, Magdalena Bartoszewicz, Michał Kozakiewicz, Marcin Brzeziński 2010. Multiple introductions determine the genetic structure of an invasive species population: American mink Neovison vison in Poland. Biological Conservation 143: 1355-1363. Elsevier link
  • Balerstet J., Balerstet T., Wargacki K., Żurowski W. 1990. Piżmak, Ondatra zibethicus Linnaeus, 1766 i norka amerykańska, Mustela vison Schreber, 1777 w rezerwacie "Jezioro Drużno" Przegląd Zoologiczny 34: 339-347.
  • Bartoszewicz M. 1998. Presja norki amerykańskiej na ptaki wodne w rezerwacie Słońsk — wyniki wstępne VII Ogólnopolska Konferencja Teriologiczna, Białowieża
  • Bartoszewicz M. 2004. Wpływ norki amerykańskiej Mustela vison na ptaki wodne a strategia ich ochrony w Parku Narodowym "Ujście Warty" Rozpr. doktorska przygotowana w Instytucie Ochrony 66 ss.
  • Bereszyński A., Szablewski P. 1999. Norka europejska Mustela lutreola i problemy jej ochrony. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 55: 51-59.
  • Brzeziński M. 1988. Dwie dekady obecności norki amerykanskiej Mustela vison w Polsce — ekologiczny bilans zamknięcia. VII Ogólnopolska Konferencja Teriologiczna, Białowieża
  • Brzeziński M., Romanowski J. 1996. Norka amerykańska Łowiec polski 4: 19-21.
  • Brzeziński M., Żurowski W. 1992. Spring diet of the American mink Mustela Vison in the Mazurian and Brodnica Lakelands, nothern Poland Acta Theriologica 37: 193-198. link
  • Bueno F. 1996. Competition between American mink Mustela vison and otter Lutra lutra during winter. Acta Theriologica 41: 149-154. link
  • Kowalski K. (red.) 1964. Klucze do oznaczania kręgowców Polski; część V Ssaki – Mammalia 261-262. PWN, Warszawa – Kraków
  • Lode T. 1993. Diet composition and habitat use of sympatric polecat and American mink. Acta Theriologica 38: 161-166. link
  • M.Brzeziński, M. Marzec 2003. The origin, dispersal and distribution of the American minkMustela vison in Poland. Acta Theriologica 48: 505-514. Acta Theriologica link
  • Marcin Brzeziński ,Magdalena Marzec 2003. Correction factors used for estimating prey biomass in the diet of American minkMustela vison Acta Theriologica 48: 247-254. Acta Theriologica link
  • Michalska-Parda A., Brzeziński M., Zalewski A., Kozakiewicz M. 2009. Genetic variability of feral and ranch American mink Neovison Acta Theriologica 54: 1-10. Mammal Research Institute, Polish Academy of Sciences link
  • Nowak E. 1969. Czyżby czekały nas nowe łowieckie emocje? Łowiec polski 2: 12 i 14.
  • Romanowski J., Kaszuba S., Koźniewski P. 1984. Nowe dane o występowaniu norek (Mammalia, Mustelidae) w Polsce Przegląd Zoologiczny 28: 221-223.
  • Ruprecht A., Buchalczyk T., Wójcik J.M. 1983. Występowanie norek (Mammalia: Mustelidae) w Polsce Przegląd Zoologiczny 27: 87-99.
  • Ruprecht A.,L. 1993. Czy norka europejska Mustela lutreola (L. 1761) powróci na listę ssaków Polski? Łowiec polski 7: 14-15.
  • Ruprecht A.L. 1993. Kryteria identyfikacji gatunkowej przedstawicieli podrodzaju Lutreola Wagner, 1841 (Carnivora: Mustelidae) Przegląd Zoologiczny 37: 93-104.
  • Ruprecht A.L., Wójcik J.M. 1985. Norki w Polsce. Łowiec polski 6: 24.
  • Schmidt K., Kaszuba S. 1985. Rezerwat "Jezior Drużno" ostoją norki amerykańskiej. Łowiec polski 6: 25.
  • Sidorovich V., Jędrzejewska B., Jędrzejewski W. 1996. Winter distribution and abundabnce of mustelids and beavers in the river valleys of Białowieża Primeval Forest Acta Theriologica 41: 155-170. link
  • Sumiński P., Goszczyński J., Romanowski J. 1993. Ssaki drapieżne Europy PWRiL, Warszawa
  • Wolny W. 1987. Wyderka błotna Łowiec polski 2: 9.
  • Żebrowski J. 1987. Norka północno-amerykańska w Puszczy Białowieskiej Łowiec polski 2: 8.
  • Żurowski W., Kammler J. 1987. Norka amerykańska (Mustela vison Schreber 1777) w stanowiskach bobrów Przegląd Zoologiczny 31: 513-520.

Opracowanie: Magdalena Bartoszewicz

Rodzaj organizmu: Ssak

Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Mammalia
Rząd: Carnivora
Rodzina: Mustelidae

Synonimy łacińskie: Mustela vison Schreber, 1777; Neogale vison (von Schreber, 1776)

Synonimy angielskie: Farm mink; Mink; Wild mink