Palaemon macrodactylus M. J. Rathbun, 1902 – Krewetka orientalna – Oriental shrimp

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

W 2014 r. wykryty w ujściu Wisły Śmiałej (Janas i Tutak, 2014). Rejonem rodzimym nazywa się wybrzeża Japonii, Korei oraz północnych Chin, a także daleki wschód Rosji (Zatoka Piotra Wielkiego), (Rathbun, 1902).

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Trend liczebności i zasięgu nie jest znany

Potencjalnie inwazyjny gatunek obcy

Gatunek ten jest uważany za inwazyjny, jednak nie z powodu szkodliwego oddziaływania na ekosystemy czy gatunki rodzime, a ze względu na jego ogromny sukces kolonizacyjny (Ashelby i De Grave i in., 2013). Larwy są drapieżne dla Crangon franciscorum, jednak nie na tyle aby mogły mu w jakikolwiek sposób zagrażać.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Ubarwienie krewetek jest zmienne, najpowszechniej występują osobniki w kolorach brązu, jednak ich barwa może wpadać w odcienie granatu, szarości, zieleni, a nawet czerwieni. Pigmentacja rozmieszczona jest nieregularnie w postaci drobnych cętek. Na szczypcach oraz odnóżach tułowiowych odznaczają się żółte opaski. Wzdłuż grzbietu widnieje jasna pręga, jednak nie zawsze jest ona widoczna (Udekem, Faasse i in., 2005). Gatunek ten wyróżnia duża zmienność w obrębie rostrum. Na jego dorsalnej części znajduje się od 9 do 15 ząbków, w tym 2 lub 3 za zatoką oczną. Na wentralnej części znajduje się od 3 do 5 ząbków, między nimi widnieją podwójne szczecinki (setae). Głaszczek żuwaczki zbudowany jest z trzech części. Anteny pierwszej pary zbudowane są z dwóch długich i jednej krótkiej wici. Krótka wić w 1/3 swojej długości jest zrośnięta z długą dolną wicią. Szósty segment tułowia w dolnej części charakteryzuje się gładkim łukiem zakończonym jednym ząbkiem. Nieruchoma część szczypiec (propodus) jest dłuższa od nadgarstka (carpus) (Gonzalez-Ortegón i Cuesta, 2006). Samce i samice różnią się wyglądem. Samice rosną szybciej i są większe od samców, różnica ta może wynosić nawet 30 mm (Omori i Chida, 1988). Płeć odróżnia się u osobników mierzących dopiero 20 mm (Siegfried, 1980). Samice na ogół są również intensywniej ubarwione (Newman, 1963; Udekem, Faasse i in., 2005; Ashelby, De Grave i in., 2013). Samice dorastają do 70 mm, natomiast samce są mniejsze i osiągają 40 mm długości (Omori i Chida, 1988). Tempo wzrostu jest szybkie zwłaszcza w pierwszym roku życia (Siegfried, 1980). W Japonii zbadano długość życia, która wynosi 2 - 3 lata (Omori i Chida, 1988). Krewetka orientalna jest wszystkożerna, jednak jej dieta w głównej mierze składa się ze zwierząt, dlatego uważana jest za gatunek drapieżny. Żywią się one lasonogami, widłonogami, obunogami i innymi skorupiakami, a także larwami ryb i owadów oraz małymi małżami (Sitts, Knight i in., 1979). W zależności od wieku samice noszą od 500 do około 3000 jaj – im większa samica tym więcej jaj (Omori i Chida, 1988). Samice są zdolne do rozmnażania dwa razy w sezonie, który w regionie rodzimym trwa od maja do sierpnia (Siegfried, 1980). Zmiana proporcji okresów światła i ciemności ma wpływ na rozmnażanie (Siegfried, 1980).

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

W ciągu 60 lat P. macrodactylus skolonizował wody Oceanu Spokojnego, Oceanu Atlantyckiego oraz wody europejskie. W 1954 pojawił się na terenie wód Ameryki Północnej (Spivak, Boschi i in., 2006), Newman (1963) przedstawił teorię, w której główny wektor introdukcji stanowią wody balastowe pochodzące z transportu handlowego oraz działań wojennych. W wodach Australii pojawił się w 1967 roku (Williams, Wal EJvan der i in., 1978), następnie w 1992 roku pojawił się w wodach europejskich (rzeka Tamiza w Anglii) (Ashelby, Worsfold i in., 2004). W 2000 roku skolonizował wody Ameryki Południowej (Spivak, Boschi i in., 2006). W 2002 roku wody Morza Czarnego (Micu i Nita, 2009), w 2005 roku krewetkę orientalną zaobserwowano w Morzu Śródziemny (Torres, Dos Santos i in., 2012).

Ogólny opis introdukcji

Pierwsza obserwacja P. macrodactylus miała miejsce w lipcu 2014 roku w ujściu Wisły Śmiałej w Narodowym Centrum Żeglarstwa (Janas i Tutak, 2014). Ze względu na to, że gatunek ten preferuje niższe zasolenie oraz niższą temperaturę, można przewidywać skolonizowanie całego Morza Bałtyckiego.

Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji

Dane na temat sposobu dyspersji po introdukcji do Polski sa niepewne

Literatura

  • Ashelby C.W., De Grave S., Johnson M. 2013. The global invader Palaemon macrodactylus (Decapoda, Palaemonidae): an interrogation of records and a synthesis of data. Crustaceana 86: 594-624. link
  • Ashelby C.W., Worsfold T.M., Fransen C.H.J.M. 2004. First records of the oriental prawn Palaemon macrodactylus (Decapoda: Caridea), an alien species in European waters, with a revised key to British Palaemonidae. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom 84: 1041-1050. link
  • Béguer M,. Bergé J., Martin J., Martinet J., Pauliac G., Girardin M., Boët P. 2011. Presence of Palaemon macrodactylus in a European estuary: evidence for a successful invasion of the Gironde (SW France). Aquatic Invasions 6: 401-418. link
  • González-Ortegón E., Cuesta J.A. 2006. An illustrated key to species of Palaemon and Palaemonetes (Crustacea: Decapoda: Caridea) from European waters, including the alien species Palaemon macrodactylus. Journal of Marine Biology Association United Kingdom 86: 93-102.
  • Janas U., Tutak B. 2014. First record of the oriental shrimp Palaemon macrodactylus MJ Rathbun, 1902 in the Baltic Sea Oceanological and Hydrobiological Studies 43: 431-435. link
  • Micu D., Nita V. 2009. First record of the Asian prawn Palaemon macrodactylus Rathbun, 1902 (Caridea: Palaemonoidea: Palaemonidae) from the Black Sea. Aquatic Invasions 4: 597-604. link
  • Newman W.A. 1963. On the introduction of an edible oriental shrimp (Caridea, Palaemonidae) to San Francisco Bay Crustaceana 5: 119-132.
  • Omori M., Chida Y. 1988. Life history of the caridean shrimp Palaemon macrodactylus with special reference to the difference in reproductive features among ages. Nippon Suisan Gakkaishi 54: 365-375. link
  • Rathbun M.J. 1902. Japanese stalk-eyed Crustaceans. Proceedings of the United States National Museum 26: 23-55.
  • Siegfried C.A. 1980. Seasonal abundance and distribution of Crangon franciscorum and Palaemon macrodactylus (Decapoda, Caridea) in the San Francisco Bay Delta. Biological Bulletin 159: 177-192. link
  • Sitts R.M., Knight A.W. 1979. Predation by the estuarine shrimps Crangon franciscorum Stimpson and Palaemon macrodactylus Rathbun. Biological Bulletin 156: 356-368. link
  • Spich K., Witalis B., Gromisz S., Szymanek L., Woźniczka A. 2024. Non-native shrimps in Polish coastal waters: first re. Oceanologia 66: 66408. link
  • Spivak E.D., Boschi E.E., Martorelli S.R. 2006. Presence of Palaemon macrodactylus Rathbun 1902 (Crustacea: Decapoda: Caridea: Palaemonidae) in Mar Del Plata Harbor, Argentina: first record from southwestern Atlantic waters. Biological Invasions 8: 673-676. link
  • Udekem d'Acoz d' C., Faasse M., Dumoulin E., Blauwe H.D. 2005. Occurrence of the Asian shrimp Palaemon macrodactylus in the southern bight of the North Sea, with a key to the Palaemonidae of north-western Europe (Crustacea: Decapoda: Caridea). Nederlandse Faunistische Mededelingen 22: 95-111. link
  • Williams R.J., Wal E.J., van der Kelly J. 1978. Draft inventory of introduced marine organisms. Australian Marine Science Bulletin Australian Marine Science Bulletin 6: 1-12.

Opracowanie: Beata Tutak, Urszula Janas

Rodzaj organizmu: Skorupiak

Typ: Arthropoda
Klasa/Gromada: Malacostraca
Rząd: Decapoda
Rodzina: Palaemonidae

Synonimy angielskie: Migrant prawn