Eriocheir sinensis Milne-Edwards, 1853 – Krab wełnistoręki – Chinese mitten crab

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg utrzymuje się na stałym poziomie

W latach 70. jego zasięg się zmniejszył. Obecnie prawdopodobnie w dużych skupiskach występuje tylko w Zalewie Szczecińskim i Jeziorze Dąbie.

Inwazyjny gatunek obcy

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz.U. 2022 poz. 2649), krab wełnistoręki jest w inwazyjnym gatunkiem obcym stwarzającym zagrożenie dla Unii i rozprzestrzenionym na szeroką skalę.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Na obszarze Polski osiąga maksymalną długość ciała: 7,9 cm; szerokość karapaksu: do 7,2 cm; maksymalny ciężar: 0,36 kg. Gatunek wszystkożerny – odżywia się wszelką materią organiczną, zarówno roślinną, jak i zwierzęcą, także i martwą.

Zasięg rodzimy

Występuje we wschodnich Chinach.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Powierzchniowe wody płynące; słone i słonawe jeziora i stawy oraz osady w strefie przybrzeżnej zatoki Morza Bałtyckiego

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Po raz pierwszy kraba wełnistoszczypcego w Europie zauważyli w 1912 r. rybacy w rzece Aller - dopływie Wezery (w okolicach Verden, na południe od Bremy). Szybko rozprzestrzenił się w przybrzeżnych słonawych wodach północnego Atlantyku, Morza Północnego i Bałtyckiego. Młode osobniki migrowały masowo setki kilometrów w górę rzek. Pierwsze obserwacje z wód śródlądowych pochodzą z 1926 roku z okolic Hamburga. W latach 20. i 30. XX wieku liczne osobniki znajdowano w rzekach: Ems, Wezera, Elba, Hawela, Ren, w kanałach środkowoniemieckich, oraz w Danii, południowej Finlandii, południowo-wschodniej Szwecji, Czechosłowacji, Holandii, Belgii, północnej Francji i w Anglii oraz w Łabie w okolicach Pragi (ok. 700 km od morza). W 1936 roku złowiono 262 600 kg, a w 1937 roku - 190 400 kg tych krabów. W niektórych miejscach łowiono ponad 100 000 krabów dziennie. Po koniec lat 30. ubiegłego wieku inwazja kraba wełnistorękiego załamała się z nieznanych przyczyn. Lokalne eksplozje populacji obserwowano jeszcze do lat 50., np. wzdłuż wybrzeży Belgii i Holandii. W połowie XX wieku krab ten znaleziony był również w śródziemnomorskiej części Francji. Od lat 90. obserwuje się ponowne zwiększenie liczby krabów wełnistorękich w wodach Holandii, Belgii, Anglii i Niemiec. Obecnie, wzdłuż atlantyckich wybrzeży Europy, krab ten sięga na południu do rzeki Tag (39,5°N) w Portugalii, a na północy do rzeki Dalaeven (60,7°N) w Szwecji, oraz rzeki Tyne (55°N) w Wielkiej Brytanii. W zlewisku Bałtyku sięga on na wschodzie aż do jeziora Ładoga w Rosji, gdzie znaleziono go po raz pierwszy w 2005 roku. Zasiedlił on jednak także wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego, a także Kaspijskiego . Z Morza Czarnego gatunek ten migruje w górę Dunaju aż do okolic Belgradu, gdzie znaleziony był po raz pierwszy w 1995 roku.

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie regionalne. Zasięg obejmuje następujące stanowiska w północno-zachodniej Polsce: Trzebież, pod Stołczynem (Zalew Szczeciński), ujście oraz prawie wszystkie dopływy Odry poniżej Wrocławia, a więc: Nysa Łużycka, Bóbr, Kwisa, Ślęza i Oława; w samej Odrze sięga do Brzegu, dorzecze Noteci pod Drawskiem, Warta pod Obornikami, wieś Przytoczninica (dorzecze Warty między Skwierzyną a Międzyrzeczem), Wisła pod Włocławkiem, dolna Wisła w okolicach Świbna, Martwa Wisła w miejscowości Przegaliny i Sobieszewo, Iłga (dopływ Drwęcy),okolice Rugii, Zatoka Pomorska, Zatoka Pucka, Hel, ujście Wisły, jezioro Wydminy pod Giżyckiem. Południowo-zachodnia granica zasięgu w Polsce przebiega przebiega na linii Brzeg - Włocławek - Wydminy pod Giżyckiem i obejmuje dorzecza Odry, Warty i Wisły.

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

w roku 1928

Sposoby transportu

• Przypadkowe zawleczenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

• Przypadkowo zawleczony w wodach balastowych

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

• Przypadkowe zawleczenie na/w środkach transportu (pasażer na gapę)

Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji

Gatunek rozprzestrzenia się samodzielnie, bez udziału człowieka Młode, jednoroczne osobniki masowo wędrują w górę do dorzeczy, skąd po upływie 4-5 lat powracają z prądem. Młode osobniki wędrują z szybkością 1-3 km/dzień, a dorosłe osobniki mogą przemierzać dziennie nawet około 10 km. Dorosłe kraby można spotkać nawet do 800 m od brzegu i na głębokości do 28 m - stąd możliwość wędrowania ich do jezior.

Literatura

• Chrzanowski Z. (red.) 1976. Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce Wiedza Powszechna, Warszawa
• Czerniejewski P., Filipiak J. 2001. Krab wełnistoszczypcy Eriocheir Sinensis (Milne-Edwards 1853) z Zalewu Szczecińskiego Komunikaty Rybackie 60: 28-32. Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
• Czerniejewski P., Filipiak J. 2002. Krab wełnistoszczypcy - Eriocheir sinensis H. Milne Edwards, 1854 - ekspansywny azjatycki skorupiak Przegląd Zoologiczny XLVI: 143-150.
• Grabda E. 1973. Krab wełnistoszczypcy, Eriocheir sinensis Milne-Edwards, 1853 w Polsce Przegląd Zoologiczny 17: 46-49. PWN, Wrocław
• Monika Normant, Jakub Korthals, Anna Szaniawska 2007. Epibiota associated with setae on Chinese mitten crab claws Eriocheir sinensis H. Milne-Edwards, 1853): a first record. Oceanologia 137–143. Institute of Oceanology link
• Normant M., Wiszniewska A., Szaniawska A. 2000. The Chinese mitten crab Eriocheir sinensis (Decapoda: Grapsidae) from Polish waters Oceanologia 42: 375-383. link
• Przemysław Czerniejewski, Wawrzyniec Wawrzyniak 2006. Body weight, condition, and carapace width and length in the Chinese mitten crab (Eriocheir sinensis H. Milne-Edwards, 1853) collected from the Szczecin Lagoon (NWPoland) in spring and autumn 2001. Oceanologia 48: 275–285. Institute of oceanology link
• Przemysław Czerniejewski, Wawrzyniec Wawrzyniak, Wiesław Pasewicz, Anna Bełdowska 2007. A comparative analysis of two allochthonous populations of the Chinese mitten crab (Eriocheir sinensis H. Milne-Edwards, 1853) from the Szczecin Lagoon (NW Poland) and San Francisco Bay (USwest coast). Oceanologia 49: 353–367. Institute of Oceanology link

Rodzaj organizmu: Skorupiak

Typ: Arthropoda
Klasa/Gromada: Malacostraca
Rząd: Decapoda
Rodzina: Grapsidae

Synonimy łacińskie: Eriocheir japonicus de Haan; Eriocheir leptognathus Rathbum; Eriocheir rectus Stipmson

Synonimy polskie: Krab wełnistoszczypcy

Synonimy angielskie: Chinese crab; Chinese river crab; Shanghai crab