| |
| |
|
Euplagia quadripunctaria (Poda, 1761) | ||
| Rodzina | Arctiidae Niedźwiedziówkowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Lokalny i rzadki gatunek terenów półotwartych, spotykany głownie w południowej części kraju. Niektóre stanowiska w Polsce prawdopodobnie zanikły. Objęty ochroną gatunkową, wymaga bardziej ochrony siedliskowej. | |
| Rozmieszczenie | Środkowa i południowa Europa, centralna Rosja, Azja Mniejsza aż po Bliski Wschód. W Polsce spotykany w górach i lokalnie na Pogórzu Karpackim, jednak wszędzie pojedynczo (Batkowski, Palik, Szpor 1972, Bielewicz 1973, Błeszyński 1965, Buszko, Mikkola, Nowacki 2000). Niedawno potwierdzone zostało jego występowanie w Pieninach (Wojtusiak J. - inf. ustna). Na początku XX w. wykazany z Kielc (jedna samica) (Romaniszyn, Schille 1929) Górnego Śląska (Racibórz) i Zgorzelca (Wolf 1928). Podany również z województwa zachodniopomorskiego (Buszko, Nowacki (ed.) 2000b). Dane te jednak nigdy później nie zostały potwierdzone. Prawdopodobnie gatunek wymarł na tych stanowiskach. | |
| Biotop/Siedlisko | Zarośla na stokach górskich, doliny strumieni, skaliste wąwozy. | |
| Biologia | Gąsienice żerują jesienią na różnych roślinach zielnych, np. jasnocie Lamium sp. i pokrzywie Urtica spp. Po przezimowaniu żerują na leszczynie pospolitej Corylus avellana, malinie właściwej Rubus idaeus, wiciokrzewie Lonicera spp., wierzbówce Chamaenerion spp., żarnowcu miotlastym Sarothamnus scoparius i innych roślinach. Motyl pojawia się od połowy lipca do końca sierpnia. Zimuje gąsienica. Motyle aktywne głównie w ciągu dnia, spotykane na kwiatach, gdzie odżywiają się ich nektarem. Sporadycznie łowione do światła. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Nieoszacowana. W odpowiednich biotopach spotykany niejednokrotnie w większej liczbie osobników. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Zmiana sposobu gospodarowania na obszarach będących biotopami motyla wpływa niekorzystnie na stan jego populacji. Zanik zaś ekstensywnej gospodarki rolnej doprowadza do zarastania wielu półotwartych terenów będących środowiskiem życia roślin żywicielskich omawianego gatunku. | |
| Prognoza zmian populacji | Gatunek występuje na nielicznych, izolowanych stanowiskach na terenach podgórskich (prawdopodobnie głównie w Karpatach), jednak bardzo lokalne występowanie utrudnia jego wykrycie. Nie ma bezpośrednich dowodów na wymieranie tego gatunku w Polsce, jednak coraz powszechniejsze niszczenie jego siedlisk nakazuje liczyć się ze spadkiem liczebności i kurczeniem się areału tego motyla. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Ostatnio potwierdzone stanowisko znajduje się na terenie Pienińskiego Parku Narodowego i tam jego występowanie wydaje się niezagrożone. Podawany również z Tatrzańskiego i Bieszczadzkiego Parku Narodowego, gdzie prawdopodobnie występuje również współcześnie. Podlega ochronie gatunkowej. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Ochrona tego motyla powinna być ukierunkowana przede wszystkim na zachowanie odpowiednich biotopów, przeciwdziałanie ich zarastaniu i antropogenicznemu przekształcaniu. Poza parkami narodowymi powinna być realizowana także w formie rezerwatów przyrody i użytków ekologicznych, dopuszczających działania ochronne kreatywne. | |
| Summary | It is a rare species of semi-open habitats; in Poland noted locally, currently only in the Carpathians. Its former localities - on Wolin Island and in the vicinity of Kielce, Zgorzelec and Racibórz - have not been confirmed . In suitable biotopes, such as shrub communities on mountain slopes, valley streams, ravines, it is more numerous than elsewhere. In view of the destruction of its habitats one may expect a decrease in the numbers of Callimorpha quadripunctaria and its withdrawal from some localities in the near future. Recommended is conservation of its biotopes and limitation of anthropopressure in places of its occurrence. Protected by law. | |
| Źródła informacji | Batkowski S., Palik E., Szpor R. 1972. Motyle większe Tatr Polskich. Pol. Pismo entomol. 42, 3: 637-688.  Bielewicz M. 1973. Motyle większe (Macrolepidoptera) Bieszczadów Zachodnich i Pogórza Przemyskiego. Roczn. Muz. Górnośl. w Bytomiu, Przyroda 7: 1-170. Błeszyński S. 1965. Geometridae, podrodzina Hydriomeninae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Warszawa, 27, 46b: 1-305. Buszko J., Mikkola K., Nowacki J. 2000. Motyle (Lepidoptera) Tatr Polskich. Część I. Wstęp, przegląd gatunków, geneza fauny. Wiad. entomol. 19 (supl.): 1-44. Buszko J., Nowacki J. (ed.) 2000b. The Lepidoptera of Poland. A Distributional Checklist. Pol. Entomol. Monographs 1, 178 pp. Romaniszyn J., Schille F. 1929. Fauna motyli Polski. I. Prace monogr. Kom. Fizjogr. 6: 1-552. Wolf P. 1928. Die Großschmetterlinge Schlesiens. Teil 2. Auf Veranlassung des Vereins für schlesische Insektenkunde zu Breslau. Karl Vater, Breslau: 333 ss. | |
| Autor | Łukasz Przybyłowicz | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
