| |
| |
|
Nemobius sylvestris (Bosc d'Antic, 1792) | ||
| Rodzina | Gryllidae | |
| Rząd | Orthoptera Prostoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek południowo- i zachodnioeuropejski; w Polsce osiąga północno-wschodnią granicę areału i jest skrajnie rzadki. Przedstawiciel reliktowej i coraz skromniej w Europie reprezentowanej rodziny Gryllidae. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Zachodnia, południowa i częściowo środkowa Europa (między innymi Czechy), w Polsce na północno-wschodniej granicy zasięgu. Znany jest także z Afryki Północnej, Azorów i Wysp Kanaryjskich. W XIX wieku był podany ogólnikowo z Górnego Śląska (Kelch 1852), prawdopodobnie z okolic Raciborza. Doniesienia o tym gatunku z Wielkopolski i Pomorza były błędne. Współcześnie jedynym znanym i udokumentowanym stanowiskiem jest Łęknica nad Nysą Łużycką (Liana 1975, 1982). Ponieważ omawiany gatunek jest dość pospolity w Średniogórzu Czeskim, blisko naszej granicy, nie można wykluczyć istnienia jego innych, izolowanych stanowisk w południowej Polsce, zwłaszcza w części zachodniej. | |
| Biotop/Siedlisko | Zajmuje ekotonowe siedliska w lasach liściastych (polany, obrzeża lasów dębowych), zarośla kserotermiczne, murawy naskalne; w Anglii występuje między innymi na wybrzeżach klifowych (Marshall, Haes 1988). Stanowisko krajowe znajduje się na skraju półnaturalnego parku w mieście. | |
| Biologia | Rozwój osobniczy jest stosunkowo długi, trwa dwa lata. Rozwój larwalny składa się z ośmiu stadiów, z których pięć lub sześć odbywa się w pierwszym roku po wylęgu. Zimują larwy, które na wiosnę kontynuują rozwój, stadium dorosłe pojawia się w czerwcu lub lipcu. Znaczna część populacji zimuje po raz drugi jako imagines. Świerszcz ten odżywia się przegrzybiałym detrytusem (Harz 1957, Marshall, Haes 1988). "Śpiewają" tylko samce, zarówno w ciągu dnia, jak i w ciepłe noce. Głos delikatny, dla człowieka słyszalny z niewielkiej odległości. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Według dotychczasowej wiedzy na populację krajową składa się tylko jedno stanowisko o powierzchni nie przekraczającej 10 km2 (być może w rzeczywistości znacznie mniejszej); jest ono zasiedlone przez co najwyżej kilkaset do tysiąca osobników. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Zagrożenie gatunku wynika ze skrajnie ograniczonych rozmiarów populacji w Polsce i jej odizolowania. W krajach europejskich objętych zwartym zasięgiem, także w Anglii, gdzie został wykazany z niewielu stanowisk, nie jest sygnalizowane jego zagrożenie (Marshall, Haes 1988). Stan populacji krajowej i jej trwałość zależy między innymi od sposobu utrzymywania parku. Zagrożeniem może być zbyt dokładne usuwanie martwych liści i posuszu, zbyt intensywna pielęgnacja trawników itp. | |
| Prognoza zmian populacji | Populacja złożona z kilku drobnych subpopulacji zajmuje prześwietlone miejsca w głębi parku oraz skraj parku graniczącego z polami. Przy zachowaniu obecnych warunków może utrzymać się co najmniej przez kilkanaście do kilkudziesięciu lat. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Miejsce, w którym występuje w Polsce Nemobius sylvestris, jest parkiem objętym ochroną jako obiekt zabytkowy. Nie podlega ochronie gatunkowej. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Wskazana jest dalsza ochrona stanowiska w Łęknicy, celowe są też poszukiwania ewentualnych nowych stanowisk i zapewnienie im trwałości. Na rozważenie zasługuje kontrolowana introdukcja gatunku na wybrane stanowiska. | |
| Summary | It is one of the rarest native representatives of Orthoptera, reaching in Poland the north-eastern border of its geographical distribution. It has so far been known from one locality in a semi-natural park in Łęknica on the Nysa Łużycka River (Lower Silesia). It is potentially threatened because its small isolated population is situated on the margin of its range. Conservation of this species in Poland needs the maintenance of the park in Łęknica in the present state. It seems that careful introduction of this insect into wisely selected localities may bring positive results. | |
| Źródła informacji | Harz K. 1957. Die Geradflügler Mitteleuropas. Jena, XX, 494 ss.  Kelch A. 1852. Orthoptera Oliv. (et omn. Auct.) Oberschlesiens. Zu der öffentlichen Prüfung aller Klassen des Königlichen Gymnasiums zu Ratibor und der Entlassung der Abiturienten den 5. und 6. April ladet ergebenst ein das Lehrer-Collegium. Ratibor, 1-3. Liana A. 1975. Świerszcze (Orthoptera, Grylloidea) Polski. Fragm. faun. 20: 179-210. Liana A. 1982. Badania nad prostoskrzydłymi (Orthoptera) siedlisk kserotermicznych Dolnego Śląska. Fragm. faun. 27: 21-38. Marshall J.A., Haes E.C.M. 1988. Grasshoppers and allied insects. Colchester, 252 pp. | |
| Autor | Anna Liana | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
