| |
| |
|
Lopinga achine (Scopoli, 1763) | ||
| Rodzina | Nymphalidae Rusałkowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek spotykany w Polsce bardzo lokalnie, związany z cienistymi lasami liściastymi i mieszanymi o charakterze naturalnym. Wymierający. Prawnie chroniony. | |
| Rozmieszczenie | Zasięg gatunku rozciąga się od Francji po wschodnie krańce Palearktyki (Buszko 1993). W Europie obecny przeważnie w strefie umiarkowanej. Nie występuje na dalekiej północy i w basenie Morza Śródziemnego (Kudrna 2002). W Polsce dawniej rozpowszechniony na całym niżu (Romaniszyn, Schille 1929, Speiser 1903, Urbahn, Urbahn 1939, Wolf 1928), obecnie znany jedynie z izolowanych stanowisk na Pojezierzu Mazurskim, Pogórzu Przemyskim i Podbeskidziu, w Lasach Pszczyńskich oraz w okolicach Prudnika. Większy obszar występowania znajduje się w Puszczy Białowieskiej (Buszko 1997b) i Kotlinie Sandomierskiej (Kata K. - mat. niepubl.). | |
| Biotop/Siedlisko | Lasy liściaste i mieszane, zwłaszcza grądy i buczyny. Często spotykany przy drogach leśnych i niewielkich prześwitach w drzewostanie. | |
| Biologia | Rośliny pokarmowe gąsienic w Polsce nie są znane. Dane z piśmiennictwa (Ebert (ed.) 1991b) wymieniają rozmaite gatunki turzyc i traw, przeważnie turzycę pagórkową Carex montana i kłosownicę leśną Brachypodium sylvaticum. Zimuje młoda gąsienica i kończy żerowanie w końcu maja. Pojaw motyla trwa od połowy czerwca do połowy lipca. Motyle preferują miejsca cieniste, dlatego spotyka się je tylko w lasach; nie wylatują nawet na pobliskie łąki. Motyle nie przylatują do kwiatów, a jedynie pobierają płyny z wilgotnej gleby i odchodów zwierząt. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Trudna do oszacowania. Na pojedynczych stanowiskach obserwowano kilkanaście do kilkudziesięciu osobników w ciągu dnia. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Zagrożeniem dla gatunku jest prowadzenie gospodarki leśnej preferującej drzewa iglaste i stosującej zręby wielkoobszarowe. Wymieranie przyśpiesza także rozdrobnienie obszarów występowania i izolacja lokalnych populacji. | |
| Prognoza zmian populacji | Należy spodziewać się dalszej redukcji areału występowania osadnika wielkookiego w Polsce, zwłaszcza tam, gdzie populacje są niewielkie. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek jest w Polsce objęty ochroną gatunkową. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Jedynym sposobem ochrony gatunku wydaje się obecnie utrzymanie w niezmienionym stanie jego podstawowych siedlisk. Wskazane jest tworzenie w tym celu rezerwatów leśnych. | |
| Summary | The species occurs locally in Poland; it is only commoner in the north-eastern and southern parts of the country. The largest continuous areas of its occurrence are in the Białowieża Forest and in the Sandomierz Basin. It lives in shadowed deciduous and mixed forests of natural character. The butterfly appears in June and July. The species is threatened by forest management in deciduous forests. The only effective conservation measure is maintenance of breeding habitat. It is protected by law in Poland. | |
| Źródła informacji | Buszko J. 1993. Atlas motyli Polski. I. Motyle dzienne (Rhopalocera). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 ss.  Buszko J. 1997b. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea) 1986-1995. Oficyna Wydawn. Turpress, Toruń, 170 ss. Ebert G. (ed.) 1991b. Die Schmetterlinge Baden Württembergs, Band 2, Tagfalter II. E. Ulmer, Stuttgart, 535 ss. Kudrna O. 2002. The distribution Atlas of European Butterflies. Oedippus 20, 343 pp. Romaniszyn J., Schille F. 1929. Fauna motyli Polski. I. Prace monogr. Kom. Fizjogr. 6: 1-552. Speiser P. 1903. Die Schmetterlingsfauna der Provinzen Ost- und Westpreussen. Beitr. Naturk. Preuss., Königsberg 9: 1-148. Urbahn E., Urbahn H. 1939. Die Schmetterlinge Pommerns mit einem vergleichenden Überblick über den Ostseeraum. Stt. Ent. Ztg., Stettin, 100: 185-826. Wolf P. 1928. Die Großschmetterlinge Schlesiens. Teil 2. Auf Veranlassung des Vereins für schlesische Insektenkunde zu Breslau. Karl Vater, Breslau: 333 ss. | |
| Autor | Jarosław Buszko | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
