| |
| |
|
Bittacus italicus (O.F. Müller, 1766) | ||
| Rodzina | Bittacidae | |
| Rząd | Mecoptera Wojsiłki | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Występuje głównie w południowej Europie, w większości areału, rzadki i nielicznie łowiony. W Polsce wykryty pół wieku temu na jednym stanowisku w Beskidach nad Dunajcem. Dotąd nie potwierdzony. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Występuje w Europie Południowej i Środkowej; prawdopodobnie przez północne Czechy i południe naszego kraju przebiega północna granica występowania tego gatunku (Érmolenko 1994). Z Polski znany jest tylko jeden okaz złowiony w 1953 roku przez Strojnego w okolicach Zbylitowskiej Góry nad Dunajcem (Dobosz, Hadaś 1999, Strojny 1955). Z terenu północnych Moraw, na podstawie stosunkowo nowych danych, wykazywany jest drugi gatunek z tego samego rodzaju - Bittacus hageni Brauer, 1860 (Ševčik, Hudeček 1994). Istnieje duże prawdopodobieństwo odnalezienia tego gatunku również w Polsce. Jest on bardzo podobny do B. italicus, cechy różniące występują w użyłkowaniu skrzydeł i budowie aparatu kopulacyjnego samców (Dobosz, Hadaś 1999). | |
| Biotop/Siedlisko | Występuje w siedliskach ekotonowych - na skrajach lasów liściastych graniczących z łąkami, w zaroślach przydrożnych, przycmentarnych ugorach, miedzach śródpolnych, nasypach, zrębach czy okopach (Dziędzielewicz 1891). | |
| Biologia | Słabo poznana. Jaja w niewielkiej liczbie składane są płytko do ziemi między rośliny, gdzie zimują. Larwy wylęgają się wiosną następnego roku. Żerują na powierzchni ziemi wśród roślin zielnych. Gąsienicokształtne larwy są wszystkożerne - zjadają zarówno żywe jak i martwe części roślin i zwierząt, głównie owadów. Dorosłe owady pojawiają się od lipca do września. Odżywiają się drobnymi owadami łowionymi w locie. Na ofiary oczekują, często przez długi czas w bezruchu, w charakterystycznej pozie, wisząc zaczepione przednimi odnóżami na cienkich gałązkach. Przelatujące drobne owady chwytają przy pomocy środkowych i tylnych odnóży. Tak spoczywające osobniki łatwo pomylić z często występującymi w tym samym środowisku muchówkami z rodziny Tipulidae. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Gatunek stwierdzony w Polsce pół wieku temu na jednym stanowisku w Beskidach na podstawie nielicznie łowionych okazów. Prawdopodobnie istniejąca tu populacja jest niewielka, ledwie wykrywalna. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Ze względu na zajmowany biotop można tylko przypuszczać, że zagrożeniem dla tego gatunku jest stosowanie w rolnictwie chemicznych środków ochrony roślin, jak również regulacja rzek, likwidowanie naturalnych teras zalewowych, porządkowanie poboczy dróg (wycinanie krzewów i regularne koszenie roślinności zielnej), wypalanie ugorów, nasypów, likwidacja bogatych w krzewy i roślinność zielną miedz śródpolnych. | |
| Prognoza zmian populacji | Szczupłość danych nie pozwala na prognozowanie możliwości utrzymania się gatunku w Polsce. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek w Polsce niechroniony. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Jedyną skuteczną formą ochrony tego gatunku jest zachowanie bioróżnorodności siedlisk oraz renaturalizacja koryt rzecznych. Należy chronić środowiska, w których gatunek ten potencjalnie może występować (miedze, przydrożne zakrzaczenia i ziołorośla itp.). | |
| Summary | It is a south-Central European species, known in Poland from one locality discovered in the mid of the 20th century in the Beskid Mountains on the Dunajec River; since then not recorded in the country; however, an extremely small population may exist at its former locality. Conservation efforts should concentrate on the maintenance of natural river beds, with flood terraces and mosaic vegetation. Not protected by law. | |
| Źródła informacji | Dobosz R., Hadaś T. 1999. Bittacus italicus (O.F. Müller, 1766) (Mecoptera: Bittacidae) w Polsce i na Ukrainie. Wiad. entomol. 17, 3-4: 145-150.  Dziędzielewicz J. 1891. Przegląd fauny krajowej owadów siatkoskrzydłych (Neuroptera, Pseudoneuroptera). Spraw. Kom. Fizyogr. 26: 26-151. Érmolenko V.M. 1994. Bitak italijs'kij. In: Červona kniga Ukrainii. M.M. Ščerbak (ed.). Tvarinnij svit. Ukrains'ka enciklopedija, Kiiv, 108 pp. Ševčik J., Hudeček J. 1994. Srpice (Insecta: Mecoptera) Slezska a severní Moravy - současny stav znalostí a přehled zjištěnych druhů. Čas. slezsk. Mus. Opavě, Ser. A, 43: 253-261. Strojny W. 1955. Nowy dla Polski gatunek wojsiłki Bittacus italicus Müll. (tipularius F.) Panorpare, Bittacidae. Wszechświat 1955 (2): 75. | |
| Autor | Roland Dobosz | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
