| |
| |
|
Hyphoraia aulica (Linnaeus, 1758) | ||
| Rodzina | Arctiidae Niedźwiedziówkowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Lokalnie i rzadko spotykany gatunek eurosyberyjski. Zasiedla nietrwałe siedliska trawiaste i wrzosowiska. W Polsce znany z kilku stanowisk, w części niepotwierdzonych. Nie objęty ochroną gatunkową. | |
| Rozmieszczenie | Środkowa i częściowo zachodnia Europa (Dania, Belgia, wschodnia Francja) aż po Koreę. W Polsce spotykany lokalnie na terenie całego kraju, chociaż stanowiska, potwierdzone w ciągu ostatnich 40 lat, położone są głównie w południowej części kraju (Buszko, Nowacki (ed.) 2000b). Ostatnio odnotowany w Puszczy Białowieskiej i na jej obrzeżach (Buszko i in. 1996b) a także w Dolinie Środkowej Odry (Malkiewicz, Marzec 1999). | |
| Biotop/Siedlisko | Kserotermiczne murawy, ugory, wrzosowiska. | |
| Biologia | Gąsienica żeruje na różnych roślinach zielnych, najczęściej babce Plantago spp., brodawniku Leontodon spp., przytulii Galium spp. i pokrzywie zwyczajnej Urtica dioica. Motyl pojawia się od końca maja do końca czerwca (Buszko 1997a). Podobnie jak u innych niedźwiedziówek, zimuje gąsienica. Dorosłe gąsienice po przezimowaniu są często masowo atakowane przez pasożytniczy gatunek grzyba Empusa aulica (Ebert (ed.) 1997). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Brak dokładnych danych; z reguły na poszczególnych stanowiskach odławiane były pojedyncze lub nieliczne osobniki. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Jedną z biologicznych przyczyn osłabiających niezbyt liczną i rozproszoną populację jest grzyb Empusa aulica, powodujący niejednokrotnie śmierć znacznej liczby gąsienic. Czynniki wpływające na gwałtowny rozwój tego pasożyta nie są dotychczas znane. Występowanie i rozwój gatunku są ograniczane pośrednio przez zanikanie dogodnych środowisk, wywołane naturalną sukcesją, jak też antropopresją (nawożenie mineralne, emisje przemysłowe, przekształcanie w tereny rekreacyjne). Jedną z poważniejszych przyczyn zaniku motyla na wielu stanowiskach jest powtarzające się rokrocznie jesienne i wiosenne wypalanie traw. Niekorzystny wpływ ma również zalesianie nieużytków, śródleśnych polan, wrzosowisk i innych zbiorowisk trawiastych. | |
| Prognoza zmian populacji | Aktualnie brak jest danych pozwalających na prognozowanie zmian w polskiej populacji. Nie można jednoznacznie stwierdzić czy gatunek ten wymiera na terenie naszego kraju. Z drugiej strony powszechne niszczenie i przekształcanie jego siedlisk każe oczekiwać spadku liczebności. O tendencjach takich może świadczyć przynajmniej część stanowisk, głównie z północnej Polski, ostatnio nie potwierdzonych. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej. Również oba ostatnio potwierdzone stanowiska nie są chronione, leżą poza terenami rezerwatowymi. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Działania mające na celu ochronę tego gatunku w Polsce powinny być skoncentrowane na zachowaniu jego siedlisk i miejsc występowania. Konkretne stanowiska powinny być monitorowane i objęte ochroną rezerwatową bądź w formie użytków ekologicznych. Powinno się utrzymywać je we względnie niezmienionym stanie, a wszelkie niekorzystne zmiany na bieżąco eliminować. | |
| Summary | It is a rare species, occurring locally in xerothermic grasslands, fallow land and heaths. During the last 40 years its occurrence has been confirmed at a few localities in southern Poland; recently found also in the Białowieża Primeval Forest. Usually single individuals are caught. It is threatened due to overgrowing of xerothermic habitats and succession of forest communities. Anthropogenic factors (fertilization, industrial emissions, transformation of its habitat for recreation purposes) also contribute to Hyphoraia aulica decline. One of the more important causes of its withdrawal from many localities is burning of grass, repeated each year, and afforestation of xerothermic habitats and heaths. Conservation measures should concentrate on the maintenance of suitable biotopes in the places of H. aulica occurrence. Not protected by law. | |
| Źródła informacji | Buszko J. 1997a. Atlas motyli Polski. Część II. Prządki, zawisaki, niedźwiedziówki (Lasiocampidae, Endromididae, Lemoniidae, Saturniidae, Sphingidae, Notodontidae, Thaumetopoeidae, Lymantriidae, Arctiidae). Grupa IMAGE, Warszawa. 262 ss.  Buszko J., Kokot A., Palik A., Śliwiński Z. 1996b. Motyle większe (Macrolepidoptera) Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. przyr 15, 4: 3-46. 1996b. Motyle większe (Macrolepidoptera) Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. przyr. 15, 4: 3-46. Buszko J., Nowacki J. (ed.) 2000b. The Lepidoptera of Poland. A Distributional Checklist. Pol. Entomol. Monographs 1, 178 pp. Ebert G. (ed.) 1997. Die Schmetterlinge Baden-Württembergs. Band 5: Nachtfalter III. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart; 575 ss. Malkiewicz A., Marzec M. 1999. Ciekawe gatunki motyli (Lepidoptera) z Obniżenia Ścinawskiego (Dolina Odry). Wiad. entomol. 18 (1): 60. | |
| Autor | Łukasz Przybyłowicz | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
