| |
| |
|
Apamea platinea (Treitschke, 1825) | ||
| Rodzina | Noctuidae Sówkowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Bardzo rzadki, kserotermofilny gatunek motyla, występujący w południowej Polsce na izolowanych stanowiskach. Nie objęty ochroną gatunkową. | |
| Rozmieszczenie | Gatunek występujący lokalnie w południowej i środkowej Europie, Azji Mniejszej, aż po środkową Azję. W Europie rozprzestrzeniony od Hiszpanii przez południową Francję, Włochy, Szwajcarię, Austrię, Półwysep Bałkański po Ukrainę i południową Rosję. Północna granica zasięgu przebiega przez południowe Niemcy, południową Polskę i środkową Ukrainę (Nowacki 1998, Nowacki, Fibiger 1996, Rakosy 1996). W Polsce po raz pierwszy stwierdzony po 1950 roku w Pieninach (Błeszyński, Razowski, Żukowski 1965) oraz w Ojcowie (Razowski, Palik 1969). Po roku 1975 potwierdzony jedynie w Pieninach (Nowacki J. - mat. niepubl.). | |
| Biotop/Siedlisko | A. platinea jest gatunkiem kserotermofilnym występującym w górach w środowiskach ciepłych muraw naskalnych. Najczęściej zamieszkuje otwarte, silnie nasłonecznione ekosystemy, zlokalizowane na południowych stokach wzniesień o podłożu wapiennym. W Polsce środowiska takie występują głównie w Pieninach oraz pojedynczo na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (Nowacki 1998). | |
| Biologia | Słabo poznana. Omawiany gatunek rozwija jedno pokolenie rocznie. Motyle, charakteryzujące się aktywnością nocną, pojawiają się od początku czerwca i kontynuują lot do końca lipca. Gąsienice żerują od sierpnia do maja, z przerwą na diapauzę zimową, na korzeniach traw (Nowacki 1998). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Gatunek występuje w Polsce w dwóch niewielkich, izolowanych i znacznie oddalonych populacjach. Liczebność tych populacji jest trudna do oszacowania. Biorąc jednak pod uwagę powolne, niekorzystne zmiany zachodzące w ekosystemach typowych dla A. platinea, polegające na zarastaniu naskalnych muraw kserotermicznych, należy przypuszczać, że liczebność populacji omawianego gatunku sukcesywnie zmniejsza się. Dowodem na to może być brak potwierdzenia występowania gatunku na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Głównym zagrożeniem dla omawianego gatunku jest degradacja właściwych dla jego rozwoju środowisk. Szczególnie niebezpieczne jest sukcesywne zarastanie naskalnych muraw kserotermicznych. Z daleko posuniętą sukcesją terenów zasiedlonych przez A. platinea spotykamy się w Ojcowskim Parku Narodowym, gdzie około drugiej połowy XX wieku, w związku z zarastaniem zboczy, nastąpiło ocienienie większości naskalnych muraw kserotermicznych. Istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia podobnych procesów sukcesyjnych na terenie Pienin, zwłaszcza po uruchomieniu zbiornika wodnego u podnóża Pienin. | |
| Prognoza zmian populacji | Należy przypuszczać, że następował będzie stały powolny spadek liczebności A. platinea, jako efektu opisanych wyżej zmian środowiskowych. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie objęty ochroną prawną. Stanowiska występowania gatunku znajdują się na terenach chronionych (Pieniński PN, Ojcowski PN). | |
| Proponowane sposoby ochrony | Podstawową, skuteczną formą ochrony A. platinea będzie utrzymanie w stanie niezmienionym naturalnych środowisk jego rozwoju. W ramach czynnej ochrony należy zadbać, aby ekosystemy ciepłych muraw naskalnych, zarówno w Ojcowskim Parku Narodowym, jak i w Pieninach, nie zarastały lasem. | |
| Summary | Apamea platinea is a stenotopic species, connected with thermophilous rock grasslands on limestone substratum. In Poland the species is only known from Ojców and the Pieniny Mountains. However, recent investigations have not confirmed the occurrence of A. platinea in the Ojców National Park. The species is primarily threatened by changes in its habitats due to natural succession. It is recommended that active protective measures should be applied in the areas of A. platinea occurrence, to prevent the overgrowing of xerothermic grasslands by trees. | |
| Źródła informacji | Błeszyński S., Razowski J., Żukowski R. 1965. Fauna motyli Pienin. Acta. zool. cracov. 10, 5: 375-493.  Nowacki J. 1998. The noctuids (Lepidoptera, Noctuidae) of Central Europe. Coronet Books, Bratislava, 51 pp., 24 colour pl., 41 black-white pl. Nowacki J., Fibiger M. 1996. Noctuidae. In: The Lepidoptera of Europe. A distributional checklist. O. Karsholt, J. Razowski (eds.). ApolloBooks, Stenstrup, Kobenhavn: 251-293. Rakosy L. 1996. Die Noctuiden Rumaniens. Linz, 648 ss. Razowski J., Palik E. 1969. Fauna motyli okolic Krakowa. Acta zool. cracov. 14: 217-310. | |
| Autor | Janusz Nowacki | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
