| |
| |
|
Criorhina pachymera Egger, 1858 | ||
| Rodzina | Syrphidae Bzygowate | |
| Rząd | Diptera Muchówki | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Bardzo rzadki i lokalny gatunek europejski. Saprofag preferujący stare dąbrowy i lasy mieszane. W Polsce na kilku stanowiskach znany z pojedynczych osobników, tylko w rezerwacie przyrody k. Spały liczniejszy niż gdzie indziej. Nie podlega ochronie gatunkowej. | |
| Rozmieszczenie | Występuje w zachodniej części środkowej i południowej Europy. Znany z Holandii, Belgii, Niemiec, Francji i Hiszpanii przez Austrię, Jugosławię i Czechy po Słowację i Rumunię. W Polsce stwierdzony dotychczas na czterech stanowiskach. Trzy z nich znajdują się w zachodniej Polsce, w okolicy Szczecina (1909) (Karl 1935), Zielonki k. Poznania (1988) (Banaszak 1988) oraz Wrocławia (1982) (Soszyński B. - mat. niepubl.). Niedawno wykryto bardzo interesujące stanowisko w rezerwacie "Konewka" k. Tomaszowa Maz., w Spalskim Parku Krajobrazowym. Stanowisko to stanowi jednocześnie północno-wschodnią granicę zasięgu tego gatunku w Europie. | |
| Biotop/Siedlisko | Typowy gatunek leśny występujący w starych dąbrowach i drzewostanach lasów mieszanych. Larwy odżywiają się martwym drewnem. Warunkiem egzystencji C. pachymera jest obecność w dnie lasu odpowiedniej ilości leżących i stojących próchniejących drzew. | |
| Biologia | Słabo rozpoznana z uwagi na nadzwyczajną rzadkość gatunku na terenie całego jego zasięgu. Larwy odbywają rozwój w próchniejącym drewnie. Cykl rozwojowy trwa prawdopodobnie 4-5 lat, formy doskonałe spotykane są od połowy maja do końca czerwca. Muchówki te w ciepłe i słoneczne dni siadają na całkowicie lub częściowo spróchniałych pniach, zwłaszcza starych dębów, oraz odwiedzają kwiaty różnych krzewów, głównie głogów Crataegus spp., gdzie odżywiają się nektarem i pyłkiem. Tamże odbywają loty godowe (Röder 1990). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Trudna do oszacowania, niemal zawsze spotykany sporadycznie i pojedynczo. Jedynie stanowisko w rezerwacie przyrody "Konewka" koło Spały wydaje się być wyjątkowe: od 1986 roku do chwili obecnej obserwowano tam setki osobników tego gatunku na kwiatach głogu w zbiorowisku świetlistej dąbrowy (Soszyński B. - mat. niepubl.). Przez wiele lat na kwitnącym głogu wykazywano tam do 100 osobników. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Największym zagrożeniem dla C. pachymera jest współczesna gospodarka leśna, która przyczynia się do usuwania z lasu starych i obumierających, jeszcze stojących lub już leżących spróchniałych drzew. Obecność starych i spróchniałych drzew jest warunkiem rozwoju tej muchówki. | |
| Prognoza zmian populacji | Z uwagi na zajmowane przez C. pachymera mikrośrodowiska (spróchniałe pnie drzew), które w procesach hodowli lasu są eliminowane, gatunek ten prawdopodobnie wyginie na terenie Polski, w trudnym do przewidzenia czasie. Największe szanse utrzymania się ma ta muchówka na terenie rezerwatu "Konewka" w Spalskim Parku Krajobrazowym. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie jest objęta ochroną gatunkową. Główne stanowisko położone k. Spały podlega ochronie rezerwatowej, częściowej. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Podstawowym sposobem ochrony tego gatunku muchówki jest ochrona rezerwatowa, którą powinien określić specjalista entomolog. Szczególną uwagę należy skupić na stanowisku w rezerwacie przyrody "Konewka". | |
| Summary | One of the rarest and local representatives of Syrphidae in Poland. Not protected by law. During the last ten-twenty years its occurrence has only been found in the "Konewka" nature reserve in the Spała Landscape Park. Earlier, it was observed in the vicinity of Szczecin, Poznań and Wrocław where single individuals were found. It is a saprophagous insect, associated with oak woods and mixed forests. The principal threat to Criorhina pachymera is removal of dead and decayed trees from forest. The recommended conservation method is protection of its localities in nature reserves, under the supervision of a specialist-entomologist. | |
| Źródła informacji | Banaszak R. 1988. Fauna bzygowatych (Syrphidae: Diptera) Leśnego Zakładu Doświadczalnego Murowana Goślina. Roczn. AR w Poznaniu 190: 3-8.  Karl O. 1935. Die Fliegenfauna Pommerns. Diptera Brachycera. Stettin. ent. Ztg. (Stettin) 96: 106-159. Röder G. 1990. Biologie der Schwebfliegen Deutschlands (Diptera: Syrphidae). Bauer, Keltern-Weiler, 575 ss. | |
| Autor | Bogusław Soszyński | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
