| |
| |
|
Sphenometopa fastuosa (Meigen, 1824) | ||
| Rodzina | Sarcophagidae Ścierwicowate | |
| Rząd | Diptera Muchówki | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek kserotermofilny, w Polsce wymarły na jedynym stanowisku na Śląsku, na terenie objętym ochroną rezerwatową. Poza ochroną gatunkową. | |
| Rozmieszczenie | Występuje w południowej i środkowej części Europy, od Hiszpanii przez Francję, Włochy, Szwajcarię, Austrię, tereny dawnej Jugosławii, Czechy, Grecję po Krym. Poza Europą stwierdzony w Jemenie, Azji Środkowej, Kenii oraz w Indiach (Povolny, Verves 1997, Verves 1986). W Polsce stwierdzony ponad pół wieku temu w rezerwacie "Skałki Stoleckie" k. Ząbkowic Śląskich (Macko, Noskiewicz 1954). | |
| Biotop/Siedlisko | Gatunek kserotermofilny, związany z podgórskimi terenami kserotermicznymi, wybierający miejsca z obecnością nagich skał wapiennych. | |
| Biologia | Biologia stadiów preimaginalnych pozostaje nieznana (Povolny, Verves 1997). Gatunek ten jest najprawdopodobniej pasożytem gniazdowym nieustalonego jeszcze gatunku (gatunków?) żądłówki. W Polsce towarzyszył kolonii pszczoły tynkarki Chalicodoma muraria. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Gatunek znany był z nielicznych osobników z rezerwatu "Skałki Stoleckie". Jego obecność na tym stanowisku przestała być rejestrowana wraz zanikiem kolonii pszczoły Chalicodoma muraria (Strojny 1987). Najbliżej granic Polski muchówkę tę stwierdzono w Czechach, gdzie jest rzadko spotykanym gatunkiem. Jego brak na jedynym dotychczasowym stanowisku i na dobrze zbadanych terenach w rejonie dolnej Nidy, w Górach Świętokrzyskich i Pieninach pozwala uznać go za gatunek wymarły. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Jako przyczynę wymarcia sucho- i ciepłolubnych owadów w rezerwacie "Skałki Stoleckie" podaje się cały zespół czynników: od używania insektycydów w najbliższej okolicy rezerwatu, przez zniszczenie siedlisk w otulinie, po zwykłą dewastację terenu rezerwatowego (Strojny 1987). | |
| Prognoza zmian populacji | Prawdopodobieństwo znalezienia innych stanowisk tego gatunku w Polsce jest niewielkie. Możliwe do zasiedlenia stanowiska znajdują się wyłącznie w południowej Polsce, na terenach wyżynnych z obecnością wychodni skał wapiennych i zespołami petrofilnych gatunków żądłówek (wylot Bramy Morawskiej, Jura Krakowsko-Częstochowska, przedpole Sudetów). | |
| Aktualne sposoby ochrony | Historyczne stanowisko znajduje się na terenie rezerwatu przyrody "Skałki Stoleckie". Gatunek nie podlega innym formom ochrony. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Zalecenia ochronne, po ewentualnym ponownym wykryciu tego gatunku, należy opracować w zależności od stanowiska jego stwierdzenia. | |
| Summary | It is an extinct or probably extinct species, associated with submontane xerothermic habitat. In Poland it was known from one location near Ząbkowice Śląskie, protected as a nature reserve. It has disappeared from this locality together with the whole community of other thermo- and xerophilous species, mostly petrophilous Aculeata. It is not unlikely that new localities of Sphenometopa fastuosa will be discovered in upland areas of our country, where outcrops of limestone rock are present (mouth of the Moravian Gate, Kraków-Częstochowa Jura, foreland of the Sudety Mts.). The biology of this insect has only fragmentarily been known, therefore it is difficult to make sensible recommendations for its conservation. If the species is rediscovered, recommended conservation measures should be prepared depending on the site of finding. Certainly, all communities of petrophilous Aculeata, to which it is trophically linked to, should be protected. | |
| Źródła informacji | Macko S., Noskiewicz J. 1954. Stanowisko rozchodnika białego (Sedum album L.) na Górze Wapiennej koło Stolca pod Ząbkowicami. Próba charakterystyki florystycznej i faunistycznej. Ochr. Przyr. 22: 167-194.  Povolny D., Verves Y. 1997. The Flesh-Flies of Central Europe (Insecta, Diptera, Sarcophagidae). Spixiana, Munchen, sup. 24, 1-261. Strojny W. 1987. Wymarła jedyna polska kolonia obrostki murówki, Chalicodoma muraria (F.) (Hymenoptera, Apidae) w rezerwacie przyrody Skałki Stoleckie k. Ząbkowic Śląskich. Przegl. zool. 31, 3: 341-348. Verves Y. 1986. Family Sarcophagidae. In: Catalogue of Palearctic Diptera, Calliphoridae-Sarcophagidae. Á. Soós, L. Papp. (eds.). Akadémiai Kiadó, Budapest, 265 pp. | |
| Autor | Krzysztof Szpila | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
