| |
| |
|
Messor structor (Latreille, 1798) | ||
| Rodzina | Formicidae Mrówkowate | |
| Rząd | Hymenoptera Błonkoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Szeroko rozmieszczony gatunek śródziemnomorski, częsty na obszarze swojego zwartego areału. W centralnej części Europy Środkowej spotykany sporadycznie, znany z kilku oderwanych stanowisk. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Zwarty zasięg gatunku obejmuje Europę Południową, południowe części Europy Środkowej i Wschodniej, północno-zachodnią Afrykę, Azję Mniejszą, Liban, Izrael, Syrię, Irak, Iran, Kaukaz i Azję Środkową (Czechowski, Radchenko, Czechowska 2002). Na obszarze dzisiejszej Polski Messor structor został stwierdzony dwukrotnie: w pierwszej połowie XIX w. podany był ogólnikowo (bez konkretnego stanowiska) ze "Śląska Dolnego i Ziemi Kłodzkiej" (Schilling 1839), a następnie po 145 latach wykazany z Belna k. Kielc w Górach Świętokrzyskich - na podstawie jednej robotnicy schwytanej na skraju dąbrowy (Krzysztofiak 1984). Stanowiska w Polsce są najdalej na północ wysuniętymi zarejestrowanymi miejscami występowania tego gatunku. | |
| Biotop/Siedlisko | M. structor jest stenotopem kserotermofilnych zbiorowisk trawiastych. Szczególnie licznie zasiedla środowiska bogate w roślinność zielną wytwarzającą duże ilości nasion. | |
| Biologia | Gatunek ziarnożerny; robotnice zbierają i magazynują w gniazdach ogromne ilości nasion, głównie roślin zielnych. Gniazduje w glebie; tworzy kolonie poliginiczne, tj. z wieloma płodnymi królowymi. Królowe i robotnice są często polimorficzne (zróżnicowane pod względem wielkości). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Gatunek pojawiający się sporadycznie i lokalnie, nie tworzący w Polsce stałej populacji. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | W polskiej myrmekofaunie M. structor jest elementem przypadkowym. Zalatującym (przywianym z wiatrem) z południa Europy młodym królowym udaje się czasem założyć gniazdo i wyprowadzić pierwsze potomstwo. Przypuszczalnie jednak kolonie te nie są w stanie przetrwać w Polsce zimy (Czechowski, Radchenko, Czechowska 2002). | |
| Prognoza zmian populacji | Na obszarze swojego zwartego zasięgu gatunek nie podlega zagrożeniom. W południowej części Polski mogą się sporadycznie pojawiać pojedyncze nietrwałe kolonie. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie podlega żadnej formie ochrony. W pierwszym wydaniu polskiej "czerwonej listy" figuruje jako gatunek zagrożony, w drugim - jako krytycznie zagrożony. W Niemczech, gdzie też jest sporadycznie spotykany, na "czerwonych listach" został umieszczony najpierw jako zagrożony (Day 1991), później jako ekstremalnie rzadki (Seifert 1996). | |
| Proponowane sposoby ochrony | Z uwagi na zoogeograficzne uwarunkowania zagrożeń, podejmowanie jakichkolwiek kroków w celu ochrony tego gatunku w Polsce byłoby bezzasadne. | |
| Summary | Messor structor is a widely distributed Mediterranean species, whose northern part of the range extends to the south of Central Europe; it is a granivorous stenotope connected with xerothermophilous grassland habitat. From the area of present Poland reported for the first time in the earlier part of the 19th century (Lower Silesia and Kłodzko Region), and next from the Góry Świętokrzyskie Mts. in 1984. It is an occasional element in the Polish fauna of ants, and probably not established. No recommendations for conservation are proposed. | |
| Źródła informacji | Czechowski W. 2002. Formicidae. Mrówki. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce Z. Głowaciński (red.). Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 62-65.  Czechowski W., Radchenko A., Czechowska W. 2002. The ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland. MIZ PAS, Warsaw: 200 + 1 pp. Day M.C. 1991. Towards the conservation of aculeate Hymenoptera in Europe. Nature and Environment Series, No. 51, Council of Europe Press, Strasbourg, 33 pp. Krzysztofiak L. 1984. Mrówki (Hymenoptera, Formicoidea) Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Fragm. faun. 28: 309-323. Pisarski B., Huflejt T., Garbarczyk H., Głogowski S., Kierych E., Marczak P., Sawoniewicz J., Skibińska E. 1992. Błonkówki Hymenoptera. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Z. Głowaciński (red.). ZOP i ZN PAN, Kraków: 43-48. Schilling P.S. 1839. Bemerkungen über die in Schlesien und Grafschaft Glatz vorgefundenen Arten der Ameisen. übers. Arb. Schles. Ges. Vaterl. Kult. (1838): 51-56. Seifert B. 1996. Ameisen: beobachten, bestimmen. Naturbuch Verlag, Augsburg, 352 ss. | |
| Autor | Wojciech Czechowski, Wiesława Czechowska & Aleksandr Radchenko | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
