powiększ

Charpentieria ornata (Rossmässler, 1836)
Świdrzyk ozdobny

Rodzina  Clausiliidae  Świdrzykowate
Rząd  Stylommatophora  Trzonkooczne
Gromada  Gastropoda  Ślimaki (Brzuchonogi)
Typ  Mollusca  Mięczaki
   
Status  Gatunek wschodnioalpejski, w Polsce występuje wyspowo na niewielkim obszarze Gór Krowiarek w Sudetach Środkowych; są to najbardziej na północ wysunięte stanowiska. Chroniony.
   
Rozmieszczenie  Zamieszkuje głównie wschodnie Alpy i północne rejony Gór Dynarskich. Ma także wyspowe stanowiska na Morawach i w Czechach (Riedel 1988, Wiktor 1960, 1964, 2004). W Polsce występuje jedynie w Sudetach w obszarze Gór Krowiarek k. Kłodzka; opisane tu stanowiska świdrzyka ozdobnego należą do najbardziej na północ położonych i są one niewątpliwie pozostałością znacznie większego zasięgu, prawdopodobnie z okresu Atlanticum, kiedy to w łagodnym klimacie omawiany gatunek zawędrował tak daleko na północ (Wiktor 1960, 1964, 2004).
   
Biotop/Siedlisko  Gatunek ciepłolubny związany ze skałami wapiennymi. Żyje na ocienionych suchych skałach, w rumoszu skalnym i ściółce u podstawy skał. Szczególnie preferuje stare, nieeksploatowane kamieniołomy.
   
Biologia  Nieznana.
   
Wielkość populacji w Polsce  Trudna do oszacowania, wszędzie jest nieliczny i wydaje się stopniowo wycofywać, co sygnalizowali już malakolodzy na początku XX wieku.
   
Zagrożenia i ich przyczyny  Największe zagrożenie dla tego gatunku niesie przekształcenie i utrata preferowanych siedlisk. Występuje głównie w starych kamieniołomach i wyrobiskach, gdzie niedawno ponownie wszczęto eksploatację, wskutek czego lokalna populacja uległa zniszczeniu. Przykładem mogą być niektóre stanowiska pod Żelaznem i Mielnikiem.
   
Prognoza zmian populacji  Wyspowe występowanie w niewielkich populacjach naraża gatunek na lokalne zaniki w wyniku gwałtownych zmian środowiskowych i nieprzewidywalnych czynników losowych.
   
Aktualne sposoby ochrony  Objęty ochroną gatunkową. Ponadto istnieje niewielki pomnik przyrody na Górze Wapniarka koło Żelazna (Kłodzka). Jest to nieczynny od kilkudziesięciu lat stary kamieniołom wapienia. Jednak kilkadziesiąt metrów od niego odbywa się dalsza eksploatacja, gdzie istnieje również czynny piec do wypalania wapna. Pozostałe stanowiska (pod Waliszowem) nie są chronione.
   
Proponowane sposoby ochrony  Pozostać przy dotychczasowych formach ochrony, rozważając poszerzoną ochronę stanowisk, tzw. użytki ekologiczne.
   
Summary  An East-Alpine snail; in Poland it has an insular locality in the Krowiarki mountain range near Kłodzko. This is the northernmost locality of the species, representing a remnant of its wider distribution range from the warmer phase of the climate. The snail occurs mainly in old limestone quarries and thus is threatened by a possible resumption of stone exploitation in these workings. Protected by law.
   
Źródła informacji  Riedel A. 1988. Ślimaki lądowe Gastropoda terrestria. Katalog fauny Polski. XXXVI. PWN, Warszawa, 316 ss +1 mapa.

Wiktor A. 1960. Wyspowe stanowiska świdrzyka Delima (Alpidelima) ornata Rossm. w Polsce i potrzeba ich ochrony. Poznańskie Tow. Przyj. Nauk (Mat.-Przyr. Prace Kom. Biol.) XIX (7/3): 35-43.

Wiktor A. 1964. Mięczaki Ziemi Kłodzkiej i gór przyległych. Studium faunistyczno-zoogeograficzne. Poznańskie Tow. Przyj. Nauk (Mat.-Przyr. Prace Kom. Biol.) XXIX (1): 1-129 + 2 tabl.

Wiktor A. 2004. Ślimaki lądowe Polski. Wydawnictwo MANTIS, Olsztyn, 302 ss., 197 ryc., 175 map + 4 barwne tablice.

   
Autor  Andrzej Wiktor
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009