| |
| |
|
Amegilla quadrifasciata (Villers, 1789) | ||
| Rodzina | Anthophoridae | |
| Rząd | Hymenoptera Błonkoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Bardzo rzadki gatunek południowo-palearktyczny, w Polsce znany zaledwie z kilku stanowisk, od dość dawna już nie potwierdzonych. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Amegilla quadrifasciata występuje wokół Morza Śródziemnego, Czarnego i Kaspiskiego. W kierunku wschodnim jej areał występowania ciągnie się przez Europę Środkową i Wschodnią, Zakaukazie (Gruzja, Azerbejdżan), Iran, Turkmenię, południowy Kazachstan i Mongolię po północne Chiny i rosyjski Daleki Wschód (Primorski Kraj). Północna granica zasięgu dochodzi do 50°N. Polskie stanowiska znajdują się poza zwartym zasięgiem tego gatunku. Do 1950 roku porobnicę paskowaną wykazano z sześciu stanowisk, usytuowanych na Nizinie Wielkopolskiej (Krzyż) (Torka 1913), Mazowieckiej (Drogoszewski 1937-38), Śląskiej (Legnica, Mirków, Sułów) (Dittrich 1903., Noskiewicz 1949) i w Kotlinie Sandomierskiej (Lubasz) (Niesiołowski 1949). Od roku 1951 do 1975 stwierdzona została dwukrotnie na Wyżynie Lubelskiej (Puławy) (Dylewska M., Zabłocki 1972) i w Kotlinie Sandomierskiej (Nowa Grobla) (Banaszak 1973, 1984). Po roku 1975 gatunek nie był w kraju wykazywany. | |
| Biotop/Siedlisko | Występuje na terenach otwartych, w suchych i słonecznych miejscach o różnym podłożu. | |
| Biologia | Porobnica paskowana jest gatunkiem letnim z jednym pokoleniem w roku. Imagines pojawiają się pod koniec czerwca i żyją do końca sierpnia. Samice budują gniazda w ziemi. Porobnica paskowana jest pszczołą polilektyczną, to znaczy, że pobiera nektar i pyłek z kwiatów roślin należących do różnych rodzin i rzędów. Odwiedza kwitnące rośliny z rodzin Apiaceae (Eryngium sp. mikołajek), Asteraceae (Carduus sp. oset, Carlina sp. dziewięćsił, Centaurea stoebe chaber nadreński, Cirsium arvense ostrożeń polny, Helianthus annuus słonecznik zwyczajny), Boraginaceae (Anchusa officinalis farbownik lekarski, Echium vulgare żmijowiec zwyczjny), Brassicaceae (Eruca vesicaria rokietta siewna, Raphanus sativus rzodkiew zwyczjna), Fabaceae (Astragalus sp. traganek, Lotus sp. komosa, Medicago sativa lucerna siewna, Vicia villosa wyka kosmata), Lamiaceae (Mentha sp. mięta, Salvia pratensis szałwia łakowa, S. verticillata sz. okręgowa, Stachys recta), Ranunculaceae (Consolida regalis ostróżeczka polna) i Scrophulariaceae (Linaria vulgaris lnica zwyczajna). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Krajowe stanowiska A. quadrifasciata znajdują się tuż poza jej ciągłym zasięgiem. Populacja jest najprawdopodobniej bardzo mała, ograniczona do kilku rozproszonych stanowisk. Sądząc po zaniku wielu wcześniej znanych stanowisk, liczebność tego gatunku ulega szybkiej i silnej redukcji. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Aktualny bardzo niski stan polskiej populacji A. quadrifasciata wynika najprawdopodobniej z dynamicznego rozwoju rolnictwa i zalesiania tak zwanych nieużytków, a także nasilania się procesów urbanizacyjnych. Bezpośrednio prowadzi to do silnego ograniczenia miejsc do gniazdowania, a co za tym idzie - zaniku populacji porobnicy paskowanej. Wpisany na europejską "czerwoną listę" (Day 1991). | |
| Prognoza zmian populacji | Brak ochrony siedliskowej tego gatunku spowoduje dalsze zmniejszanie się jego liczebności. Może to doprowadzić do wyginięcia porobnicy paskowanej w Polsce. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek nie objęty ochroną prawną zarówno w Polsce, jak i za granicą. Aktualnie nie odnotowano jego występowania na obszarze żadnego z polskich parków narodowych czy też rezerwatów przyrody. | |
| Proponowane sposoby ochrony | W przypadku zaobserwowania jakiegokolwiek stanowiska porobnicy paskowanej należy niezwłocznie objąć je ochroną bierną w obszarze wyznaczonym przez specjalistę entomologa. | |
| Summary | The species was found at several localities in Poland: in the Wielkopolska, Mazowsze and Silesia lowlands, Sandomierz Basin and Lublin Upland. For over 25 years its occurrence has not been confirmed in these places; however, it is possible that the species has survived somewhere in the country, in isolated localities. A strong decline in the Amegilla quadrifasciata population was caused by developing agriculture, afforestation of abandoned agrcultural land, and intensifying urbanization. The newly found localities should be immediately taken under protection. | |
| Źródła informacji | Banaszak J. 1973. Materiały do znajomości fauny pszczołowatych (Hymenoptera, Apoidea) Rzeszowszczyzny. Pol. Pismo entomol. 43: 55-60.  Banaszak J. 1984. Materiały do znajomości pszczół (Hymenoptera, Apoidea) fauny Polski. III. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., C, 34: 127-147. Day M.C. 1991. Towards the conservation of aculeate Hymenoptera in Europe. Nature and Environment Series, No. 51, Council of Europe Press, Strasbourg, 33 pp. Dittrich R. 1903. Verzeichnis der bisher in Schlesien aufgefunden Hymenopteren. I. Apidae. Zeitschr. Entom. N.F (Breslau) 28: 19-54. Drogoszewski K. 1937-38. Przyczynek do znajomości fauny żądłówek Polski środkowej. Pol. Pismo entomol. 16-17: 165-166. Dylewska M., Zabłocki J. 1972. Nowe i mało znane gatunki Apoidea (Hymenoptera) z obszaru Polski. Acta. zool. cracov. 17: 405-414. Niesiołowski W. 1949. Przyczynek do fauny żądłówek Polski południowej. Pol. Pismo entomol. 19 (3-4): 221-228. Noskiewicz J. 1949. Obserwacje entomologiczne w pradolinie Baryczy. Czas. Geogr. 19: 31-59. Torka V. 1913. Die Bienen der Provinz Posen. Z. Naturw. Ver. Posen, 20: 97-181. | |
| Autor | Józef Banaszak & Waldemar Celary | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
