![]() | |
![]() | ![]() |
![]() | ![]() Schemat opisu gatunkuUwzględnione w tym opracowaniu gatunki opisano według jednego schematu, który różni się nieco od schematu przyjętego w nowym wydaniu „czerwonej księgi” poświęconemu kręgowcom (Głowaciński – red. 2001). Tak jak już wspomniano, przede wszystkim uproszczono formę zapisu tekstów oraz klasyfikację gatunków z grupy wymarłych (EX) i niższego ryzyka (LR). Użyte skróty w zapisie nazw łacińskich taksonów objaśniono w słowniku. Prezentacja gatunku. Pełna nazwa gatunkowa łacińska z autorem i rokiem opisu gatunku; nazwa polska i angielska (jeśli są w użyciu); niżej rząd i rodzina w wersji łacińskiej i polskiej (jeśli formalnie wersja polska istnieje). W niektórych przypadkach (np. ślimaki lądowe) polskie nazewnictwo zostało zweryfikowane i uzupełnione przez autorów. Synonimy gatunków przytoczono tam, gdzie są w wymiennym użyciu lub zostały niedawno wycofane. Każdemu gatunkowi nadano jedną z kategorii zagrożeń oznaczonych symbolami EX, EX?, CR, EN, VU, LR zgodnie z zaleceniami i kryteriami IUCN, a także w ścisłym respektowaniu klasyfikacji zastosowanej w krajowej „Czerwonej liście zwierząt ...” (Głowaciński – red. 2002). Dopuszczono zmiany kategorii względem Listy, jeśli przemawiają za tym nowe fakty. Status. Kilka sygnalnych informacji o rozmieszczeniu i cechach biologicznych gatunku, jego stanie populacyjnym w kraju – zmianach liczebności, siedlisk i stanowisk, a także o zagrożeniach i ochronie gatunku. Rozmieszczenie. Zwięzłe określenie zasięgu geograficznego gatunku oraz jego rozmieszczenia w Polsce, z uwzględnieniem podziału stanowisk krajowych na historyczne i współczesne. Treść tego rozdziału ściśle nawiązuje do załączonej mapki Polski z oryginalną siatką koordynatów (jak w poprzednich wydaniach PCKZ), oraz zróżnicowania materiału faktograficznego w przyjętych odcinkach czasowych. Wydzielenia zoogeograficzne przyjęto za Udvardym (1978; zob. schematyczna mapka) oraz niektórymi innymi pracami będącymi w powszechnym użyciu i uwzględnionymi przez autorów (np. George 1970). Biotop/Siedlisko. Informacje dotyczące wymagań środowiskowych gatunku w różnych stadiach jego rozwoju; siedliska typowe, zastępcze, zmiany siedliskowe na terenie Polski. Biologia. Tryb życia gatunku, z głównym uwzględnieniem populacji krajowych; rozmnażanie, cykle rozwojowe; wymagania troficzne larw i postaci dorosłych, aktywność dobowa i sezonowa, fenologia, migracje; powiązania i oddziaływanie na inne gatunki. Wielkość populacji w Polsce. Określenie liczby i wielkości stanowisk, a jeśli to możliwe, również oszacowanie liczebności (ewentualnie zagęszczenia) krajowej czy znanej lokalnej populacji – mogą to być rzędy wielkości lub zakres rzędów wielkości (np. dziesiątki – setki osobników) dla dowolnych, dających się policzyć stadiów rozwojowych. Zagrożenia i ich przyczyny. Zagrożenia gatunku wykazane i prawdopodobne, w miarę możności z wyjaśnieniem z czego one wynikają; czynniki limitujące (w tym rola czynników antropogenicznych, z podaniem szczegółów); zakres i powody zanikania stanowisk, uzupełniająco także w otoczeniu Polski (możliwość powołania się na czerwone księgi lub listy państw sąsiednich). Prognoza zmian populacji. Zgodnie z tytułem hasła, ale wtedy gdy są ku temu rzeczywiste, naukowe przesłanki (analiza trendów populacyjnych, siedliskowych, PVA itp.); perspektywa czasowa prognozowania dowolna, na ile tylko uprawniają materiały. Aktualne sposoby ochrony. Wszystkie krajowe i międzynarodowe formy ochrony służące gatunkowi: ochrona gatunkowa, rezerwatowa (w tym parki narodowe i ewent. krajobrazowe), użytki ekologiczne, pomniki przyrody (np. drzewa pomnikowe jako ostoje opisywanych gatunków), a także formy ochrony czynnej, np. hodowle restytucyjne, zabiegi utrwalające siedlisko populacji itp. Użyte sformułowania: „gatunek chroniony”, „niechroniony”, „podlega ochronie gatunkowej”, „objęty ochroną gatunkową” lub „objęty ochroną” dotyczą ostatniego rozporządzenia o ochronie gatunkowej zwierząt ministra środowiska z dnia 28 września 2004 r. (Dz.U. z 2004, nr 92, poz 880) i znaczą w każdym przypadku ochronę ścisłą. Do uwzględnienia są też międzynarodowe konwencje („miękkie prawo”), dyrektywy UE („twarde prawo”), jak też czerwone księgi i listy, mimo że nie mają one mocy prawnej. Proponowane sposoby ochrony. Akceptacja lub krytyczne ustosunkowanie się do stosowanych rozwiązań; zaproponowanie innych rozwiązań metodycznych i/lub prawnych, zasugerowanie własnych pomysłów, uzasadnienie proponowanych zmian. Summary. Najistotniejsze dane o stanie populacji „w pigułce”, zwłaszcza o występowaniu i zagrożeniu gatunku w Polsce, jego ochronie i statusie ochronnym; wnioski i zalecenia praktyczne dla utrzymania gatunku na terenie kraju. Źródła informacji. Publikacje naukowe i popularnonaukowe podane w uproszczeniu do nazwisk autorów i roku wydania; źródłem danych są też autoryzowane maszynopisy, niepublikowane rozprawy doktorskie i inne dyplomowe, oraz informacje ustne. Wszystkie te źródła przytoczone są w porządku alfabetycznym z nadaniem odpowiedniej numeracji. W tekście podawane są (w nawiasach kwadratowych) tylko numery cytowanych pozycji. Pełną bibliografię poszczególnych źródeł publikowanych zawiera zbiorczy spis literatury zamieszczony na końcu książki. |
![]() | ![]() |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |