Kanton (Chiny).

Naturalny zasięg tego gatunku obejmuje południowe tereny Chin. Północny skraj zasięgu stanowi dorzecze HuangHe (Żółta Rzeka) (Nikolskij 1956, Antalfi i Tölg 1975).

Budową przypomina tołpygę białą, od której ma większą głowę i niżej położone oczy. Otwór gębowy duży, górny. Wycięcie pyska skierowane prawie pionowo w dół. Wyrostki filtracyjne długie, cienkie i gęste. Są one rzadziej rozstawione niż u tołpygi białej. Płetwa ogonowa duża z głębokim wcięciem dochodzącym do połowy jej długości. Płetwy piersiowe są ostro zakończone i sięgają poza nasadę płetw brzusznych. Wszystkie płetwy, z wyjątkiem piersiowych, mają ciemne zabarwienie. Ubarwienie ciała jest złotawoszare. Łuski bardzo drobne o czerwonobrązowym odcieniu. Pokrywa je delikatny deseń w postaci nieregularnych, marmurkowatych, rozmazanych pasm biegnących w poprzek ciała. Młode osobniki mają kolor srebrzysty, który z wiekiem szarzeje i nabiera złotawego odcienia. Kil widoczny tylko na odcinku między płetwami brzusznymi a płetwą odbytową. Samce w przeciwieństwie do samic mają na wewnętrznej stronie promieni płetw piersiowych rogowe zgrubienia (Antalfi i Tölg 1975).

Tołpyga pstra jest rybą długowieczną i osiąga rozmiary 35-40 kg. Na północy Chin dojrzałość płciową osiąga w 6-7 roku życia, a na południu w wieku 4 lat. Płodność absolutna sięga 550 tys., a u dużych osobników nawet 1,1 mln jaj. Tarło porcyjne. Ikra semipelagiczna składana jest w górze rzeki. Jej średnica wynosi 1,34-1,5 mm, a po napęcznieniu 4,7-5,2 mm. Wykluwanie się larw następuje po ok. 24 godzinach. Optymalna temperatura inkubacji ikry wynosi 22-28°C. Gatunek ten do drugiego roku życia odżywia się zarówno fito-, jak i zooplanktonem. W późniejszych okresach zjada prawie już tylko skorupiaki planktonowe (Wolny 1968, 1969; Krzywosz 1986). Podobnie jak tołpyga biała, gatunek ten żyje w wodach ciepłych stojących i płynących (Antalfi i Tölg 1975).

Jakkolwiek w dawnych czasach tołpygę pstrą przemieszczano do różnych systemów wodnych wschodniej Azji, to dopiero w ostatnim stuleciu zaczęto ją szeroko rozmieszczać po świecie (Krzywosz 1986, 2000). Historia wprowadzenia tego gatunku na teren Europy jest taka sama jak tołpygi białej.

Do Polski po raz pierwszy sprowadzono ten gatunek w 1964 roku z gospodarstwa Gorjačij Ključ na Ukrainie. Powodem introdukcji było powstrzymanie postępującej eutrofizacji jezior poprzez eliminowanie nadmiaru fitoplanktonu (Opuszyński 1972, 1979a, 1988.), jak też hodowla w gospodarstwach stawowych. Dziś w Polsce gatunek ten spotykany jest w wielu eutroficznych jeziorach, dolnych odcinkach rzek, starorzeczach, stawach, gliniankach, wyrobiskach pożwirowych itp.

Brak danych, jakkolwiek istnieje prawdopodobieństwo występowania tego gatunku tam, gdzie znajdują się zeutrofizowane jeziora, wolno płynące nizinne rzeki i położone w pobliżu gospodarstwa rybackie. W związku z tym, że kilkakrotnie była odnotowana w dorzeczu Odry, można sądzić, że jest obecna również w dolnym biegu tej rzeki na obszarze Międzynarodowego Parku Dolina Dolnej Odry (National Park Unteres Odertal i Park Krajobrazowy Dolnej Odry).

Tołpyga pstra w niektórych okolicznościach, zamiast - jak zakładano - powstrzymać (poprzez wyjadanie fitoplanktonu), może przyśpieszyć tempo eutrofizacji, bowiem eliminuje z ekosystemów jeziornych zooplankton. Pogarsza tym samym warunki bytowania autochtonicznych gatunków ryb (Opuszyński 1979b, 1997). Gatunek ten, jak i inne dalekowschodnie ryby roślinożerne, zawlekły do europejskich wód (w tym polskich) dwa obce i silnie inwazyjne gatunki tasiemców (Bothriocephalus gowkongensis, Khawia sinensis), na które rodzime gatunki są bardzo wrażliwe (Pańczyk i Żelazny 1974, Witkowski 1989). Uważa się ponadto, że wraz z rybami roślinożernymi w naszych wodach pojawił się obcy gatunek małża Anadonta woodiana (Kołodziejczyk i Koperski 2000).

Gatunek sprowadzany celowo, nie rozmnaża się w naszych szerokościach geograficznych, zależny jest od zarybień i - poza tym, że jest wektorem obcych pasożytów - nie przynosi zbyt liczących się ubocznych szkód gospodarczych. Zatem nie zachodzi potrzeba jego zwalczania, co najwyżej ostrożnego wsiedlania.

Tołpyga ta pod względem środowiskowym ma bardzo ograniczone możliwości ekspansji, natomiast nadal odnotowuje się silną tendencję do produkcji materiału zarybieniowego tego gatunku i zwiększania zarybianych areałów (Krzywosz 2000). Względy środowiskowe i gospodarcze zadecydują o występowaniu tej ryby w wodach polskich.

The natural range of Bighead Carp covers southern China. The drainage basin of the Huang-ho river is the northern border of its occurrence. The translocations of this species started in the last century and the history of its introduction into European waters is the same as that of Silver Carp. It was for the first time imported to Poland from Ukraine in 1964 as a "biological control" of phytoplankton to stop the eutrophication of lakes. In our country the species was noted in eutrophic lakes, lower stretches of lowland rivers, ox-bow lakes and artificial water reservoirs. In specific conditions, Bighead Carp may however accelerate the rate of eutrophication of water reservoirs because it eliminates zooplankton. Like other Far-East herbivorous fish this species is responsible for transmission of invasive plateworms and one China mollusc species to European waters. Because of its habitat preferences, Bighead Carp has very limited possibilities of expansion in our waters and its presence in open waters is due to escapes from breeding farms.