Deroceras panormitanum (Lessona et Pollonera, 1882)
pomrowik panormitański
Brown Field Slug

 introdukcja bieżąca, ostatnie ćwierćwieczeRodzina  Agriolimacidae  pomrowikowate
Rząd  Stylommatophora  trzonkooczne
Gromada  Gastropoda  ślimaki
Typ  Mollusca  mięczaki
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Palermo, Sycylia (Włochy).

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Prawdopodobnie południowo-zachodnia Europa (lub szerzej - Śródziemnomorze). Występuje od Hiszpanii przez Włochy (Liguria, Toskania, Kalabria i Sycylia) (Cossignani i Cossignani 1995), Maltę (Beckmann 1987) i wiele innych wysp śródziemnomorskich aż do Grecji, gdzie nie jest szczególnie liczny, ale najwięcej stanowisk ma na Peloponezie i Krecie (Wiktor 2001). Niejasności w systematyce pomrowików występujących w Grecji sprawiają, że dane stamtąd o D. panorminatum są niepewne.

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Ślimak nagi. Maksymalna długość ciała 35 mm. Otwór oddechowy w tylnej połowie płaszcza. Tylna krawędź płaszcza sięga do połowy ciała. Skóra cienka. Kolor ciała kremowy, brązowy lub prawie czarny, ale spotyka się też osobniki czerwonawe lub o odcieniu fioletowym. Ciało może być jednobarwne lub w ciemne plamy. Podeszwa bladoszara. Śluz bezbarwny, wodnisty. Deroceras panormitanum jest podobny z wyglądu zewnętrznego do D. sturanyi i D. laeve, ale odróżnia się wyraźnie budową narządów rozrodczych. Typowe prącie u Deroceras panormitanum ma w tylnej części dwa zwrócone ku tyłowi rożkowate wyrostki, pomiędzy którymi znajduje się gruczoł penialny w postaci pęczka kilku niepodzielonych struktur.

   
Biologia, ekologia  

Deroceras panormitanum może rozmnażać się, w sprzyjających warunkach klimatycznych, w ciągu całego roku. Jaja są okrągłe lub owalne (1,75 × 1,4 mm), szare, przezroczyste, z niewielką zawartością kalcytu lub bez (Barker 1999).

Odżywia się różnymi częściami roślin zarówno żywych, jak i gnijących, i z tego powodu może pojawiać się jako szkodnik w różnego typu uprawach.

Wydaje się, że jest gatunkiem niżowym. Zamieszkuje zarówno tereny otwarte, jak i półotwarte, pola uprawne, zwłaszcza w sąsiedztwie rzek i źródeł, parki i ogrody oraz zdegradowane fragmenty naturalnych lasów. Lokalnie występuje również na brzegu morza. Chowa się pod kamieniami i kawałkami drewna. W Europie Środkowej jest częstym mieszkańcem cieplarń.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Dzięki temu, że pomrowik panormitański łatwo adaptuje się do różnych warunków, rozprzestrzenił się on daleko poza obszar pierwotnego zasięgu jako synantrop. Obecnie zamieszkuje w różnych częściach Europy, sięgając na północy do Szetlandów oraz do Szwecji i Finlandii (Kerney i in. 1983). Występuje też na Azorach (Cameron i in. 2007), na Maderze (Waldén 1984), na Wyspach Kanaryjskich, w Afryce Południowej (prowincja Cape), obu Amerykach, w Australii oraz w Nowej Zelandii, gdzie został rozpoznany dopiero w 1979 roku (Barker 1999, Roth i Sadeghian 2003, Reise i in. 2007). Jego inwazja nastąpiła stosunkowo niedawno; w Irlandii Północnej pierwszy raz został stwierdzony w latach 50. XX w. (Anderson 1996), a w Austrii znany jest od lat 70. z kilkunastu stanowisk we wschodniej części kraju (Reischütz 1986). W ostatnich latach pojawił się w kilku nowych stanowiskach, położonych na wschód od mniej więcej zwartego zasięgu, a mianowicie w Brunszwiku (Niemcy; Wimmer i Teichler 2005), w Bratysławie na Słowacji (Dvořák i in. 2003) oraz w Sušicach i w Ostrawie (Republika Czeska) (Horsák i Dvořák 2003). O ile trzy pierwsze stanowiska znajdowały się w cieplarniach, to w Ostravie na Morawach ślimak został znaleziony w środowisku ruderalnym w pobliżu stacji kolejowej.

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

Do Polski zawleczony, znaleziony tylko raz w 2001 r. we Wrocławiu, na obrzeżach Ogrodu Botanicznego, pod kawałkami drewna i cegłami (Wiktor 2001).

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak danych.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Wpływ nierozpoznany. Wprawdzie nie ma informacji o szkodliwości pomrowika panormitańskiego w naszej strefie klimatycznej, jednak w przyszłości może się on tu okazać groźnym szkodnikiem upraw ogrodowych (Wiktor 2001).

   
Prognoza  

Chociaż do tej pory został znaleziony w Polsce na jednym stanowisku, to bardzo możliwa jest jego dalsza ekspansja poprzez zawleczenia, podobnie jak w innych krajach Europy, np. w Niemczech czy Holandii. W Niemczech ostatnio znaleziono tego ślimaka w Dolnej Saksonii - w ogrodzie botanicznym w Brunszwiku (Wimmer i Teichler 2005), a na obszarze Holandii znacznie rozprzestrzenił się po roku 1990 (www.anemoon.org/anm/soorten/74300.htm).

   
Literatura  
  • Anderson R. 1996. Species Inventory for Northern Ireland. Land and Freshwater Mollusca. http://www.ehsni.gov.uk/pubs/publications/Mollusc.pdf
  • Barker G.M. 1999. Naturalised terrestrial Stylommatophora (Mollusca: Gastropoda). Fauna of New Zealand 38: 1-253.
  • Cameron R.A.D., da Cunha R.M.T., Frias Martins A.M. 2007. Chance and necessity: Land-snail faunas of Sao Miguel, Azores, compared with those of Madeira. Journal of Molluscan Studies: 1-11.
  • Cossignani T., Cossignani V. 1995. Atlante delle conchiglie terrestri e dulciacquicole Italiane. L'Informatore Picento, Ancona: 1-208.
  • Dvořák L, Čejka T., Horsák M. 2003. First record of Deroceras panormitanum (Gastropoda, Agriolimacidae) from Slovakia. Biologia 58 (5): 917-918.
  • Horsák M., Dvořák L. 2003. First records of the introduced slug Deroceras panormitanum (Lessona et Pollonera, 1882) from the Czech Republic (Mollusca: Gastropoda, Agriolimacidae). Folia Malacologica 11: 57-58.
  • Kerney M.P., Cameron R.A.D., Jungbluth J.H. 1983. Die Landschnecken Nord- und Mitteleuropas. Verlag Paul Parey; Hamburg: 1-384.
  • Reischütz P.L. 1986. Die Verbreitung der Nacktschnecken Österreichs (Arionidae, Milacidae, Limacidae, Agriolimacidae, Boettgerillidae) (Supplement 2 des Catalogus Faunae Austriae). Sitzungsberichte Abt. I, 195 (1-5): 67-190.
  • Reise H., Hutchinson J.M.C., Robinson D.G. 2007. Two introduced pest slug: Tandonia budapestensis new to the Americas, and Deroceras panormitanum new to the Eastern USA. Veliger 48 (2): 110-115.
  • Roth B., Sadeghian P. 2003. Checklist of the land snails and slugs of California. Contribustions in Science 3: 1-81.
  • Wiktor A. 2001. Deroceras (Deroceras) panormitanum (Lessona et Pollonera, 1882) - a new introduced slug species in Poland (Gastropoda: Pulmonata: Agriolimacidae). Folia Malacologica 9 (3): 155-157.
  • Wimmer W., Teichler K.H. 2005. Lauria cylindracea (Da Costa, 1778) (Gastropoda: Lauriidae) im Botanischen Garten Braunschweig - Erstnachweis für Niedersachsen. Braunschweiger Naturkundliche Schriften 7 (2): 339-343.
   
Streszczenie  

Deroceras panormitanum (Lessona et Pollonera, 1882) originates probably from the south-west of Europe. As a synanthropic species it has spread far beyond the original range and currently is found in almost all continents. Brown Field Slug has been introduced to Poland a few years ago but it has been noted at only one locality, so far. Nevertheless, taking into account the range of its expansion in Central Europe, one may expect that it will be spreading synanthropically also in our country and may become a serious pest to crops.

   
Opracowanie  Ewa Stworzewicz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014