Limax flavus Linnaeus, 1758
pomrów żółtawy
Yellow Slug, Yellow Cellar Slug, Yellow Garden Slug

 introdukcja historyczna, w zasadzie po roku 1800Rodzina  Limacidae  pomrowiowate
Rząd  Stylommatophora  trzonkooczne
Gromada  Gastropoda  ślimaki
Typ  Mollusca  mięczaki
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Europa, ale bez wskazania miejsca znalezienia; prawdopodobnie opisany ze Szwecji lub Anglii (Barker 1999), a więc z obszaru inwazyjnego.

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Prawdopodobnie południowo-wschodnia Europa i Azja Mniejsza (Wiktor 1989).

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Ślimak nagi. Długość ciała do 150 mm (w czasie pełzania), szerokość 19 mm, długość płaszcza 23 mm. Otwór oddechowy leży w tylnej części płaszcza. Ogólne zabarwienie ciała żółtawe - żółte, pomarańczowe lub oliwkowe. Płaszcz i grzbiet z jasnymi i ciemnymi plamkami. Podeszwa jednobarwna, kremowożółta; śluz wodnisty, przezroczysty, żółty lub pomarańczowy.

Do najważniejszych i kluczowych cech anatomicznych należą: penis krótszy od połowy ciała, spermateka łączy się z jajowodem (jest to charakterystyczna cecha wyróżniająca ten gatunek spośród innych krajowych Limacidae, pozwalająca na jednoznaczną identyfikację nawet młodych osobników), trzecia pętla jelita bardzo krótka, jelito ślepe bardzo długie.

   
Biologia, ekologia  

Na obszarze Europy południowej żyje w lasach, gdzie często chroni się w dziuplach oraz w biotopach ruderalnych, chowając się pod kamieniami i w szczelinach, ale przenika do ogrodów i parków, gdzie często występuje w pobliżu miejsc związanych z wodą (studnie, sadzawki). W innych częściach Europy i świata, dokąd został zawleczony, występuje wyłącznie synantropijnie, najczęściej na terenach podmiejskich i częściowo uprawnych.

Żeruje nocą, jego pokarmem są gnijące resztki roślinne i zwierzęce oraz grzyby, owoce i bulwy. Stąd najczęściej spotkać go można w szklarniach, piwnicach, w uprawach i w składach warzyw i owoców, a nawet na murach domów i w pomieszczeniach mieszkalnych (w kuchniach i łazienkach). Pełzając zostawia duże ilości śluzu, co wskazuje na jego obecność. W Polsce można go spotkać latem również w ogrodach, ale - wg Wiktora (2004) - jest mało prawdopodobne, żeby w naszym klimacie mógł przetrwać zimę poza ciepłymi pomieszczeniami. Natomiast informacje pochodzące z Ameryki Północnej (północna Luizjana) wskazują, że ślimak ten toleruje dość niskie temperatury, czego dowodem miałoby być znalezienie go pełzającego po śniegu (Taylor 1899). Prawdopodobnie jest to jednak wynik mylenia tego gatunku z innymi przedstawicielami rodzaju Limax.

Pomrów żółtawy może jednorazowo złożyć do 138 jaj, porcjami po 12 sztuk (Likharev i Wiktor 1980). Jaja są owalne, 6 x 4 mm, jasnobursztynowe, często połączone śluzową nicią. Wylęg młodych następuje po ok. 3-6 tygodniach; ślimaki mają wtedy 10-13 mm, są zielonożółte z sino-granatowymi czułkami.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Pochodzenie tego ślimaka nie jest dokładnie znane. Przypuszczalnie jego ojczyzną jest południowo-wschodnia Europa i Azja Mniejsza (Wiktor 1989, 2004), ale dziś występuje w całej Europie południowej i zachodniej, natomiast pozostałe obszary Europy zasiedla wyłącznie jako synantrop. W Turcji ma stanowiska na całym obszarze kraju, gdzie żyje zarówno w środowiskach naturalnych, jak i antropogenicznych (Schütt 2001, Wiktor 1994). Został również rozwleczony do różnych części świata (Japonia, Chiny, Południowa Afryka, Wyspa św. Heleny, Madagaskar, Kanada, USA, Chile, Australia, Nowa Zelandia) (Barker 1999, Wiktor 2001, Winter 1997), a pierwsze jego pojawienie się poza Europą zanotowano w 1825 roku w Filadelfii (Pilsbry 1948). Z Nowej Zelandii został podany po raz pierwszy w 1879 roku (Barker 1999).

W Europie najdalej na wschód wysunięte synantropijne stanowiska znajdują się w Moskwie, Saratowie i Rostowie n. Donem (Likharev i Wiktor 1980).

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

Pierwsze notowania tego gatunku z obecnego obszaru Polski pochodzą z XIX wieku: 1873 - Szczecin, 1881 - majątek Ratowo koło Mławy, Warszawa, 1883 - Brzeg, 1890 - Kostrzyń, 1894 - Wrocław, Wałcz i 1897 - Tuchola.

Obecnie jest znajdowany w różnych częściach kraju, ale ze względu na szczególną łatwość zawleczenia należy się go spodziewać na całym jego obszarze.

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak danych.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Występowanie tego ślimaka często jest masowe i z tego powodu może on wyrządzać poważne szkody w uprawach, przede wszystkim szklarniowych, oraz w składach owoców i warzyw. Profilaktyka i zwalczanie chemiczne podobne jak w przypadku innych ślimaków nagich, np. Arion lusitanicus.

   
Prognoza  

Wg Wiktora (1989, 2004) ślimak ten występuje w różnych miejscach przypuszczalnie na całym obszarze Polski. Jest mało prawdopodobne, aby w naszych warunkach był w stanie przetrwać zimę na zewnątrz, ale łagodniejsze i krótsze sezony zimowe, jakie w ostatnich latach zdarzają się coraz częściej, mogą sprawić, że będzie mógł utworzyć mniej lub bardziej trwałe populacje i pojawiać się w nowych miejscach. Może też okazać się, że rozszerza swój zasięg w kierunku wschodnim (dotychczasowe dane o jego występowaniu w Zachodniej Ukrainie nie są pewne).

   
Literatura  
  • Barker G.M. 1999. Naturalised terrestrial Stylommatophora (Mollusca: Gastropoda). Fauna of New Zealand 38: 1-253.
  • Pilsbry H.A. 1948. Land Mollusca of North America (North of Mexico). The Academy of Natural Sciences of Philadelphia. Monographs 3, 2(2): I-XLVII + 521-1113.
  • Schütt H. 2001. Die türkischen Landschnecken 1758-2000. Acta Biologica Bendrodis, Supplementband 4: 1-548.
  • Taylor W E. 1899. The Common Slug, Limax flavus, as a nuisance. Gulf Fauna and Flora Bulletin 1 (3): 69-73.
  • Wiktor A. 1989. Limacoidea et Zonitoidea nuda. Ślimaki pomrowiokształtne (Gastropoda: Stylommatophora). Fauna Polski - Fauna Poloniae 12: 1-207.
  • Wiktor A. 1994. Contribution to the knowledge of the slugs of Turkey (Gastropoda terrestria nuda). Archiv für Molluskenkunde 123 (1/6): 1-47.
  • Wiktor A. 2001. The slugs of Greece (Arionidae, Milacidae, Limacidae, Agriolimacidae - Gastropoda, Stylommatophora). Fauna Graeciae 8: 1-241.
  • Wiktor A. 2004. Ślimaki lądowe Polski. Wyd. Mantis, Olsztyn: 1-302.
  • Winter de A.J. 1997. Limax flavus L. synanthropical in Madagascar (Gastropoda Pulmonata: Limacidae). Basteria 61 (1-3): 40.
   
Streszczenie  

Limax flavus Linnaeus, 1758 originates probably from the south-eastern Europe and Asia Minor. As a synanthropic species it has colonized almost the whole of Europe and almost all continents. In Poland Yellow Slug lives in hothouses, vegetable stores, cellars and other storage rooms, and in summer also in gardens where it causes damage to plant crops. It is believed that Yellow Slug is not able to survive winter outside buildings in our climate but this may change because winters have gradually become milder in recent years.

   
Opracowanie  Ewa Stworzewicz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014