Obolodiplosis robiniae (Haldeman, 1847)
pryszczarek robiniowy
Locust Gall Midge, Yellow Locust Midge

 introdukcja/inwazja transoceaniczna, czyli międzykontynentalnaRodzina  Cecidomyiidae  pryszczarkowate
Rząd  Diptera  muchówki
Gromada  Insecta   owady
Typ  Arthropoda  stawonogi
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Pensylwania.

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Środkowa i zachodnia część Ameryki Północnej.

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Drobna żółto-brunatna muchówka. Długość ciała samców wynosi 2,6-2,8 mm, samice są nieco większe (3,0-3,2 mm).

   
Biologia, ekologia  

Larwa zimuje w glebie pod koronami robinii (czyli grochodrzewów) Robinia pseudoacacia L. Na wiosnę przepoczwarcza się i w okresie listnienia drzew z gleby wylatują owady doskonałe. Samice po kopulacjach składają na liściach jaja, z których wychodzą larwy tworząc na skrajach liści tubkowato-rurkowate wyrośla (galasy) powstałe z brzegowo zagiętych do spodu listków. Larwa przechodzi 3 stadia rozwojowe i dorasta do 4 mm długości. W warunkach europejskich pryszczarek ten ma jedno lub dwa pokolenia w roku. W jednym wyroślu może żerować kilka larw. Pokolenie letnie przepoczwarcza się w wyroślach. Pełny cykl rozwoju larwy trwa od dwóch do czterech tygodni.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Prawdopodobnie już w przedostatniej dekadzie XX wieku pryszczarek robiniowy został zawleczony z Ameryki Północnej do Europy, jednakże przez wiele lat nie był rozpoznawany. Dopiero w pierwszych latach bieżącego stulecia w krótkich odstępach czasu zaczęły się pojawiać raporty fitosanitarne krajów europejskich i wschodnioazjatyckich, donoszące o szybkim rozprzestrzenianiu się tego gatunku w obu wymienionych regionach Eurazji. Pierwsze opublikowane doniesienia o występowaniu w Europie tego pryszczarka i uszkodzeniach liści robinii powodowanych przez ten gatunek odnosiły się do 2003 roku i miejscowości Paese w pobliżu Padwy w północno wschodnich Włoszech. W następnym roku w czerwcu muchówka ta stwierdzana była w Austrii, w południowym Tyrolu (Górna Adyga = Alto Adige), a także w północnych Włoszech w rejonie Trydent-Górna Adyga (między miastami Bolzano i Meran) oraz w Lombardii w miastach Como i Bergamo (Navone i Tavella 2004, Duso i Skuhravá 2004, Duso i in. 2005). W sierpniu 2004 r. znaleziono ją w Czechach - w Pradze i w okolicach na kilkunastu stanowiskach (Skuhravá i Skuhravý 2004). Ostatnie doniesienia dotyczą Ukrainy (Berest 2006), Węgier (Csóka 2007) i Serbii z Czarnogórą (Glavendekić i Mihajlović 2007) oraz Niemiec (Hoffmann i in. 2007) i Szwajcarii (Wermelinger i Skuhravá 2007). Z informacji w internecie wynika, że licznie występuje w Holandii, a także znaleziono go w parku w centrum Londynu (zapewne dotyczy to analizy w opracowaniu: Skuhravá i Skuhravý 2005).

W tym samym mniej więcej czasie jak w Europie pryszczarka robiniowego stwierdzono w Korei Południowej (Woo i in. 2003), a następnie sygnalizowany był w tym regionie przez różne służby fitosanitarne z Japonii (Kodoi i in. 2003) oraz z Chin i dalekowschodnich rejonów Rosji (VNIILM 2007).

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

Stosunkowo niewielka szkodliwość tego gatunku i niewielkie znaczenie gospodarcze robinii mogły być przyczyną braku zainteresowania tym gatunkiem w naszym kraju. Dopiero we wrześniu 2006 roku stwierdzono po raz pierwszy w Polsce wyrośle tego pryszczarka na liściu robinii w Krakowie-Bronowicach (Skrzypczyńska 2007).

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak informacji.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Nie badano.

   
Szkodliwość, profilaktyka i zwalczanie  

Przy dużym nasileniu występowania pryszczarek może powodować deformacje aparatu asymilacyjnego drzew i wpływać negatywnie na walory dekoracyjne robinii, co jednak nie ma większego znaczenia gospodarczego. Niewielka szkodliwość tego gatunku może być wynikiem działania niedawno opisanego parazytoida Platygaster robiniae Buhl & Duso, wykrytego w Szwajcarii (Wermelinger i Skuhravá 2007). Być może rozprzestrzenia się on wraz z pryszczarkiem robiniowym, a w każdym razie będzie można go wykorzystać dla ograniczenia populacji jego żywiciela przez hodowlę i wprowadzanie na plantacje grochodrzewu w krajach, gdzie to drzewo ma znaczenie gospodarcze (np. na Węgrzech). W Chinach na zdeformowanych liściach rozwijają się patogeniczne grzyby Coniothyrium insitivum Sacci Alternaria circianons (Beck.: Cyrt.) Boll, które powodują czernienie liści i ich przedwczesne opadanie w czerwcu.

   
Prognoza  

W najbliższych latach można się spodziewać rozszerzenia inwazji pryszczarka robiniowego na cały obszar występowania grochodrzewu w Europie środkowo-wschodniej, włącznie z Litwą i Białorusią.

   
Literatura  
  • Berest Z.L. 2006. The discovery of the gall-midges Obolodiplosis robiniae (Diptera, Cecidomyiidae) in Ukraine / Obraruzhennye gallitsy Obolodiplosis robiniae (Diptera, Cecidomyiidae) v Ukrainye. Vestnik Zoologii 40 (6): 534.
  • Csóka G. 2007. Az akác-gubacsszünyog Obolodiplosis robiniae (Haldeman) megjelenése Magyarországon. www.agroinform.com/aktualis
  • Duso C., Fontana P., Tirello P. 2005. Diffusione in Italia e in Europa di Obolodiplosis robiniae (Haldeman), dittero cecidomyide nearctico danneso a Robinia pseudoacacia. Informatore Fitopatologico 55 (5): 30-33.
  • Duso C., Skuhravá M. 2004. First record of Obolodiplosis robiniae (Haldeman) (Diptera, Cecidomyiidae) galling leaves of Robinia pseudoacacia (Fabaceae) in Italy and Europe. Frustula Entomologica 25: 117-122.
  • Glavendekić M., Mihajlović L. 2007. Obolodiplosis robiniae (Haldeman) (Diptera, Cecidomyiidae) new invasive alien species on black locust in Serbia and Montenegro. BOKU Universität für Bodenkultur Wien. I UFRO Meeting 2007. List of Abstracts. http://www.wabo.boku.ac.at
  • Hoffmann D., Lichtenberger T., Beiderbeck R. 2007. The American gall wasp Obolodiplosis robiniae (Haldeman, 1847) in Robinia in Germany. Die amerikanische Gallmücke Obolodiplosis robiniae (Haldeman, 1847) an Robinien in Deutschland. DGaaE Nachrichten 2, 21: 86-87.
  • Kodoi F., Lee H.S.U.,Yukawa, J. 2003. Occurrence of Obolodiplosis robiniae (Diptera: Cecidomyiidae) in Japan and South Korea. Esakia 43 s.: 35-41.
  • Navone P., Tavella L. 2004. Obolodiplosis robiniae a pest of the false acacia/ Foreign Obolodiplosis robiniae fitofago della robinia. Informatore Agrario 60 (50): 57-58.
  • Skrzypczyńska M. 2007. Muchówki pryszczarkowate (Diptera: Cecidomyiidae) na wybranych stanowiskach w południowej Polsce/ Gall midges (Diptera: Cecidomyiidae) in the selected localities in southern Poland. DIPTERON, Wrocław, 23: 26-33
  • Skuhravá M., Skuhravý V. 2004. Bejlomorka akátová - novy invazní druh hmyzu na trnovníku akátu. Lesnicka Prace 10: 16.
  • Skuhravá M. and Skuhravý V. 2005. Does the gall midge Obolodiplosis robiniae occur in England? Cecidology 20: 34-35.
  • Uechi N., Yukawa J., Usuba S. 2005. Recent distributional records of an alien gall midge, Obolodiplosis robiniae (Diptera: Cecidomyiidae) in Japan, and a brief description of its pupal morphology. Kyushu Plant Protection Research 51: 89-93
  • VNIILM Vsyerossijskij Institut Lesovodarstva i Mechanizacii. http://www.fquvniilm.ru/index.php?a=6&s=5
  • Wermelinger B., Skuhravá M. 2007. First records of the gall midge Obolodiplosis robiniae (Diptera, Cecidomyiidae) and its associated parasitoid Platygaster robiniae Buhl & Duso (Hymenoptera, Platygastridae) in Switzerland. Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft 80: 217-221.
  • Woo K.-S., Choe H.J., Choe H.J. 2003. A Report on the Occurrence of Yellow Locust Midge Obolodiplosis robiniae (Haldeman, 1987) from Korea. Korean Journal of Applied Entomology 42: 77-79.
  • http://commons.wikimedia.org./wiki/Image:Galmug1.jpg
   
Streszczenie  

Locust Gall Midge Obolodiplosis robiniae (Haldeman, 1847), a small yellow-brownish dipteran was introduced to Europe from North America. The first published mentions about the occurrence of Locust Gall Midge in Europe and damage to robinia leaves caused by this species refer to 2003 and the village of Paese near Padova in north-eastern Italy. The following year Locust Gall Midge was found in Austria, in south Tirol, and also in northern Italy in the region of Trentino-Alto Adige and in Lombardia in the towns of Como and Bergamo. In 2004 it was found in the Czech Republic in Praha and in the environs of this town at a dozen or so locations. The recent records concern Ukraine, Hungary and Serbia with Montenegro, Germany and Switzerland. In 2008 it was also found by the author in Burgas, Pomorie and Nesebar on the Black Sea coast in Bulgaria. Numerous records come from the Netherlands; the species was also found in a park in the centre of London. At the same time as in Europe Locust Gall Midge was noted in South Korea, Japan and China, and in the far-east regions of Russia.

Because of the relatively small noxiousness of this species and small economic importance of robinia this species is of little interest in our country. Not earlier than in 2006 a gall of this midge was found for the first time in Poland (on a robinia leaf in Kraków). Currently, the species occurs relatively numerously in southern Poland. Occurring in large numbers, Locust Gall Midge can cause deformation of the assimilative apparatus of trees and influence negatively the ornamental value of robinia.

   
Opracowanie  Mieczysław Kosibowicz i Jerzy Pawłowski
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014