Phyllonorycter issikii (Kumata,1963)

Lime Leaf Miner

 introdukcja bieżąca, ostatnie ćwierćwieczeintrodukcja/inwazja kontynentalna, eurazjatyckiaRodzina  Gracillariidae  kibitnikowate
Rząd  Lepidoptera  motyle
Gromada  Insecta   owady
Typ  Arthropoda  stawonogi
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

powiększ

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Wschodnia Azja (Daleki Wschód).

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Mały brunatny motyl o rozpiętości skrzydeł 7-7,5 mm; charakterystyczną cechą jest sezonowy dymorfizm motyli (formy letnia i zimująca różnią się znacznie).

   
Biologia, ekologia  

Gatunek polifagiczny powodujący uszkodzenia (miny) na lipach Tilia sp. W Japonii stwierdzony również na brzozie Betula platyphylla (Kumata 1963). Preferuje lipę drobnolistną Tilia cordata, choć stwierdza się miny także na innych gatunkach lip - na T. europaea, T. amurensis, T. mandshurica, T. Maximowicziana. Wydaje dwie generacje w ciągu roku, zimują motyle, larwa przechodzi przez 5 stadiów rozwojowych. Larwy tworzą owalne miny na spodzie liści. Przepoczwarczenie następuje w kokonach we wnętrzu min.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Gatunek opisany w 1963 roku z wyspy Hokkaido. Potem w latach 70. ubiegłego wieku stwierdzany w Rosji w Primorskim Kraju oraz w Korei i Chinach, następnie na przełomie lat 80./90. ubiegłego wieku pojawił się w europejskiej części Rosji: w Ufie, Samarze (Kujbyszew), Woroneżu i Moskwie (Osipova 1990). Stwierdzono go też na Ukrainie (Kijów) oraz na Łotwie i Litwie (Noreika 1998). Prawdopodobnie szybkiej inwazji tego gatunku na Europę sprzyjały towarowe transporty kolejowe linią transsyberyjską.

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

Pierwsze informacje o występowaniu tego motyla w Polsce pochodzą z roku 1996 i dotyczą okolic Przemyśla i Lubaczowa, następnie w 1999 stwierdzono go w Katowicach. Wykazany z południowo-wschodniej i wschodniej części kraju oraz z Mazowsza i Kujaw (Beiger 2004). Prawdopodobnie z Polski przedostał się w 2000 roku do Czech (okolice Brna; Šefrová 2002) oraz do północnych rejonów Węgier (Szabóky 2004) i do północnej Austrii. Rok później wykazany został ze wschodniej Słowacji i Niemiec.

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak danych.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Nie badano.

   
Szkodliwość, profilaktyka i zwalczanie  

W Polsce gatunek ten stwierdzany jest sporadycznie i nie dochodzi do masowego rozrodu, na liściach lip spotykamy jedynie pojedyncze miny. Ale w europejskiej części Rosji, w 1987 roku w Woroneżu, 70% lip było silnie uszkodzonych przez tego motyla. Masowe występowanie może powodować usychanie i opadanie liści lip, co znacznie obniża ich estetykę i powoduje osłabienie drzew.

   
Prognoza  

Obecnie występuje prawdopodobnie w całym kraju. W krajach ościennych będzie zwiększał areał występowania w kierunku południowym i zachodnim.

   
Literatura  
  • Beiger M. 2004. Owady minujące Polski - Klucz do oznaczania na podstawie min. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: .
  • Kumata T. 1963. Taxonomic studies on Lithocolletinae of Japan. Part I. Insecta Matsumurana 25 (2): 53-90.
  • Noreika R. 1998. Phyllonorycter issikii (Kumata) (Lepidoptera: Gracillariidae) in Lithuania. Acta Zoologica Lituanica, Entomologia 8 (3): 34-37.
  • Osipova A. S. 1990. Lepidoptera Gracillariidae and its role in complex of phyllophages of lime trees in Prioksko-Terrasni biospheric reservation. In Reservations in the USSR - their present and future. Novogorod: 107-109.
  • Šefrová H. 2002. Phyllonorycter issikii - the latest information on a new member of our fauna. Abstract of a paper presented at a Conference on Zoology, Brno, 2002.01.14/15: .
  • Szabóky C. 2004. The spread of the leaf miner Phyllonorycter issikii Kumata 1963 (Lep. Gracillariidae) in Hungary. [in Hungarian]. Növényvédelem (Plant Protection) 40 (6): 301-302.
   
Streszczenie  

Lime Leaf Miner Phyllonorycter issikii (Kumata,1963), a small brown moth which has two color forms: summer and overwintering, originates from East Asia. It is a polyphagous species causing damage to Tilia sp. leaves. It was described in 1963 from the Hokkaido island. Later on, in the 1970s it was noted in Russia in Primorski Kraj and in Korea and China. Next, on the turn of the 1980s, it appeared in the European part of Russia: in Ufa, Samara (Kujbyszew), Woroneż and Moskwa. It was also found in Ukraine (Kiev), Latvia and Lithuania. The occurrence of this butterfly in Poland was first mentioned in 1996 from the environs of Przemyśl and Lubaczów; next, it was discovered in Katowice in 1999. The species was reported from the south-eastern and eastern parts of the country, as well as from Mazowsze and Kujawy. In 2000 it probably entered the Czech Republic, northern Hungary and northern Austria. One year later, it was reported from eastern Slovakia and Germany. In Poland this species is noted sporadically and no outbreaks are observed; only single mines are found on lime leaves. In the European part of Russia, in 1987 in Woroneż, 70% of the limes were strongly damaged by this moth. Its mass occurrence may cause withering and falling of trees, which considerably reduces their ornamental value and additionally causes weakening of trees.

   
Opracowanie  Mieczysław Kosibowicz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014