I.                    Cel badań, hipotezy

Osobowość jest pojęciem przez lata przypisywanym tylko człowiekowi. Jednak wyniki badań ostatniej dekady wskazują, że zwierzęta również mają stałe cechy zachowań, towarzyszące im przez całe życie i do tego stopnia charakterystyczne, że zaczęto nazywać je osobowością (animal personality). Najmniej dotąd poznanym zagadnieniem jest rola doboru płciowego w istnieniu i utrzymywaniu się osobowości zwierząt. Ważną kwestią jest też bardzo mała liczba badań nad związkiem doboru płciowego i osobowości w populacjach naturalnych.

Celem proponowanego projektu jest sprawdzenie po raz pierwszy, czy dobór płciowy ma wpływ na istnienie osobowości u dzikiej populacji terytorialnego gatunku ważki Calopteryx splendens oraz czy większy sukces kojarzeń mają samce o bardziej stałych bądź plastycznych zachowaniach. Postawione zostały następujące hipotezy:

1. Ważki z gatunku C. splendens wykazują stałe różnice osobowości w naturalnej populacji

2. Osobowość jest cechą podlegającą doborowi płciowemu u C. splendens

2.1. Samce charakteryzujące się osobowością z syndromem agresywny/odważny w stosunku do konkurentów/drapieżników będą miały większy sukces kojarzeń od osobników mniej agresywnych i „lękliwych”

2.2. Samce mocniej zaangażowane w zaloty (długi taniec godowy) będą miały większy sukces kojarzeń niż osobniki usiłujące zmusić samice do kopulacji

2.3. Na profil behawioralny samców z naturalnej populacji C. splendens będzie składała się nie tylko powtarzalność zachowań (osobowość), ale też pewien stopień plastyczności

3. Samice charakteryzujące się dominującymi zachowaniami (np. odważne) będą kojarzyły się z samcami o podobnym typie behawioralnym

II.                 Metody badawcze

Projekt będzie się składał z trzech głównych części. W pierwszej przeprowadzone zostaną eksperymenty terenowe, mające na celu zbadanie profilu behawioralnego samców w trzech kontekstach życiowych. Ta faza badań pozwoli na weryfikację hipotezy 1. W drugiej części wykonane będą ciągłe obserwacje badanych osobników w celu oszacowania ich sukcesu kojarzeń i zweryfikowania hipotezy 2 (2.1, 2.2. i 2.3). W ostatniej fazie zweryfikowana zostanie hipoteza 3. Określona zostanie osobowości samic kopulujących z badanymi samcami i ustalona kompatybilność behawioralna partnerów. Wyniki z wszystkich eksperymentów zostaną zanalizowane celu sprawdzenia, czy i jak osobowość C. splendens wpływa na sukces kojarzeń (zastosowanie behawioralnych norm reakcji i analizy GLMM).

III.                Wpływ rezultatów

 Proponowany projekt przyniesie unikalne informacje na temat roli osobowości w doborze płciowym. Zastosowane zostanie nowatorskie podejście, gdzie badane będą równocześnie indywidualna osobowość i plastyczność behawioralna osobników. Przyniesie to rzetelne informacje o pełnym profilu behawioralnym badanych organizmów. Ponadto równocześnie kontrolowane będą pozostałe cechy samców (rozmiary, ubarwienie), mające znaczenie w doborze płciowym. Wreszcie, wszystkie eksperymenty zostaną przeprowadzone w warunkach naturalnych, co uzupełni całkowity brak opracowań dotyczących osobowości owadów w dzikich populacjach. Otrzymane wyniki będą miały duże znaczenie dla rozwoju badań ewolucji behawioralnej, a w szczególności dla wyjaśnienia przyczyn istnienia osobowości. Będą też ważnym głosem w polemice z powszechnym, w niektórych środowiskach przekonaniem, że zachowania owadów polegają jedynie na automatycznych odruchach i nie można oczekiwać indywidualnych różnic między poszczególnymi osobnikami. Rezultaty badań planuję opublikować w wiodących renomowanych czasopismach naukowych.