| |
| |
|
Euphydryas maturna (Linnaeus, 1758) | ||
| Rodzina | Nymphalidae Rusałkowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek związany ze środowiskami wilgotnych lasów i podmokłych łąk. W Polsce występuje w mniejszych lub większych koncentracjach, utracił stanowiska na Mazurach, jednak dziś nie jest zbyt zagrożony. Prawnie chroniony. | |
| Rozmieszczenie | Zasięg areału gatunku rozciąga się od zachodniej Europy po Azję Centralną i góry Ałtaj (Buszko 1993). W Europie skupienia stanowisk znajdują się głównie w środkowej części kontynentu od Francji po Rumunię oraz w krajach nadbałtyckich i Finlandii (Kudrna 2002). W Polsce istnieją trzy większe obszary występowania: dolina Odry w okolicach Wrocławia, Puszcza Białowieska oraz Kotlina Biebrzańska. Ponadto pojedyncze stanowiska znane są z Mazowsza, Lubelszczyzny i podsudeckich terenów Dolnego Śląska (Buszko 1997b). | |
| Biotop/Siedlisko | Wilgotne lasy liściaste, zwłaszcza olsy i łęgi olszowo-jesionowe. Trzyma się jednak na ich obrzeżach lub na śródleśnych drogach lub zrębach. | |
| Biologia | Gatunek ma jedno pokolenie w ciągu roku. Motyl pojawia się od połowy czerwca do końca lipca. Chętnie siada na odchodach zwierząt i pobiera zawarte w nich płyny. Jaja składane są na liściach jesionu wyniosłego Fraxinus excelsior. Młode gąsienice żerują na jesionie do jesieni, potem schodzą do ściółki na zimowanie. Na wiosnę żerują ponownie na jesionie, jak również na innych drzewach i krzewach, np. topoli osice Populus tremula, wierzbie iwie Salix caprea i wiciokrzewie Lonicera spp. (Ebert (ed.) 1991a). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Trudna do określenia. Na niektórych stanowiskach w ciągu dnia obserwowano kilkadziesiąt osobników. Widoczne są duże fluktuacje liczebności w kolejnych sezonach. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Gatunek obecnie nie jest zbyt zagrożony, jakkolwiek rozproszone i lokalne rozsiedlenie nie wyklucza załamań niektórych populacji. Pewne niebezpieczeństwo może nieść wyrąb lasów łęgowych i przebudowa drzewostanów eliminująca jesion. | |
| Prognoza zmian populacji | Populacje przeplatki maturny na większych obszarach występowania wydają się być ustabilizowane i dobrze prosperujące. Mniej pewna jest przyszłość populacji mniejszych i przestrzennie izolowanych. Wprawdzie gatunek ten zniknął na Pojezierzu Mazurskim, ale miało to miejsce przeszło sto lat temu i trudno ustalić, co było tego przyczyną. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek jest w Polsce prawnie chroniony. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Wskazane jest utrzymywanie i tworzenie niewielkich polan oraz preferowanie młodników jesionowych. Konieczne jest także utrzymanie właściwych stosunków wodnych na obszarach występowania gatunku. | |
| Summary | The species occurs locally in Poland, with three larger areas of occurrence in the environs of Wrocław, Biebrza River Basin and in the Białowieża Forest. It is found in wet deciduous forests. The species is not endangered with extinction. Promotion of this species requires creation of small forest glades and maintenance of ash thickets. It is protected by law in Poland. | |
| Źródła informacji | Buszko J. 1993. Atlas motyli Polski. I. Motyle dzienne (Rhopalocera). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 ss.  Buszko J. 1997b. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea) 1986-1995. Oficyna Wydawn. Turpress, Toruń, 170 ss. Ebert G. (ed.) 1991a. Die Schmetterlinge Baden Württembergs, Band 1, Tagfalter I. E. Ulmer, Stuttgart, 552 ss. Kudrna O. 2002. The distribution Atlas of European Butterflies. Oedippus 20, 343 pp. | |
| Autor | Jarosław Buszko | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
