| |
| |
|
Dasypoda thoracica Baer, 1853 | ||
| Rodzina | Melittidae | |
| Rząd | Hymenoptera Błonkoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Bardzo rzadki gatunek subpontyjsko-medyterranejski. W Polsce znany z zaledwie kilku stanowisk, w większości już zanikłych. Nie objęty ochroną gatunkową. | |
| Rozmieszczenie | Występuje w południowej oraz środkowej i południowo-wschodniej Europie. Ponadto gatunek ten żyje w Afryce północnej (Algieria, Tunezja, Egipt) a także na obszarach Azji Mniejszej (Turcja), Gruzji, Syrii Iraku, Iranu oraz zachodniego Kazachstanu. W Polsce do roku 1950 pszczoła ta była znana z siedmiu stanowisk na Pomorzu i Mazurach oraz w Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku (Celary 2002). Dotychczas nie potwierdzono jej występowania na żadnym z wyżej wymienionych stanowisk. Tuż po 1950 roku obrostka ciemnonoga została znaleziona jeszcze na dwóch stanowiskach na granicy między Wyżyną Małopolską a Niziną Sandomierską w rezerwacie "Góry Pieprzowe" i w Sandomierzu (Celary 2002). Współcześnie (1979 i 2002) znaleziono cztery inne stanowiska tego gatunku na Kujawach i w Dolinie Nidy (Banaszak 1979) i (Celary 2002) oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (Celary 2002). W Polsce przebiega północna granica zasięgu tego gatunku obrostki. | |
| Biotop/Siedlisko | Dasypoda thoracica występuje na piaszczystych murawach z klasy Sedo-Scleranthetea. Jednak wyraźnie preferuje takie miejsca, gdzie murawy te sąsiadują z kserotermicznymi murawami z klasy Festuco-Brometea. | |
| Biologia | Słabo poznana i obecnie jest przedmiotem badań (Celary 2002). Jest gatunkiem letnim z jednym pokoleniem w roku. Dorosłe osobniki pojawiają się w ostatniej dekadzie czerwca i żyją do drugiej dekady sierpnia. Odżywiają się głównie nektarem i pyłkiem driakwi żółtawej Scabiosa ochroleuca, rzadziej świerzbnicy polnej Knautia arvensis - roślin należących do rodziny szczeciowatych Dipsacaceae. Samice zakładają gniazda wyłącznie w piaszczystym podłożu. | |
| Wielkość populacji w Polsce | Gatunek niezwykle rzadko spotykany i bardzo nieliczny. Krajowa populacja ograniczona jest do kilku rozproszonych i izolowanych stanowisk na skraju zasięgu, natomiast jej wielkość nie jest możliwa do oszacowania, jakkolwiek najprawdopodobniej mieści się w zakresie przewidzianym dla kategorii gatunków krytycznie zagrożonych. Zanik stanowisk, znanych z początku XX wieku, wyraźnie wskazuje na drastyczny spadek jej liczebności. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Głównymi przyczynami zaniku D. thoracica jest ubytek siedlisk i miejsc gniazdowania na skutek urbanizacji i zakładania w ich obrębie dzikich wysypisk śmieci, jak tez w wyniku sukcesji roślinności (zarastanie muraw). | |
| Prognoza zmian populacji | Brak aktywnych form ochrony sprzyjać będzie dalszemu spadkowi liczebności tego gatunku, co może doprowadzić do wyginięcia D. thoracica w Polsce. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek nie objęty ochroną prawną zarówno w Polsce, jak i za granicą. Nie został on stwierdzony na obszarze żadnego krajowego parku narodowego czy też rezerwatu przyrody. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Obrostkę ciemnonogą należy objąć ochroną gatunkową oraz konieczne jest powstrzymanie sukcesji roślinnej w miejscach jej występowania. Ponadto wskazane są introdukcje tego gatunku do jego potencjalnych siedlisk. | |
| Summary | It is one of the rarest species of Melittidae in Poland. Not protected by law. To-day known from only three places (Kujawy, Nida River Valley, Kraków-Częstochowa Upland), though it was formerly reported from seven localities in other regions of the country. A decline in its numbers and withdrawal from certain localities is attributed to strong anthropopressure and overgrowing of nesting places. It is recommended to extend legal protection to the sites of Dasypoda thoracica occurrence, stop plant succession in nesting places and make attempts at its reintroduction. | |
| Źródła informacji | Banaszak J. 1979. Materiały do znajomości pszczół (Hymenoptera, Apoidea) fauny Polski. II. Badania Fizjogr. Pol. Zach., C, 32: 59-68.  Celary W. 2002. The Ground-nesting Solitary Bee, Dasypoda thoracica Baer, 1853 (Hymenoptera: Apoidea: Melittidae) and Its Life History. Folia biol. 50 (3-4): 191-198. | |
| Autor | Waldemar Celary | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
