powiększ

Diachrysia zosimi (Hübner, 1822)
Błyszczka zosimi

Rodzina  Noctuidae  Sówkowate
Rząd  Lepidoptera  Motyle
Gromada  Insecta  Owady
Typ  Arthropoda  Stawonogi
   
Status  Bardzo rzadki gatunek motyla, występujący na silnie rozproszonych, izolowanych stanowiskach. Gatunek wymierający, w Europie liczba znanych stanowisk zmniejsza się. W Polsce nie objęty ochroną gatunkową.
   
Rozmieszczenie  Gatunek eurosyberyjski, występujący od Japonii i Przymorskiego Kraju na wschodzie, przez Syberię i wschodnią Europę po Europę Środkową. W Europie wykazany dotychczas z: Austrii, Bułgarii, Czech, Chorwacji, Litwy, Łotwy, Polski, Rosji, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Włoch i Węgier, zawsze na pojedynczych, izolowanych, reliktowych stanowiskach, z których wiele nie było potwierdzonych w ostatnich dziesięcioleciach (Nowacki 1998, Nowacki, Fibiger 1996). W Polsce przez długi czas znane było tylko jedno stanowisko w Puszczy Białowieskiej (Buszko i in. 1996a). W wyniku intensyfikacji badań w ostatnim dwudziestoleciu wykryto kolejne, silnie izolowane stanowiska na Bagnach Biebrzańskich (Frąckiel 1991), w Puszczy Augustowskiej (Nowacki, Rudny 1992), na Polesiu Lubelskim (Nowacki, Hołowiński 1999) oraz w okolicach Chełma (Buszko i in. 1996b).
   
Biotop/Siedlisko  D. zosimi jest gatunkiem stenotopowym, występującym jedynie w naturalnych środowiskach typu torfowisk niskich i przejściowych, czy też bagien nadrzecznych. Spotykany także na torfowiskach węglanowych. Takie typowe środowiska zachowały się już tylko we wschodniej Polsce. Są one silnie narażone na destabilizację, ze względu na zmianę stosunków wodnych.
   
Biologia  Gatunek wydaje w ciągu roku jedno pokolenie (Nowacki 1998). Motyle pojawiają się od połowy czerwca i kontynuują lot do końca lipca, sporadycznie są spotykane jeszcze w pierwszych dniach sierpnia. Gąsienice żerują na krwiściągu lekarskim Sanguisorba officinalis, od lipca do maja z przerwą na diapauzę zimową.
   
Wielkość populacji w Polsce  Gatunek występuje w Polsce w niewielkich, izolowanych populacjach na kilku stanowiskach. Najczęściej są to stanowiska ograniczone do powierzchni kilku do kilkunastu hektarów, poza którymi nie jest spotykany. Liczebność poszczególnych populacji jest trudna do oszacowania.
   
Zagrożenia i ich przyczyny  Najważniejszym zagrożeniem dla omawianego gatunku jest stosunkowa łatwość destrukcji jego siedlisk, przez zakłócenie stosunków wodnych. Z całą pewnością melioracje przeprowadzone w Europie w XX wieku w znacznym stopniu przyczyniły się do likwidacji części stanowisk D. zosimi, stąd w wielu krajach stał się gatunkiem nadzwyczaj rzadkim.
   
Prognoza zmian populacji  Przy zachowaniu aktualnej presji człowieka na naturalne i tak wrażliwe ekosystemy, jakie zajmuje D. zosimi, liczebność tego motyla będzie się prawdopodobnie zmniejszać na zasadzie kolejnego wygasania całych lokalnych populacji. Tylko w ekosystemach w pełni naturalnych, gdzie omawiany gatunek występuje, jest szansa na jego utrzymanie się na długo.
   
Aktualne sposoby ochrony  Nie objęty ochroną prawną. Część polskiej populacji występuje na terenach parków narodowych (Białowieski PN, Biebrzański PN, Poleski PN) i rezerwatów przyrody (np. rez. "Torfowiska węglanowe" k. Chełma).
   
Proponowane sposoby ochrony  Podstawową, skuteczną formą ochrony D. zosimi będzie utrzymanie w stanie niezmienionym naturalnych środowisk jego rozwoju. Zatem nieodzowne jest, aby obszary, na których gatunek występuje obejmować ochroną rezerwatową, gwarantującą zachowanie stabilności stosunków wodnych i całych ekosystemów.
   
Summary  Diachrysia zosimi is a stenotopic species, occurring primarily on calcareous fens, whose area is often limited to a few hectares. In Europe the species has become extinct at many localities and the existing ones are strongly isolated and constitute separate populations. In Poland it occurs in the eastern part of the country, at several localities: in the Biebrza Marshes, Białowieża Forest, Augustów Forest, and the region of Polesie Lubelskie, including the surroundings of Chełm. Conservation efforts should focus on protection of the sites of its occurrence.
   
Źródła informacji  Buszko J., Junnilainen J., Kaitila J.-P., Nowacki J., Nupponen K., Pałka K. 1996a. Nowe i rzadko spotykane w Polsce motyle (Lepidoptera) stwierdzone w południowo-wschodniej części kraju. Wiad. entomol. 15, 2: 105-115.

Buszko J., Kokot A., Palik A., Śliwiński Z. 1996b. Motyle większe (Macrolepidoptera) Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. przyr 15, 4: 3-46. 1996b. Motyle większe (Macrolepidoptera) Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. przyr. 15, 4: 3-46.

Frąckiel K. 1991. Interesujące gatunki sówkowatych (Lepidoptera, Noctuidae) z rezerwatu "Czerwone Bagno". Wiad. entomol. 10: 189.

Nowacki J. 1998. The noctuids (Lepidoptera, Noctuidae) of Central Europe. Coronet Books, Bratislava, 51 pp., 24 colour pl., 41 black-white pl.

Nowacki J., Fibiger M. 1996. Noctuidae. In: The Lepidoptera of Europe. A distributional checklist. O. Karsholt, J. Razowski (eds.). ApolloBooks, Stenstrup, Kobenhavn: 251-293.

Nowacki J., Hołowiński M. 1999. Sówkowate (Lepidoptera, Noctuidae) Lasów Sobiborskich na obszarze Polskiego Polesia. Wiad. entomol. 18, Supl.: 1-60.

Nowacki J., Rudny J. 1992. Sówkowate (Lepidoptera, Noctuidae) Puszczy Augustowskiej. Wiad. entomol. 11: 37-57.

   
Autor  Janusz Nowacki
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009