powiększ

Acanthaclisis occitanica (Villers, 1789)
Pazurecznik wielki

Rodzina  Myrmeleontidae  Mrówkolwy
Rząd  Neuroptera  Siatkoskrzydłe (sieciarki)
Gromada  Insecta  Owady
Typ  Arthropoda  Stawonogi
   
Status  Bardzo okazały i rzadki gatunek śródziemnomorski, związany ze środowiskiem wydm nadmorskich i śródlądowych. W Polsce najprawdopodobniej wyginął na reliktowych stanowiskach w rejonie Mierzei Wiślanej i Elbląga. Niechroniony.
   
Rozmieszczenie  W całej Europie Południowej, na izolowanych stanowiskach w Afryce Północnej i w Azji - od Anatolii po Pakistan. Stanowiska w Europie Środkowej, w tym również polskie, są nieliczne i zanikające, uznawane za reliktowe (Aspöck, Aspöck, Hölzel 1980). Stanowiska z Polski Acanthaclisis occitanica wykazane były jeszcze w XIX wieku; przypadały one na Elbląg, Krynicę Morską i Przeborno (Brischke 1887, Hagen 1873). W ostatnim dwudziestoleciu, pomimo nasilenia badań faunistycznych, gatunku tego nie odnaleziono w kraju.
   
Biotop/Siedlisko  Występuje na piaszczyskach (wydmach nadmorskich i śródlądowych), pomiędzy luźno rosnącymi krzewami i roślinnością zielną (Gepp, Hölzel 1989). Na północy zasiedla niziny, w Europie Południowej także tereny górskie do wysokości 1000 m n.p.m. (Gepp, Hölzel 1989).
   
Biologia  Dorosłe owady pojawiają się od maja do sierpnia. W tym okresie chętnie przylatują do światła, podobnie jak wiele innych gatunków z tej grupy. Larwy, które osiągają około 30 mm długości, żyją w ukryciu pod wierzchnią warstwą piaszczystych gleb, związaną korzeniami krzewów i roślin zielnych. Nie budują, jak wiele gatunków z rodzaju Myrmeleon, lejków, lecz polują na ofiary aktywnie przemieszczając się pod cienką warstwą piasku. Cykl rozwojowy tego gatunku trwa 3 lata (Gepp, Hölzel 1989).
   
Wielkość populacji w Polsce  Gatunek od wielu lat nie potwierdzony w kraju, najprawdopodobniej już zanikły.
   
Zagrożenia i ich przyczyny  Przekształcenia siedlisk, zarastanie wydm i łach piaszczystych wysoką roślinnością.
   
Prognoza zmian populacji  Prawdopodobnie już w Polsce nie występuje, jest wątpliwe, aby gatunek ten spontanicznie ponownie pojawił się na terenie kraju.
   
Aktualne sposoby ochrony  W Polsce nie objęty ochroną.
   
Proponowane sposoby ochrony  W razie odszukania istniejących jeszcze gdzieś w kraju stanowisk tego gatunku należy objąć je ochroną rezerwatową, a owada objąć ochroną gatunkową. Za tą ostatnią formą ochrony przemawia jego wielkość oraz bardzo charakterystyczny, łatwy do rozróżnienia wygląd.
   
Summary  Acanthaclisis occitanica is the largest representative of Myrmeleontidae, easy to identify, noted previously in northern Poland (region of Vistula Spit Bar and Elbląg). For over 100 years its occurrence has neither been confirmed in these places, nor discovered somewhere else. Causes of the extinction of A. occitanica at these localities are not known. Not protected.
   
Źródła informacji  Aspöck H., Aspöck U., Hölzel H. 1980. Die Neuropteren Europas. Bd. I, II. Krefeld: 495 + 355 ss.

Brischke C.G.A. 1887. Bericht über eine zoologische Excursion nach Seeresen im Juni 1886. Schrft. d. Naturf. Ges. Danzig - N.F. 6 (4): 73-91.

Gepp J., Hölzel H. 1989. Ameisenlöwen und Ameisenjungfern, Myrmeleonidae. Die Neue Brehm-Büchrei, 589: 1-108.

Hagen H.A. 1873. Die larven von Myrmeleon. Ent. Ztg. Stettin 34 7-9: 249-296.

   
Autor  Roland Dobosz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009