powiększ

Arctia villica (Linnaeus, 1758)
Niedźwiedziówka włodarka, włodarka chorągiewka
Cream-spot Tiger

Rodzina  Arctiidae  Niedźwiedziówkowate
Rząd  Lepidoptera  Motyle
Gromada  Insecta  Owady
Typ  Arthropoda  Stawonogi
   
Status  Zachodniopalearktyczny, rzadki i zanikający gatunek występujący lokalnie w różnych częściach kraju, w ciepłych, liściastych drzewostanach. Nie objęty ochroną gatunkową.
   
Rozmieszczenie  Europa z wyjątkiem północnej części, północna Afryka, południowa część Palearktyki aż po Indie. W Polsce szeroko rozsiedlony, ale wszędzie rzadko spotykany. Brak go w wyższych położeniach górskich. Nie był dotychczas notowany w północno-wschodniej części kraju (Buszko, Nowacki (ed.) 2000). Najnowsze doniesienia pochodzą z okolic Poznania (Baraniak 1980), Torunia (Buszko 1991), Warszawy (Sielezniew, Stankiewicz 2002) i Puław (Buszko J. i in. 1996a).
   
Biotop/Siedlisko  Ciepłe i widne lasy liściaste, parki, miejskie i podworskie ogrody.
   
Biologia  Roślinami pokarmowymi gąsienicy są rozmaite rośliny zielne, m.in. jasnota Lamium spp., krwawnik Achillea spp., mniszek Taraxacum spp., a także malina właściwa Rubus idaeus. Motyl pojawia się w jednym pokoleniu w czerwcu i lipcu (Buszko 1997a). Zimuje gąsienica. Imago są aktywne głównie po zmierzchu i często przylatują do światła.
   
Wielkość populacji w Polsce  Nieoszacowana, prawdopodobnie bardzo zmienna. Liczebność motyli w poszczególnych latach bywa bardzo różna, co może doprowadzić do błędnych wniosków względem ich rzeczywistego stanu liczebnego na konkretnych stanowiskach.
   
Zagrożenia i ich przyczyny  Jednym z prawdopodobnych czynników limitujących gatunek jest zanik starych sadów stanowiących ważne środowisko rozwoju gąsienic. W wielu przypadkach stanowiska położone w pobliżu większych miast zostały zniszczone w wyniku szybkiego - szczególnie w ostatnich latach - powiększania się terenu zabudowy miejskiej i handlowej.
   
Prognoza zmian populacji  W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat daje się wyraźnie zauważyć spadek liczby stanowisk tego gatunku na terenie całego kraju. Nawet ostatnie doniesienia o występowaniu niedźwiedziówki włodarki w środkowej Polsce (Buszko 1991, Sielezniew, Stankiewicz 2002) nie są jednoznacznym sygnałem poprawy jej stanu populacyjnego. Postępująca fragmentacja siedlisk znacznie utrudnia wymianę osobników pomiędzy niewielkimi, oddalonymi od siebie populacjami. Stąd też niezbędne są szczegółowe badania faunistyczne w potencjalnych miejscach występowania gatunku, mogące udokumentować istnienie dalszych jego stanowisk.
   
Aktualne sposoby ochrony  Motyl nie jest objęty ochroną gatunkową. Stanowiska w okolicach Poznania i Torunia leżą na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego i rezerwatu przyrody "Las Piwnicki". Dane z Warszawy pochodzą z terenu rezerwatu "Las Natoliński".
   
Proponowane sposoby ochrony  Utrzymanie dotychczasowych form ochrony, zaś w razie stwierdzenia stanowisk na terenach niechronionych, tworzenie rezerwatów lub użytków ekologicznych, w których możliwa byłaby czynna ochrona siedlisk. Wskazana jest też kontrola monitoringowa, szczególnie w okresie jesiennym i wiosennym, oraz zabezpieczenie w tych okresach stanowisk przed wypalaniem roślinności.
   
Summary  Cream-spot Tiger is a rare species in Poland, though noted in almost the whole area of the country. Currently confirmed localities concentrate in the belt of central Poland lowlands, from Poznań to Puławy. This moth shows a preference for warm and loose deciduous forests, parks and gardens. During the last several decades a marked decrease in the number of its localities has been observed; in addition, the numbers of moths have varied greatly between particular localities and years. The principal threats to the species include transformation and over-building of suburban areas and elimination of old orchards which are places of the development of larvae. Spring and autumn grass burning has also a negative impact on local populations. Conservation of Arctia villica should focus on active protection of its localities (in nature reserves and sites of ecological interest) and their permanent monitoring. Not protected by law.
   
Źródła informacji  Baraniak E. 1980. Zoogeograficznie ciekawe elementy w faunie motyli większych Wielkopolskiego Parku Narodowego. Parki nar. Rez. przyr. 1, 1: 25-27.

Buszko J. 1991. Motyle (Lepidoptera) rezerwatu Las Piwnicki. Parki nar. Rez. przyr 10, 1-2: 5-205.

Buszko J. 1997a. Atlas motyli Polski. Część II. Prządki, zawisaki, niedźwiedziówki (Lasiocampidae, Endromididae, Lemoniidae, Saturniidae, Sphingidae, Notodontidae, Thaumetopoeidae, Lymantriidae, Arctiidae). Grupa IMAGE, Warszawa. 262 ss.

Buszko J., Junnilainen J., Kaitila J.-P., Nowacki J., Nupponen K., Pałka K. 1996a. Nowe i rzadko spotykane w Polsce motyle (Lepidoptera) stwierdzone w południowo-wschodniej części kraju. Wiad. entomol. 15, 2: 105-115.

Buszko J., Nowacki J. (ed.) 2000b. The Lepidoptera of Poland. A Distributional Checklist. Pol. Entomol. Monographs 1, 178 pp.

Sielezniew M., Stankiewicz A. 2002. Motyle tzw. większe nocne (Macrolepidoptera, Heterocera) rezerwatu "Las Natoliński" w Warszawie. Parki nar. Rez. przyr 21(2): 195-205.

   
Autor  Łukasz Przybyłowicz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009