powiększ

Euphydryas aurinia (Rottemburg, 1775)
Przeplatka aurinia
Marsh Fritillary

Rodzina  Nymphalidae  Rusałkowate
Rząd  Lepidoptera  Motyle
Gromada  Insecta  Owady
Typ  Arthropoda  Stawonogi
   
Status  Gatunek związany ze środowiskami podmokłymi, w Polsce występuje na nielicznych, izolowanych stanowiskach, zanikający. Prawnie chroniony.
   
Rozmieszczenie  Od zachodnich krańców Europy po Koreę (Buszko 1993). W Europie stanowiska skoncentrowane są głównie w jej zachodniej części, od Portugalii i Wysp Brytyjskich po Austrię i Węgry. Występuje także w Estonii i południowej Finlandii (Kudrna 2002). W Polsce istnieje kilka większych obszarów występowania - w okolicach Wrocławia, na Kielecczyźnie, Polesiu i w Puszczy Białowieskiej, a ponadto kilka izolowanych stanowisk na Dolnym Śląsku, w Wielkopolsce, okolicach Warszawy, Puszczy Solskiej i na Roztoczu (Buszko 1997b). Dawniej był szerzej rozsiedlony, ale wymarł na Pomorzu Zachodnim i na Pojezierzu Mazurskim, a także na wielu stanowiskach na Dolnym Śląsku (Dąbrowski, Krzywicki 1982).
   
Biotop/Siedlisko  Wilgotne łąki ze związku Molinion o dużym bogactwie gatunkowym szaty roślinnej. Preferuje tereny o strukturze mozaikowej miejsc otwartych i zakrzaczonych, skraje lasów i bagien. Występuje także na torfowiskach węglanowych.
   
Biologia  W ciągu roku pojawia się jedno pokolenie. Motyl lata od końca maja do początku lipca. Chętnie przylatuje do kwiatów roślin z rodziny Asteraceae barwy fioletowej i żółtej. Gąsienica żyje na czarcikęsie łąkowym Succisa pratensis. Podawane są także inne rośliny (Higgins, Riley 1970), takie jak driakiew gołębia Scabiosa columbaria, babka Plantago sp. oraz przetacznik Veronica sp., jednak informacje te wymagają potwierdzenia.
   
Wielkość populacji w Polsce  Trudna do oszacowania. Na niektórych stanowiskach w ciągu jednego dnia notowano obecność kilkudziesięciu osobników.
   
Zagrożenia i ich przyczyny  Zagrożeniem dla gatunku są melioracje i intensyfikacja użytkowania podmokłych łąk, co z reguły prowadzi do eliminacji rośliny pokarmowej gąsienic. Motyle słabo latają i wykazują się małą efektywnością w kolonizacji nowych stanowisk.
   
Prognoza zmian populacji  Intensywne użytkowanie podmokłych łąk spowodowało szybkie znikanie gatunku z wielu terenów w zachodniej Polsce. Należy spodziewać się, że proces ten będzie się nasilał i obejmie obszar całego kraju.
   
Aktualne sposoby ochrony  W Polsce objęty ochroną prawną.
   
Proponowane sposoby ochrony  Dla przetrwania gatunku bardzo istotne jest zachowanie siedliska w możliwie niezmienionym stanie. Przede wszystkim należy utrzymać na stanowiskach rośliny pokarmowe przeplatki aurini. Wskazane jest koszenie łąk tylko raz w roku, nie wcześniej niż w końcu lipca, utrzymywanie wysokiego poziomu wód gruntowych oraz zapobieganie nadmiernej ekspansji drzew i krzewów.
   
Summary  The species occurs locally in Poland. It is found in the environment of wet forest meadows and clearings. The species is threatened by drainage and intensification of the use of wet meadows. Conservation of Euphydryas aurinia requires that wet meadows should be used extensively and that excessive expansion of trees and shrubs should be prevented. It is protected by law in Poland.
   
Źródła informacji  Buszko J. 1993. Atlas motyli Polski. I. Motyle dzienne (Rhopalocera). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 ss.

Buszko J. 1997b. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea) 1986-1995. Oficyna Wydawn. Turpress, Toruń, 170 ss.

Dąbrowski J.S., Krzywicki M. 1982. Ginące i zagrożone gatunki motyli (Lepidoptera) w faunie Polski. Studia Naturae B, 31, 1-171.

Higgins L.G., Riley N.D. 1970. A Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe. Collins, London, 384 pp.

Kudrna O. 2002. The distribution Atlas of European Butterflies. Oedippus 20, 343 pp.

   
Autor  Jarosław Buszko
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009