| |
| |
|
Camponotus piceus (Leach, 1825) | ||
| Rodzina | Formicidae Mrówkowate | |
| Rząd | Hymenoptera Błonkoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek śródziemnomorski. Jego stanowisko w Polsce leży poza zwartym zasięgiem gatunku. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Camponotus piceus występuje w Europie Południowej oraz południowych częściach Europy Środkowej i Wschodniej, w północno-zachodniej Afryce, Azji Mniejszej, Libanie, Izraelu, Iranie, Kaukazie i północnym Kazachstanie (Czechowski, Radchenko, Czechowska 2002). W Polsce wykazany był dwukrotnie w latach sześćdziesiątych tylko z rezerwatu roślinności stepowej "Krzyżanowice" na Wyżynie Małopolskiej - najpierw jako Camponotus lateralis picea (Leach) (Pisarski 1961), następnie, na skutek błędnego oznaczenia, jako C. lateralis Olivier, 1791 (Kostrowicki 1964). Stanowisko to jest najdalej na północ wysuniętym znanym miejscem występowania C. piceus, oderwanym od zwartego areału tego gatunku. | |
| Biotop/Siedlisko | Gatunek stenotopowy, zasiedlający kserotermiczne zbiorowiska trawiaste, stepy i odkryte suche stoki górskie. Spotykany bywa też w suchych jasnych lasach (Czechowski, Radchenko, Czechowska 2002). | |
| Biologia | Gniazduje skrycie w glebie, zwykle pod kamieniami, tworząc umiarkowanie liczebne kolonie; robotnice intensywnie penetrują powierzchnię gleby i warstwę roślinności zielnej. W Krzyżanowicach C. piceus znaleziony został na południowym zboczu gipsowego wzgórza, pokrytym rzadką roślinnością sucho- i ciepłolubną (Pisarski 1961). | |
| Wielkość populacji w Polsce | Znane tylko jedno izolowane stanowisko, z bliżej nieokreśloną liczebnie populacją. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | W Polsce C. piceus jest gatunkiem krańcowo rzadkim, a przez to silnie zagrożonym, poza tym mogącym bytować tylko w bardzo swoistych środowiskach. O ewentualnych zagrożeniach i konkretnych sposobach przeciwdziałania im będzie można mówić dopiero po uzyskaniu większej liczby danych na temat jego występowania i biologii. | |
| Prognoza zmian populacji | Niemożliwa obecnie do określenia. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie podlega ochronie gatunkowej. Jedyne znane w Polsce stanowisko leży w obrębie rezerwatu przyrody i Zespołu Parków Krajobrazowych Ponidzia. W Polsce i Niemczech umieszczony na "czerwonych listach" jako zagrożony (Czechowski 2002, Day 1991, Pisarski i in. 1992, Seifert 1996). | |
| Proponowane sposoby ochrony | Przede wszystkim nieodzowne jest potwierdzenie obecności C. piceus na jedynym znanym w Polsce jego stanowisku, gdzie od ok. 40 lat nie były prowadzone faunistyczne badania myrmekologiczne. W ramach ogólnych działań na rzecz zachowania tego gatunku w Polsce wskazane jest poszukiwanie ewentualnych dalszych jego stanowisk w środowiskach kserotermicznych na południu kraju. | |
| Summary | Camponotus piceus is a Mediterranean stenotopic species connected with xerothermic habitat; in Poland it was only reported from the "Krzyżanowice" nature reserve of steppic vegetation in the Complex of Ponidzie Landscape Parks (Małopolska Upland). It is the northernmost locality of the species. Identification of threats and formulation of protection measures should be preceded by confirmation of the occurrence of the species in Poland. | |
| Źródła informacji | Czechowski W. 2002. Formicidae. Mrówki. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce Z. Głowaciński (red.). Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 62-65.  Czechowski W., Radchenko A., Czechowska W. 2002. The ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland. MIZ PAS, Warsaw: 200 + 1 pp. Day M.C. 1991. Towards the conservation of aculeate Hymenoptera in Europe. Nature and Environment Series, No. 51, Council of Europe Press, Strasbourg, 33 pp. Kostrowicki A.S. 1964. Stosunki biogeograficzne. Studia geograficzne w powiecie pińczowskim. Prace geogr. PAN 47: 115-163. Pisarski B. 1961. Studien über die polnischen Arten der Gattung Camponotus Mayr (Hymenoptera, Formicidae). Ann. Zool. 9: 147-208. Pisarski B., Huflejt T., Garbarczyk H., Głogowski S., Kierych E., Marczak P., Sawoniewicz J., Skibińska E. 1992. Błonkówki Hymenoptera. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Z. Głowaciński (red.). ZOP i ZN PAN, Kraków: 43-48. Seifert B. 1996. Ameisen: beobachten, bestimmen. Naturbuch Verlag, Augsburg, 352 ss. | |
| Autor | Wojciech Czechowski, Wiesława Czechowska & Aleksandr Radchenko | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
