| |
| |
|
Tachysphex fulvitaris (Costa, 1867) | ||
| Rodzina | Sphecidae Grzebaczowate | |
| Rząd | Hymenoptera Błonkoskrzydłe | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek palearktyczny, rzadki i zanikający na większości areału występowania (częściej spotykany jedynie na Półwyspie Iberyjskim (Gonzalez, Gayubo, Torres 1998)). W Polsce pod koniec XIX i w pierwszej połowie bieżącego stulecia wykazywany był kilkakrotnie; ostatnio nie potwierdzony. Niechroniony. | |
| Rozmieszczenie | Notowany w większości krajów europejskich, choć w zwartym zasięgu występuje tylko w południowej Europie. Najdalej na północ stwierdzany był w południowej Szwecji. Wykazywany jest również z północnej Afryki i zachodniej Azji (Puławski 1971). W Polsce stwierdzany był w części zachodniej naszego terytorium. Na Pobrzeżu Bałtyku był rejestrowany w latach trzydziestych XX wieku (Noskiewicz, Chudoba 1939-1948, Paul 1941), na Pojezierzu Pomorskim - w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku (Noskiewicz 1950, Paul 1941, Puławski 1971), na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej - na początku XX w. (Meyer 1919, Puławski 1971), na Dolnym Śląsku na przełomie XIX i XX w. (Noskiewicz, Chudoba 1939-1948, Puławski 1971). | |
| Biotop/Siedlisko | Gatunek wybitnie kserotermofilny, spotykany jedynie w miejscach suchych, ciepłych i nasłonecznionych, w środowiskach o glebach piaszczystych lub gliniastych, porośniętych skąpą roślinnością. Postaci dorosłe tej średniej wielkości błonkówki (7-13 mm) spotyka się od czerwca do września, na kwiatach lub na powierzchni ziemi, np. na nasłonecznionych zboczach wzgórz. | |
| Biologia | Słabo poznana. Gniazdo dla potomstwa, składające się z korytarza (5-6 cm długości) i pojedynczej komory lęgowej samica buduje w piasku lub glinie, w miejscach suchych i nasłonecznionych. W nim gromadzi złowioną zdobycz - imagines i larwy pasikonikowatych Tettigonidae. Sparaliżowane ukłuciem żądła ofiary stanowią pokarm dla rozwijających się larw chwatosza. | |
| Wielkość populacji w Polsce | W ostatnim dwudziestoleciu stwierdzony w krajach ościennych, Niemczech i na Białorusi, toteż nie wykluczone, że i na naszym terytorium gdzieś jeszcze występuje. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Bliżej nieznane. Mało prawdopodobne wydaje się aby wymagania pokarmowe mogły stanowić istotny powód ustępowania tego gatunku. Przyczyn należy raczej upatrywać w globalnych zmianach zachodzących w środowisku, a zwłaszcza glebie (skażenie). Możliwe, że zalesianie terenów otwartych, porośniętych skąpą roślinnością drastycznie ogranicza chwatoszowi dostępność miejsc odpowiednich do zbudowania gniazda. W ostatnich dziesięcioleciach coraz wyraźniej zaznacza się proces ustępowania gatunków z rodziny grzebaczowatych o preferencjach środowiskowych zbliżonych do preferencji chwatosza. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Nie objęty żadną z form ochrony. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Jedyną, rokującą powodzenie formą ochrony chwatosza pluskwiakowca jest ochrona konkretnych stanowisk i biotopów stwarzających potencjalne możliwości wystąpienia tego gatunku. | |
| Summary | It is a xerothermphilous species, inhabiting a considerable part of the Palaearctic (except for the north and east), rare and declining in most part of its range, more often noted in the south of Europe only. In Poland it has not been reported for a long time; formerly known from single localities in Pomerania, Wielkopolska and Silesia. Its decline may be attributed to environmental changes (afforestation of dunes, pollution). The only form of conservation of Tachysphex fulvitaris is protection of its preferred habitats. Not protected by law. | |
| Źródła informacji | Gonzalez J.A., Gayubo S.F., Torres F. 1998. Estudio comparativo de la biodiversidad de esfecidos colectados mediante trampa Malaise en un sector arenoso de la cuenca del Duero (Espana) (Hymenoptera, Sphecidae). Nouv. Revue Ent. (Paris) 15: 351-370.  Meyer O. 1919. Hymenoptera Aculeata der Provinz Posen. Vespidae, Sphegidae, Pompilidae, Sapygidae, Scoliidae. Deutsch. Ent. Zeitschr. 1/2: 145-160. Noskiewicz J. 1950. Charakterystyka faunistyczna Pomorza Zachodniego. W: Gospodarstwo Rolne na Ziemiach Północnych i Zachodnich. (p. sep.) Warszawa: 1-9. Noskiewicz J., Chudoba S. 1939-1948. Nowe dla fauny Śląska gatunki grzebaczy (Sphegidae) i nowe stanowiska gatunków rzadkich. Pol. Pismo entomol. 18 (2-4): 406-431. Paul R.A. 1941. Beiträge zur Kenntnis der Fauna Sphegiden, Psammochariden, Vespiden und Chrysididen (Hym.) Pommers. Stett. Ent. Ztg. 102: 29-50. Puławski W. 1971. Les Tachysphex Kohl (Hym., Sphecidae) de la région paléarctique occidentale et centrale. PWN, Wrocław, 464 pp. | |
| Autor | Ewa Skibińska | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
