| |
| |
|
Scardia boletella (Fabricius, 1794) | ||
| Rodzina | Tineidae Molowate | |
| Rząd | Lepidoptera Motyle | |
| Gromada | Insecta Owady | |
| Typ | Arthropoda Stawonogi | |
| Status | Gatunek reliktowy, związany z naturalnymi lasami liściastymi i mieszanymi o charakterze puszczańskim. W Polsce znany z nielicznych stanowisk, w części już historycznych. Nie jest objęty ochroną gatunkową. | |
| Rozmieszczenie | Gatunek znany ze środkowej i wschodniej Europy. W Polsce rozmieszczenie słabo zbadane. Dane historyczne odnoszą się jedynie do okolic Krakowa, Rytra i Beskidu Ustrońskiego (Śliwiński 1979). W latach 60. i 70. łowiony w Bieszczadach i Beskidzie Niskim oraz Puszczy Białowieskiej (Śliwiński 1979). W ostatnim dziesięcioleciu znaleziony w Puszczy Boreckiej, na Pojezierzu Iławskim (rez. "Sosna Taborska") (Buszko J. - mat. niepubl.), w Puszczy Augustowskiej i Puszczy Knyszyńskiej (twerd J. - inf. ustna) oraz w masywie Smereka w Bieszczadach (Mleczak M. - inf. ustna). | |
| Biotop/Siedlisko | Występuje w starych lasach liściastych i mieszanych, gdzie pozostawiane są obumarłe drzewa. Mogą to być zarówno lasy subborealne, znane z północnej części niżu Polski jak i lasy podgórskie, głównie buczyny. Preferuje miejsca wilgotne i zacienione. | |
| Biologia | Gąsienica rozwija się w obumarłym drewnie starych drzew, głównie buka, olszy, brzozy i wiązu lub w dużych hubach, np. hubiaku pospolitym Fomes fomentarius. Zasiedlane mogą być zarówno drzewa powalone, jak i pnie pozostałe po wiatrołomach. Rozwój gąsienicy trwa rok. Przepoczwarczenie odbywa się w żerowisku. Poczwarka przed wylęgiem motyla wysuwa się z otworu wylotowego. Obecność gatunku można poznać po obecności egzuwiów poczwarkowych, które pozostają obecne jeszcze przez dłuższy czas po wylęgu motyla. Motyl pojawia się od początku czerwca do końca lipca. Lata aktywnie o zmierzchu i w nocy. | |
| Wielkość populacji w Polsce | W praktyce trudna do oszacowania. Osobniki żyją w dużym rozproszeniu, co wynika z rozmieszczenia nadających się do zasiedlenia mikrośrodowisk. Nawet i tam, gdzie warunki są odpowiednie, znajduje się zaledwie kilka żerów na jednym drzewie. | |
| Zagrożenia i ich przyczyny | Największym zagrożeniem dla gatunku jest usuwanie z lasu starych, obumarłych drzew i inne zabiegi pielęgnacyjne związane z gospodarczym użytkowaniem lasu. Pośrednio wpływa na to także przebudowa składu jakościowego i struktury drzewostanu, prowadzące w kierunku dominacji sosny w drzewostanie. | |
| Prognoza zmian populacji | W chwili obecnej sytuacja populacji wydaje się stabilna. Wiele obszarów, na których występuje gatunek, znajduje się pod prawną ochroną w formie parków narodowych, parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody. Jeśli nie nastąpią zmiany w gospodarce leśnej można przypuszczać, że populacja będzie się utrzymywała na obecnym, niewysokim poziomie. | |
| Aktualne sposoby ochrony | Gatunek nie jest objęty ochroną. Jednakże wiele obszarów, na których występuje gatunek znajduje się pod prawną ochroną w formie parków narodowych, parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody. | |
| Proponowane sposoby ochrony | Objęcie we wschodniej Polsce starodrzewi liściastych i mieszanych ochroną rezerwatową i zupełne wyłączenie ich z gospodarczego użytkowania. Konieczne jest pozostawianie obumarłych i pokrytych hubami drzew na obszarach występowania gatunku. | |
| Summary | Scardia boletella occurs at scattered localities in southern and eastern Poland. It inhabits old deciduous and mixed forests. Caterpillars live in dead wood and in polypores. Conservation efforts should focus on the maintenance of natural habitats of the species and leaving old dead trees in the forest. Not protected by law. | |
| Źródła informacji | Śliwiński Z. 1979. Rzadkie i nowe dla fauny Polski Tineidae (Lepidoptera). Część II. Polskie Pismo Entomol. 49: 667-670.  | |
| Autor | Jarosław Buszko | |
 |  |
COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009 |
)
