Przyjęte kategorie zagrożeń

EX (Extinct) – gatunki zanikłe lub EX? – prawdopodobnie zanikłe, których występowania w Polsce nie potwierdzono od co najmniej półwiecza (np. Margaritifera margaritifera, Xylocopa violacea, Dendroleon pantherinus, Cochlodina costata, Adapsilia coarctata), bądź notowane jeszcze później, ale nie ma wątpliwości, że co najmniej od dekady wygasły w kraju ich ostatnie stanowiska i wyginęły ostatnie rozmnażające się osobniki (Chalicodoma parietina, Limoniscus violaceus, Branchinecta paludosa). Kategoria niniejsza łączy w sobie dwa wydzielenia IUCN dla grupy gatunków wymarłych: EX i EW (zob. IUCN Red List Categories, 1994), natomiast nie uwzględnia prób hodowli nie włączonych w oficjalne programy restytucyjne.

CR (Critically Endangered) – gatunki skrajnie zagrożone, których liczebność zmalała w kraju do poziomu krytycznego (są to rzędy wielkości od jednostek do setek osobników) bądź takie, które zachowały już tylko pojedyncze stanowiska, bądź których tempo zanikania (w sensie ubytku liczebności i/lub areału) kształtuje się w odpowiedniej skali wartości przyjętej przez IUCN. Uratowanie gatunków tej kategorii jest raczej niemożliwe bez specjalnej aktywnej ochrony, skierowanej również na usuwanie przyczyn wymierania.
Typowe przykłady: Parnassius apollo, Bupestris splendens, Coenagrion armatum, Chilostoma cingulellum, Vertigo arctica.

EN (Endangered) – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone wyginięciem w kraju ze względu na małą populację, porozrywany, wyspowy zasięg i/lub niepokojące tempo zanikania populacji (w sensie liczebności i/lub areału) odpowiadające kryteriom A-E tej kategorii zagrożeń ustanowionej przez IUCN. W niedalekiej przyszłości zaliczone tu taksony mogą się znaleźć w kategorii CR, jeśli nadal będą oddziaływać czynniki powodujące ich zanikanie.
Typowe przykłady: Rosalia alpina, Carabus fabricii, Maculinea arion, Somatochlora alpestris, Unio crassus.

VU (Vulnerable) – gatunki wysokiego ryzyka narażone na wyginięcie ze względu na postępujący spadek populacyjny (choćby tylko lokalny), straty siedliskowe lub nadmierną eksploatację, jednak zanotowany lub prognozowany dla tych gatunków proces zanikowy jest odpowiednio wolniejszy niż w przypadku taksonów poprzednich kategorii (kryteria A-E). Do kategorii tej mogą należeć gatunki, których populacje są jeszcze stosunkowo liczne i/lub stabilne, ale nie mające dobrych perspektyw rozwojowych. Ich regres może nastąpić i nasilać się, jeśli nie zostaną usunięte przyczyny zagrożenia, dostrzegane w Polsce i krajach sąsiednich.
Typowe przykłady: Astacus astacus, Cerambyx cerdo, Dytiscus latissimus, Cicadetta podolica, Psophus stridulus, Hirudo medicinalis.

LR (Lower Risk) – gatunki niższego ryzyka, ale nie wykazujące wyraźnego regresu populacyjnego (nie kwalifikują się do kategorii taksonów silnie zagrożonych), ani nie są zbyt rzadkie, mogą nawet lokalnie i/lub czasowo zwiększać swój stan posiadania, jednak wymagają nadzoru, gdyż nie zanikły przyczyny zagrażające ich egzystencji. W wytycznych IUCN kategoria LR (= NT + LC) nie ma ściśle określonych kryteriów (zob. Species 31-32, 1999), toteż w tym opracowaniu przyjęto kryteria pomocnicze, włączając do niej taksony spełniające choćby jeden z dodatkowych warunków, są to: (a) niejasna lub zła sytuacja gatunku w otoczeniu Polski (m.in. umieszczenie na zagranicznych czerwonych listach), (b) gatunek reprezentowany przez niestabilne populacje brzeżne, (c) jest endemitem, nielicznym reliktem lub taksonem unikatowym, występującym tylko lokalnie, (d) gatunek objęty międzynarodowymi konwencjami i/lub programami ochronnymi.
Typowe przykłady: Messor structor, Lycaena dispar, Pericallia matronula, Aphrophora major, Helix lutescens.

 

COPYRIGHT © IOP PAN 2004-2009