Ctenopharyngodon idella Vallenciennes, 1844 – Amur biały – Grass carp

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Stwierdzany jedynie sporadycznie

Nie stwierdzono rozmnażania

Występowanie zależy przede wszystkim od zarybień.

Potencjalnie inwazyjny gatunek obcy

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Gatunek o ciale wydłużonym, walcowatym, lekko spłaszczonym z boków, kształtu torpedowatego. Otwór gębowy jest lekko skierowany ku górze, wargi mięsiste. Wyrostki filtracyjne krótkie. Na koronach zębów gardłowych głębokie rowki o brązowoczarnym zabarwieniu. Linia boczna biegnie lekkim łukiem od krawędzi pokryw do płetwy ogonowej. Trzon ogona gruby i długi zakończony dużą, mocno wciętą płetwą. Płetwa grzbietowa, odbytowa i brzuszne mają lekko zaokrąglone tylne krawędzie. Ciało jest jasnooliwkowozielone. Boki ciemnozłociste, brzuch jasnożółty. Grzbiet ciemny, a brzuch jasnożółty. Płetwy grzbietowa i ogonowa ciemnoszare, odbytowa i parzyste jaśniejsze. Łuski duże, cykloidalne z centrum położonym w środku. Tylne brzegi łusek są obrzeżone ciemną obwódką pigmentu. U samców promienie wewnętrznej strony płetw piersiowych w okresie tarła mają rogowe, grzebykowate wyrostki. Maksymalny ciężar ciała wynosi 50 kg. Gatunek roślinożerny. Stadia larwalne i narybek odżywiają się glonami nitkowatymi i zooplanktonem. Z wiekiem w pokarmie zaczynają dominować mchy, ramienice, później pędy oraz liście trzciny i oczeretów. Żywi się też zwisającymi nad wodą gałęziami i liśćmi roślin lądowych. Ryba eurytermiczna. Tarło odbywa od kwietnia do sierpnia w bystrych potokach. Temperatura wody podczas rozrodu wysoka - powyżej 18°C - zazwyczaj 20 - 23°C. Ikra pelagiczna składana jest porcyjnie w okresie podwyższonej mętności wody, co zapobiega opadaniu jej na dno. Średnica ikry 3,8 - 5,3 mm. Rozwój ikry przy temperaturze wody 20°C trwa 3 dni.

Siedliska w zasięgu rodzimym

Gatunek limnofilny, semipelagiofilny. Zamieszkuje wody ciepłe, stojące i wolno płynące, a przy tym zarośnięte.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Antropogeniczne zbiorniki i cieki wodne o bardzo małym stopniu naturalności, wraz z towarzyszącymi konstrukcjami - wody zarośnięte, ciepłe, stojące, wolnopłynące

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

W 1937 roku podjęto pierwszą, nieudaną próbę introdukcji amura do wód europejskiej części ZSSR. Powtórzono ją, z powodzeniem, po II wojnie światowej, m.in. na Ukrainie. W drugiej połowie XX wieku został rozprowadzony niemal po całym świecie

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie ogólnopolskie: wsiedlony do wielu eutroficznych jezior, dolnych odcinków rzek, starorzeczy, stawów, glinianek, wyrobisk pożwirowych itp.

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

w roku 1964

Sposoby transportu

  • Celowe sprowadzenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

  • Celowo sprowadzony w celach wędkarskich i rybackich

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

  • Celowe wsiedlenie do środowiska przyrodniczego

Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji

Gatunek rozprzestrzenia się samodzielnie, bez udziału człowieka zbiegły z hodowli

Literatura

  • Krzywosz T., Krzywosz W., Radziej J. 1980. The effect of grass carp, Ctenopharyngodon idella (Val.) on aquatic vegetation and ichthyofaona of Lake Dgał Wielki. Ecol. Pol. 28: 433-450.
  • Mastyński J., Małecki J., Iwaszkiewicz M. 1987. Ryby roślinożerne w jeziorach - perspektywy czy niebezpieczeństwo. Gosp. Ryb. 1: 9-10.
  • Opuszyński K. 1979. Azjatyckie ryby roślinożerne wsiedlone do wód Polski. Przegląd Zoologiczny 28: 109-123.
  • Wilkońska H. 1988. The effect of the introduction of herbivorous fish in the heated Lake Gosłoawickie (Poland) on the fry of local ichthyofauna. Ekol. Pol. 36: 275-282.
  • Wolny P. 1968. Dalekowschodnie gatunki ryb roślinożernych w Polsce. Wszechświat 46: 88-91.

Rodzaj organizmu: Ryba

Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Actinopterygii
Rząd: Cypriniformes
Rodzina: Cyprinidae

Synonimy łacińskie: Ctenopharyngodon laticeps Steindachner, 1866; Leuciscus idella Valenciennes, 1844; Pristiodon siemionovi Dybovsky, 1877

Synonimy angielskie: White amur