Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792) – Pstrąg tęczowy – Rainbow trout
Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.
Status
Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce
Występuje obecnie w środowisku
Rozmnaża(ł) się w środowiskach sztucznych
W wodach otwartych występują przede wszystkim osobniki zbiegłe z osrodków hodowlanych.
Potencjalnie inwazyjny gatunek obcy
Ogólna charakterystyka
Wygląd i biologia
Kształt ciała torpedowaty, nieznacznie bocznie ścieśniony. U form hodowlanych ciało jest często wysokie. Głowa duża. Otwór gębowy duży, o mocnych zębach. Tylny brzeg kości szczękowych sięga poza tylną krawędź oka. Płetwa ogonowa lekko wcięta. Drobne łuski cykloidalne, wyraźnie zaznaczona linia naboczna. Ubarwienie zmienne, zależy od charakteru środowiska, wieku i płci. Barwa grzbietu zazwyczaj stalowoniebieska, z licznymi ciemnymi plamkami przechodzącymi na głowę, boki ciała, płetwę grzbietową, ogonową i tłuszczową. Wzdłuż boków biegnie szeroka, różowa smuga z fioletowym połyskiem. Na kości wieczkowej znajduje się czerwono-różowa plama. W sprzyjających warunkach osiąga maksymalne rozmiary 60 - 70 cm, a forma anadromiczna (steelhead) nawet 120 cm. Maksymalny ciężar ciała wynosi 5 kg. Dymorfizm płciowy jest wyraźnie zaznaczony. Samce mają większą, szpiczastą głowę z wysuniętą dolną szczęką, często u starszych osobników zagiętą do góry. Samice mają walcowaty pokrój ciała, głowę mniejszą, bardziej zaokrągloną. W czasie tarła ciało samców nabiera intensywnego ubarwienia. U form narybkowych na bokach występują ciemne, owalne plamy ulokowane wzdłuż linii nabocznej w liczbie 5-10. Gatunek drapieżny - odżywia się larwami i postaciami dorosłymi owadów, skorupiakami i rybami. Samce dojrzałość płciową osiągają w wieku 1 - 3 (najczęściej w 2), a samice 2 - 4 lat. Ikrę składa w gniazdach wykopanych w żwirowatym podłożu zazwyczaj przy temperaturze wody 10,0 - 15,5°C. Na obszarach naturalnego zasięgu pora rozrodu różnych form tego gatunku jest rozciągnięta od grudnia do maja, choć większość trze się wiosną.
Siedliska w zasięgu rodzimym
Gatunek litofilny, reofilny, zimnolubny. Siedlisko pstrąga tęczowego stanowią potoki, rzeki i jeziora z chłodną, czystą i dobrze natlenioną wodą o dnie żwirowatym lub kamienistym.
Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę
Siedliska w zasięgu wtórnym
Powierzchniowe wody stojące i płynące
Występowanie
Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski
Pstrąga tęczowego zaczęto sprowadzać w ostatnim kwartale XIX wieku w różne rejony świata; najpierw z Kalifornii na zachód do stanu Nowy Jork (1875 r.), później do Japonii (1877 r.), Niemiec (1882 r.), Nowej Zelandii (1883 r.), Anglii (1884 r.) i innych krajów. Materiał hodowlany był wielokrotnie sprowadzany z różnych rejonów zasięgu tego gatunku Ameryki Północnej oraz z innych krajów Europy. W początkowym okresie sprowadzano tak formę wędrowną, jak i rezydentalną. Nieco później (1899 r.) odrębny gatunek Salmo clarki. Z tych form najprawdopodobniej wyprowadzono hodowlane europejskie pstrągi tęczowe. Obecnie brak możliwości określenia, jaki pstrąg tęczowy jest hodowany w naszych wodach . Aktualnie występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy .
Mapa występowania
Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.
Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl
Opis rozmieszczenia
Rozmieszczenie regionalne: występuje głównie w północnym (Pomorze Zachodnie, Gdańskie, Warmia, Mazury i Suwalszczyzna) oraz płudniowym pasie Polski (Karpaty i Sudety)
Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja
w roku 1882
Sposoby transportu
- Celowe sprowadzenie do Polski
Przyczyny sprowadzenia
- Celowo sprowadzony w celach wędkarskich i rybackich
Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego
- Celowe wsiedlenie do środowiska przyrodniczego
Sposób rozprzestrzeniania się po introdukcji
Gatunek rozprzestrzenia się samodzielnie, bez udziału człowieka Zbiegły z hodowli
Literatura
- Bartel, R. 1985. Studies on rainbow trout (Salmo gairdneri Rich.) introduction to the Baltic Sea. 15: 1-85.
- Bartel, R. 1988. Trouts in Poland. Pol. Arch. Hydrobiol. 35: 321-339.
- Goryczko, K. 1986. Salmo gairdneri Richardson, 1836. W: Ryby Slodkowodne Polski. (M. Brylińska red.) PWN Warszawa
- Goryczko, K. 1999. Pstrągi - chów i hodowla. IRŚ, Olsztyn link
- MacCrimmon, H.R. 1971. World distribution of rainbow trout (Salmo gairdneri) J. Fish. Res. Bd. Can. 28: 663-704. link
- S. Bontemps 2006. Analiza produkcji i sprzedaży pstrągów tęczowych w 2005 r. Komunikaty Rybackie 1-13. Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
- S. Bontemps 2007. Analiza produkcji i sprzedaży pstrągów tęczowych w 2006 r. Komunikaty Rybackie 1-11. Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
- Witkowski, A. 1996. Introduced fish species in Poland: pros and cons. Archives of Polish Fisheries 4: 101-112. link
Rodzaj organizmu: Ryba
Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Actinopterygii
Rząd: Salmoniformes
Rodzina: Salmonidae
Synonimy łacińskie: Salmo gairdneri Richardson 1836; Salmo irideus Gibbons 1855
Synonimy angielskie: Steelhead trout