Ovis ammon Pallas, 1811 – Muflon – Wild sheep

Informacje w bazie danych Gatunki obce w Polsce nie są prawnie wiążące. Mają one charakter naukowy.

Status

Gatunek obcy na całym obszarze, na którym występuje lub występował w Polsce

Występuje obecnie w środowisku

Rozmnaża(ł) się w środowisku

Liczebność lub/i zasięg zwiększają się

Inwazyjny gatunek obcy

Do niedawna jedyne informacje o negatywnym wpływie muflona na rodzimą przyrodę dotyczyły możliwości konkurowania z sarną Capreolus capreolus, a według większości źródeł, muflony nie wywierały negatywnego wpływu na gatunki rodzime, powodując jedynie minimalne szkody w uprawach polnych i leśnych. Jednak najnowsze wyniki monitoringu obszarów i siedlisk chronionych w ramach sieci Natura 2000 wykazały, że muflony lokalnie mają niezwykle destrukcyjny wpływ na cenne siedliska, w tym takie, których ochrona ma charakter priorytetowy. Dotyczy to szczególnie naskalnych i narumoszowych zbiorowisk roślinnych, które niszczone są wskutek uruchomienia przez muflony procesów erozji stoków, co prowadzi do całkowitego zaniku roślinności zielnej i zatrzymania odnowień gatunków drzewiastych. Katastrofalny wpływ muflonów na te siedliska stwierdzono na Pogórzu Wałbrzyskim w dolinie Czyżynki, objętej ochroną jako obszar Natura 2000. Również w Czechach i na Słowacji muflon jest uważany za gatunek szkodliwy, ponieważ lokalnie może powodować poważne straty w gospodarce leśnej i rolnej.

Ogólna charakterystyka

Wygląd i biologia

Barwa sierści muflona jest ceglasto-brązowa, na grzbiecie ciemniejsza. Głowa, brzuch, wewnętrzna strona nóg i ich dolna część oraz lustro na zadzie są białe. W zimie sierść ma kolor kasztanowo-brązowy z czarnym nalotem na grzbiecie. Starsze samce mają u dołu szyi czarną grzywę, a na bokach tułowia białą plamę (siodło), która w lecie jest siwa, a w zimie biała. Samce mają rogi (ślimy, muszle), które stale rosną u nasady i wyginają się w kształt półksiężyca, u starszych osobników tworząc zamknięte koło. Waga ślimów u starych tryków wynosi ok. 3 kg, a obwód przy nasadzie - ok. 25 cm. Rogi wyrastają również u bardzo nielicznych owiec, ale są one krótkie i proste. Samce i samice różnią się wyglądem. Masa ciała samca wynosi: 35 - 50 kg, samicy: 25-35 kg; długość ciała samca (tryka) wynosi 110 - 130 cm, samicy: 100 - 110 cm; wysokość w kłębie samca: 75-88 cm, samicy: 65 - 75 cm. Gatunek roślinożerny – żywi się roślinami zielnymi i trawą, a w zimie gałązkami drzew i krzewów. Ruja trwa najczęściej od października do grudnia, wyjątkowo od sierpnia do stycznia. Ciąża trwa 22 tygodnie. Od końca marca do lutego (wyjątkowo od lutego do czerwca) rodzi się 1 lub 2 młode. Samica karmi je przez 4 – 5 miesięcy. Muflony żyją w stadach, których liczebność często się zmienia. Stado prowadzi doświadczona samica. Stare samce latem tworzą odrębne stada.

Wpływ na rodzimą różnorodność biologiczną i na gospodarkę

Siedliska w zasięgu wtórnym

Grunty orne i ogrody produkcyjne; górskie lasy liściaste i mieszane o wysokim podszyciu, przerywane polami do wysokości 2000 m. n.p.m.

Występowanie

Okoliczności poprzedzające introdukcję do Polski

Pierwsze muflony sprowadzono na kontynent europejski w okolice Wiednia z Korsyki i Sardynii w XVIII wieku. Rozwój hodowli w łowiskach rozpoczął się na większą skalę w XIX wieku. Muflony wprowadzono wtedy m.in. na obszar Niemiec, Czech i Słowacji.

Mapa występowania

Pola atlasowe na mapie przedstawiają miejsca stwierdzeń gatunku, a punkty – miejsca jego introdukcji.

Informacje, które mogłyby uzupełnić mapę występowania gatunku, można przesyłać na adres ias@iop.krakow.pl

Opis rozmieszczenia

Rozmieszczenie lokalne: najliczniej występuje w rejonie pierwotnych wsiedleń tj. w byłym woj. jeleniogórskim i wałbrzyskim. 2/3 populacji krajowej przypada na dwie tamtejsze ostoje: Góry Sowie (ok. 600 os.) i Nadleśnictwo Jawor (ok. 400 os).

Najwcześniejsza introdukcja/obserwacja

w roku 1899

Sposoby transportu

  • Celowe sprowadzenie do Polski

Przyczyny sprowadzenia

  • Celowo sprowadzony w celach łowieckich

Sposoby wsiedlenia do środowiska przyrodniczego

  • Celowe wsiedlenie do środowiska przyrodniczego

Literatura

  • Bełżek J. 1995. Daniele na Roztoczu. Łowiec polski 6: 20-21.
  • Brzuski P., Malawski J., Uhl T. 1995. Liczebne i przestrzenne granice występowania żubra, łosia, jelenia, daniela, sarny, muflona w ocenie polskich słuzb leśnych Fundacja Ratowania Fauny i Flory Karpat i Podkarpacia
  • Grzegorczyk A. 1978. Muflon – zwierzę łowne Łowiec polski 15-16: 10-11.
  • Huruk S. 1995. Introdukcja i zanik muflona Ovis ammon w Świętokrzyskim Parku Narodowym Chrońmy Przyrodę Ojczystą 51: 90-94. PWRiL, Warszawa
  • Kamieniarz R. 1993. Mieszkańcy nielicznych polskich łowisk – muflon i jeleń sika Łowiec polski 12: 8-9.
  • Kowalski K. (red.) 1964. Klucze do oznaczania kręgowców Polski; część V Ssaki – Mammalia 261-262. PWN, Warszawa – Kraków
  • Krzysztofik E. 1962. Muflony w Świętokrzyskim Parku Narodowym Łowiec polski 23-24: 11.
  • Łabędzki L. 2008. Muflon (Ovis mussimon) na Dolnym Śląsku Praca dyplomowa Uniw. Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie: 1-112. Studium Podyplomowe Gospodarka i Ochrona Zwierzyny
  • Nowak E. 1968. Muflon w Polsce Łowiec polski 11: 4-5.
  • Ostrowski J. 1949. Muflony Łowiec polski 02-sty: 10-12.
  • Pielowski Z., Kamieniarz R., Panek M. 1993. Raport o zwierzętach łownych w Polsce 24-25. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa
  • Pucek Z., Raczyński J. (red) 1983. Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce 169. PWN link
  • Sikorski W. 1993. Trofea łowieckie – muflon Łowiec polski 7: 22-23.
  • Suminski P. 1963. Aklimatyzacja ssaków łownych w Polsce. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 19: 13-22.
  • Szczepkowski J. 1951. Warunki i możliwości hodowli muflona w Polsce Łowiec polski 8: 2-4.
  • Szczepkowski J. 1973. Muflony – czyli historia zawiedzionych nadziei Łowiec polski 2: 4-5.
  • Szczęśniak E. 2011. Obecność muflonów Ovis aries musimon w Polsce – czy to naprawdę konieczne? Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67: 99-117. link
  • Szymczak H. 1968. SOS dla muflonów w Karkonoszach. Wierchy 37: 271-272. PWN Kraków
  • Woźniak P. 1992. Muflony – dzikie owce Łowiec polski 12: 30-31.

Opracowanie: Wojciech Solarz

Rodzaj organizmu: Ssak

Typ: Vertebrata
Klasa/Gromada: Mammalia
Rząd: Artiodactyla
Rodzina: Bovidae

Synonimy łacińskie: Ovis ammon musimon (Pallas, 1811); Ovis aries Linnaeus, 1758; Ovis musimon Pallas, 1762

Synonimy angielskie: Argal; Argali; European mouflon sheep; Mouflon; Mouflon sheep; Mountain goat; Mufflon