Egipt.

Wschodnia część Półwyspu Indyjskiego (i zapewne obszary ościenne).

Bardzo drobna, wysmukła mrówka-robotnica o długości ciała 1,9-2,5 mm (szerokość odwłoka 0,3-0,4 mm), o ubarwieniu żółtobrunatnym.

Mrówka wszystkożerna (drapieżna i saprofagiczna); termofilna i higrofilna. Odżywia się produktami pochodzenia zwierzęcego (mięso, tłuszcze, martwe owady, żywe drobne larwy) i roślinnego (pieczywo, słodycze). W obszarze zwrotnikowym żyje w gniazdach ziemnych pod kamieniami (Wengris 1964) lub w termitierach (Czechowski i in. 2002). W strefie umiarkowanej występuje synantropijnie, głównie w miastach i gnieździ się najczęściej w szczelinach murów, w kanałach instalacji grzewczych i wodociągowych. Preferencje termiczne tych mrówek oscylują między 20°C a 24°C, przy czym są bardzo wrażliwe na zmiany temperatury (gdyż giną już przy temperaturze 0°C), a ponadto wymagają dość dużej wilgotności. Z tego powodu preferują piekarnie, młyny, pralnie, przetwórnie spożywcze, ogrzewane magazyny, sanatoria, szpitale, restauracje, hotele, szkoły, obiekty imprezowe itp. W najcieplejszych miesiącach mogą penetrować tereny sąsiadujące z budynkami, a np. w głębokich śmietnikach (a szczególnie w wysypiskach śmieci) mogą nawet przetrwać zimę, korzystając z ciepła fermentujących odpadków. Są bardzo żarłoczne - ilość pobieranego pokarmu w ciągu doby może trzykrotnie przekroczyć wagę ciała robotnic. W poszukiwaniu pokarmu kierują się głównie węchem. W budynkach opanowanych przez te mrówki najbardziej atrakcyjny pokarm (surowe mięso) sprowadza je w ciągu 15 minut z najbliższych gniazd, natomiast z innych pomieszczeń na tym samym poziomie w ciągu kilku godzin, a z innych poziomów (pięter) w ciągu kilkudziesięciu godzin. Żyją w koloniach liczących od kilkunastu tysięcy do kilku milionów (!) osobników i nawet do dwóch tysięcy królowych; w listopadzie i w miesiącach zimowych liczebność jest najniższa. Wędrują w kolumnach złożonych z setek osobników, w tym także samic nieuskrzydlonych, które w trakcie wędrówki składają jaja; te są natychmiast umieszczane przez robotnice w miejscach dogodnych dla rozwoju i są tam pielęgnowane aż do postaci imaginalnych. Wyhodowane osobniki (osobniki zdolne do rozrodu) stają się zawiązkiem nowego gniazda. Uskrzydlone samce i samice występują głównie od września do listopada, a kopulacja odbywa się w gnieździe.

Początek inwazji należy wiązać z intensywnym wzrostem handlu i transportu towarów między Indiami a Europą, jaki miał miejsce na przełomie wieków XVII/XVIII (działalność Kompanii Indyjskiej), przy czym główną rolę należy przypisać żegludze. Jednak i transport lądowy miał spory udział w tym procesie, skoro wcześniej niż w Europie mrówka faraona pojawiła się na Bliskim Wschodzie, a Linneusz opisał ją na podstawie materiału pochodzącego z Egiptu. Ponieważ gatunek ten nie uprawia lotów godowych, jego ekspansja jest bierna, uzależniona od przerzutów transportowych. Dopiero w drugiej połowie XX wieku, gdy w miastach powszechnie zaczęto zakładać przewody ciepłownicze w gruncie między osiedlami, mrówka faraona mogła rozpocząć aktywną ekspansję, ograniczoną tylko zasięgiem rurociągów. I od tego momentu areał gatunku w Europie zaczął się gwałtownie rozszerzać; zakres ekspansji w Europie 30-40 lat temu badał Eichler (1962, 1972, 1974, 1978).

Obecność tego gatunku w I Rzeczypospolitej w XVIII wieku sygnalizował już Kluk (1780), ale pierwszą informację o konkretnym stanowisku mrówki faraona w Warszawie podał dopiero Nasonov (1892), co odnieść należy do przedostatniej dekady XIX wieku, lecz nie można też wykluczyć nieco wcześniejszego okresu. W pierwszych trzech dekadach XX wieku mrówkę odnotowano w różnych miejscowościach na Śląsku (Kotzias 1929, 1930; Novotny 1931, 1937) i na Wybrzeżu (Wiśniewski 1970), a począwszy od lat 60. szybko narastała liczba informacji o następnych stanowiskach. Obecnie największe zagęszczenie stanowisk występuje w południowo-zachodniej części kraju, a także w rejonie środkowej i dolnej Wisły (Pisarski 1975, Czechowski i in. 2002), co koreluje z obszarami najbardziej zaludnionymi i zainwestowanymi, gdzie intensywnie rozwijało się budownictwo osiedli mieszkaniowych.

Mrówka faraona została stwierdzona w Świętokrzyskim Parku Narodowym (Krzysztofiak 1984), a nie można wykluczyć, że już teraz może występować w sanatoriach i domach wypoczynkowych położonych w otulinach niektórych innych parków narodowych (np. Wolińskiego PN).

Nie badano.

Najbardziej niebezpieczna jest obecność mrówki faraona w szpitalach i innych obiektach służby zdrowia, ze względu na możliwość przenoszenia różnych chorób między poszczególnymi pomieszczeniami. W Niemczech już w okresie międzywojennym i w pierwszej dekadzie powojennej usiłowano zlikwidować gniazda w hotelach i klinikach Berlina i Hamburga, stosując świece dymne i flitowanie, a także uszczelnianie murów (Stitz 1939, Weidner 1952). Jednak kilkanaście dni po przeprowadzeniu tych zabiegów mrówki pokazywały się na nowo, gdyż nie ma możliwości dotarcia do wszystkich gniazd. Zdaniem Wengris (1964) bardziej skuteczne może być okresowe wymrażanie, które likwiduje lokalną populację, ale nie zapobiega nadejściu następnych grup inwazyjnych, więc zabieg trzeba powtarzać. Metodykę zwalczania omawiali u nas Stawarski (1963) oraz Myjak i in. (1970). Praktycznie nie jest możliwe całkowite wytępienie tych mrówek np. w opanowanych przez nie wieżowcach mieszkalnych, a wówczas jedynym sposobem ochrony zapasów jest trzymanie ich wyłącznie w zamrażarkach. Poza zanieczyszczeniem pokarmu, dolegliwością związaną z tym uciążliwym sąsiedztwem mogą być bolesne i swędzące ukąszenia, co szczególnie odczuwają osoby uczulone na kwas mrówkowy.

Należy liczyć się ze stałą obecnością mrówki faraona w dużych osiedlach mieszkaniowych oraz stopniowym opanowywaniem przez ten gatunek również kolejnych terenów, także słabiej zaludnionych. Dotyczy to zarówno Polski, jak i pozostałych krajów Europy środkowej, południowej i zachodniej.

Pharaon's Ant Monomorium pharaonis (L.) originated from the eastern part of Indian Peninsula but was described as an invasive species from Egypt; however, in those times it was already known from Europe (among others from Poland). It is a thermophilous and hygrophilous ant which has a wide preference in the food consumed (it is both a predator and saprophage); it feeds on products of animal (meet, fat, dead insects, small larvae) and plant origin (bread, sweets). In the tropics Pharaon's Ant lives in terrestrial nests under stones or in termitaries. In the temperate zone, it occurs synanthropically in buildings, most often in wall crevices or near water-pipe and heating network installations. Pharaon's Ants willingly inhabit mills, laundries, food processing plants, heated stores, sanatoria, hospitals, restaurants and other buildings. In hot summers ants penetrate the environs of buildings, even distant dumping grounds, and particularly rubbish heaps. They live in colonies numbering from several thousand to a few million individuals with hundreds or even thousands of queens. Nuptial flights do not occur; swarming takes place in nests. These ants wander in columns composed of hundreds of individuals, including wingless females, which lay eggs on the way. Workers put at once the laid eggs in a place that is suitable for their development and care for them until they turn into imagoes. Expansion of Monomorium pharaonis has considerably accelerated since the introduction of heat distribution networks in urban agglomerations. In Poland the main concentration of localities of this species is observed in the south, in Silesia and Małopolska, which are the most densely populated areas. In other regions of the country there are noted isolated localities. One should expect that with the development of civilization the range of Monomorium pharaonis will increase in Poland, which is additionally favored by global warming.